Özellikle yaz mevsiminde gündemin ilk sıralarına oturan bir konu var: Bulunduğumuz mekanın serinletilmesi. Pek çok konuda olduğu gibi bu konuda da ABD öncülük etmiş. Bilinen manadaki ilk modern klima Willis H. Carrier tarafından geliştirilmiş. Carrier, 2 Ocak 1906 tarihinde ilk patenti alan kişidir. 1915 yılında Carrier Mühendislik Şirketini kurmuştur. Carrier, 1876-1950 yılları arasında yaşamış ve 1901 yılında Cornell Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümünden master derecesi ile mezun olmuştur.
Peki W. H. Carrier klimayı nasıl keşfetti? Bu keşifte etkili olan şey onun her sabah tren istasyonunda tanıklık ettiği bir olay. Tren istasyonundaki sisi gören Carrier, bu sisin nasıl dağılacağına dair beyin yormaya başlar. Daha sonra sisin dağıtılması için nemin kurutulması gerektiği sonucuna varır. Kendini tümüyle bu işe adayan Carrier bu alanda ilk önemli adımını 1904 yılında “Hava İşlem Cihazı” adıyla atmıştır.
Klimayı bu tarihten itibaren devamlı geliştiren Carrier, 1913 senesinde günümüzdeki klimalara benzeyen en yakın tipi ortaya çıkarmıştır. Ayrıca ilk ev tipi klimanın bulunması ve kullanıma sunulması 1926 yılında başlamıştır.
Türkiye’de klima üretimi 2001 yılında başladı. Son yıllarda küresel pazardaki firmaların da katılması ile Avrupa’nın tüm ihtiyacını karşılayacak bir kapasiteye ulaşıldı. Bugün Kazakistan’dan Arjantin’e kadar klima ihracatı gerçekleştiriliyor. 2022 yılında 6,7 milyar dolar olan iklimlendirme sektörü dış satışımız, teşvik ve dinamik bir pazarlama ile 10 milyar dolara rahatlıkla ulaştırılabilir.
Küresel ısınmanın etkisini daha güçlü hissettirdiği 2000’li yıllarda, iklimlendirme sektöründe büyük gelişme kaydeden Türkiye, üretim kapasitesi ve pazar büyüklüğünde Avrupa’nın klima üretim lideri konumuna ulaşmıştır.
Türkiye’ye ilk klima, ABD’de keşfedilip üretilmesinden yıllar sonra geldi. Klima/iklimlendirme, soğutma/ısıtma konularını yalnızca ev ve çalışma alanlarımız için düşünmemek lazım. Bu konu aynı zamanda; sanayi, tarımsal ürünlerin depolanması, taşıt araçları, lojistik, sağlık gibi pek çok alan için de büyük önem taşıyor.
Örneğin, ABD’de 1844 yılında Apalachicola Deniz Hastanesi Müdürü ilk soğutma makinesi projesini duyurarak 1851 yılında dek 8080 hastanın bağışı ile dünyadaki ilk endüstriyel tip soğutma/ısıtma makinesini icat etmiştir.
Son yıllarda yaşanan aşırı sıcaklıklar nedeniyle talep artmış ve 2022’de Türkiye’de ithal ürünler dahil 2,3 milyon adet split tip klima cihazı satışı yapılmış; bunun 1,2 milyonu iç pazarda satılmış, 1,1 milyon adedi ihraç edilmiştir.
Peki klima kullandığımızda önümüze gelecek fatura rakamını nasıl düşürebiliriz? Bu konuda uzmanların görüşlerine bir bakalım:
-A+++ bir klima tercih etmek, A++ bir klimaya göre elektrik faturasını önemli miktarda düşürüyor. A+++’dan D’ye kadar olan skalada, en yüksek verimliliğe sahip olanlar A+++, en düşük verimliliğe sahip modeller ise D sınıfında yer almaktadır.
-Klimanın hava yönlendirme kanatları (flap) yazın tavana üfleyecek şekilde kullanılmalıdır.
-Klima soğutma modunda çalışırken en düşük sıcaklık olan 18 dereceye ayarlamayın. Bu ayar oda sıcaklığı derecesine getirilmelidir.
-Yükseltilen her 1 derece ayar sıcaklığı, enerji tüketimimizde yaklaşık %7 ilâ 10 arasında artışa neden olur. İdeal olarak klimanızı soğutmada 23-24 dereceye ayarlayınız.
-Aşırı nemli havalarda, nem alma modunu tercih ediniz.
-Bulunduğunuz alana uygun olmayan klimalar; enerji tüketimini azaltma konusunda yardımcı olamaz. Doğru seçim çok önemli.
-Klimalar; stand-by modunda çok az da olsa enerji sarf eder. Bu nedenle, uzun süre klimanızı kullanmayacaksanız sigorta üzerinden kapatınız.
-Klimanın yıllık bakımı çok önemli. Mutlaka yapılmalıdır.
-Klima içi ve dış ünitelerinin üfleme ve emiş alanlarını; perde, eşya vb. ile kısıtlayarak hava sirkülasyonunu engellemeyiniz.
Nasrettin Hoca’ya halk dert yanmış.
- Hoca efendi, insanlar yaz aylarında sıcaktan, kış aylarında ise soğuktan şikâyet eder. Neden sürekli şikayet ederler?
Hoca cevap vermiş:
- Sen onlara kulak asma. Şimdi bahar aylarını yaşıyoruz. Bahardan şikayet eden var mı?
Herkese makul serinlikte günler diliyorum.
Hoşça kalın, sağlıkla kalın.
