Bir kişinin başkasının işini görebilmesi için, o kişinin kural olarak kendisine vekalet vermiş olması gerekir. Eğer vekaleti olmadan bir başkası hesabına bir iş görülürse buna vekaletsiz iş görme veya vekaleti olmadan iş görme denilir. TBK’nın 526 ncı madde hükmüne göre; "Vekâleti olmaksızın başkasının hesabına işgören, o işi sahibinin menfaatine ve varsayılan iradesine uygun olarak görmekle yükümlüdür." Vekaletsiz iş görmeyi düzenleyen bu maddeye göre, vekâleti olmaksızın başkasının hesabına işgören kimse, o iş sahibinin menfaatine ve varsayılan iradesine uygun olarak görmekle zorunludur. Vekaletsiz işgörme kavramı içerisinde yer alan “vekaletsiz” ifadesi, yalnızca işgörenin vekaletsiz olması anlamına gelmemektedir. Bu ifade ile aynı zamanda, işgören ve işsahibi arasında sözleşme yahut kanuna dayanan herhangi bir hukuki ilişkinin veya temsil yetkisinin bulunmadığı anlaşılması gerekmektedir. Vekaletsiz işgörme kavramında yer alan “işgörme” ifadesi ise borç ilişkisinin işgörme ile sınırlı olmasını ifade eder . Lakin belirtmek gerekir ki, işgörmenin konusunu, hukuki fiiller ile birlikte ayrıca, hukuki işlem benzeri fiiler , hukuka uygun maddi fiiller ve hatta hukuka aykırı bazı fiiller oluşturmaktadır . Vekaletsiz işgörme, bir başkasına ait işin, vekaletsiz ya da kanuni veya görev icabı olmaksızın üstlenilmesi olarak kabul edilmektedir. Bir başka deyişle, vekaletsiz işgörmenin meydana gelmesi için işgörenin hukuken yetkili veya yükümlü olmaksızın, işsahibine ait bir işi, işsahibi yahut kendisi veya üçüncü bir kimse yararına görmesi gerekmektedir. Başkasına ait bir borcun, asıl borçlunun verdiği bir yetki veya böyle bir yetki olmaksızın ödenmesine ilişkin uyuşmazlıklar vekaletsiz iş görme hükümlerine göre çözülmesi gerekmektedir. Vekaletsiz işgörme kurumu her ne kadar Türk Borçlar Kanunu’nm.526-531 hükümlerinde düzenlenmişse de Türk Medeni Kanunu’nun 25/3’üncü maddesinde kişilik hakları ihlal edilen kişinin saldırıyı gerçekleştirene karşı vekaletsiz işgörmeden doğan talep hakkı olduğu, TMK m.801’de intifa hakkı sahibinin yükümlü olmadığı yenilemeleri ve eklemeleri yapması halinde vekaletsiz işgörmeye göre istemde bulunabileceği, FSEK m.70/3 hükmünde hakları ihlal edilen eser sahibinin bu ihlal sebebiyle elde edilen kazancı ihlal eden kimseden isteyebileceği düzenlenmiştir. Yine TTK m.56/1-e maddesinde haksız rekabete ilişkin, 6769 sayılı SMK m.151/2-b’de ise sınai mülkiyet hakkı tecavüze uğrayana kişiye ilişkin benzer düzenlemelere yer verilmiştir.
Çalışmalarınzda başarı, ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımı sunarım.
Jur. Dr. Mevci Ergün