TTK m.40 (1) hükmüne göre, “Her tacir, ticari işletmenin açıldığı günden itibaren on beş gün içinde, ticari işletmesini ve seçtiği ticaret unvanını, işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettirir.”
Anonim şirket, tacir sıfatı ile anonim şirket, ticari işletmesini ticaret siciline tescil ettirmekle yükümlüdür (TTK m.18/1).
Ticaret siciline tescil kural olarak istem üzerine yapılır. İstisna olarak, mahkeme kararı ile tescil, değiştirme ve sicil kaydının silinmesi de mümkündür (TTK m.27/1).
Ayrıca, ticaret sicil müdürlüğü tarafından re’sen veya yetkili kurum veya kuruluşun bildirmesi üzerine tescillerde yapılabilmektedir.
Ticari işletmelerin merkezlerinin Türkiye’de olup olmamasına göre, bunların şubelerinin sicile tescilinde, merkezin bağlı olduğu sicile geçirilen ticaret unvanı da aşağıdaki gibi ticaret siciline tescil olunur:
a) Tacir sayılan anonim şirketine ait, merkezi Türkiye’de bulunan ticari işletme şubeleri de bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilan olunur. Anonim şirket, şubenin açıldığı günden itibaren on beş gün içinde şubesini ve seçtiği ticaret unvanını şubenin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil ve ilan ettirir. Her anonim şirket şube için kullanacağı ticaret unvanını ve bunun altına atacağı imzayı notere onaylattırdıktan sonra şubenin bulunduğu sicil müdürlüğüne verir. Ayrıca, şubenin unvanı ile birlikte onun adına imzaya yetkili kimselerin imzaları da notere onaylattırılarak sicil müdürlüğüne verilir. Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça merkezin bağlı olduğu sicile geçirilen kayıtlar şubenin bağlı olduğu sicile de tescil olunur (TTK m.40/1,2,3).
b) Merkezleri Türkiye dışında bulunan anonim şirket ticari işletmelerinin Türkiye’deki şubeleri, kendi ülkelerinin kanunlarının ticaret unvanına ilişkin hükümleri saklı kalmak şartıyla, yerli ticari işletmeler gibi tescil olunur (TTK m.40/4). Böylesi bir işletmenin Türkiye’deki şubesinin ticaret unvanında, merkezin ve şubenin bulunduğu yerlerin ve şube olduğunun gösterilmesi şarttır (TTK m.48/3).
Anonim şirket kullanacağı ticaret unvanını ve bunun altına atacağı imzayı sicil müdürlüğüne verir. Anonim şirket, unvanla birlikte onun adına imzaya yetkili kimselerin imzaları da sicil müdürlüğüne vermek zorundadır.. İmza beyanı, herhangi bir ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personelin huzurunda yazılı beyanda bulunmak suretiyle verilir (TTK m.40/2).
Ticaret unvanının ticaret sicil müdürlüğü tarafından sicile tesciliyle ilgili yukarıdaki uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak tebliğ ile belirlenir (TTK m.40/2 ).
Anonim şirket, kullanacağı ticaret unvanını birlikte onun adına imzaya yetkili kimselerin imzaları da notere onaylattırılarak ticaret sicil müdürlüğüne verilir. Sicil müdürlüğü gerekli incelemeyi yapar, yerinde görürse ticaret siciline tescil ve ilan olunur (TTK m.40/2).
Şubelerin tescilini, anonim şirket ticari işletmenin merkezi ya da şubesi bizzat isteyebilir.
Tescili zorunlu olup da kanuni şekilde ve süresi içinde tescili istenmemiş ise, bunu haber alan ticaret sicili müdürü, anonim şirketi, belirleyeceği uygun bir süre içinde kanuni zorunluluklarını yerine getirmeye veya o hususun tescilini gerektiren sebeplerin bulunmadığını ispat etmeye çağırır.
Ticaret sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini de bildirmeyen anonim şirket, sicil müdürü tarafından idari para cezası ile cezalandırılır (TTK m.33/1-2).[1]-[2]
Çalışmalarınızda başarı, ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı sunarız.
Jur. Dr. Mevci Ergün
[1]Ergün, M.: Ticari İşletme Hukuku, Bursa 2015, s.84 vd.
[2] Ergün, M.: Anonim Şirketler Hukuku, Ankara 2021, s.15-16
