Özellikle son beş yılda ülkemizde tasarım dizayn ve gayrimaddi hak ihracatı büyük bir ticari büyüklüğe ulaşmıştır.
Kıymetli okurlar, gerek son dönemde artan döviz kuru, gerekse yazılım ve tasarım faaliyetlerinin ülkemizde tercih edilen meslekler olması sebebiyle özellikle son beş yılda ülkemizde tasarım dizayn ve gayrimaddi hak ihracatı büyük bir ticari büyüklüğe ulaşmıştır.
Bu doğrultuda pek tabi ki, yeni ortaya çıkan bir ticari iştigal alanı beraberinde pek çok vergisel soruyu da getirmektedir. İşte bu minvalde İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından E-84098128-125[10-2021/13]-212590 sayı ile verilen özelge ile şehir akvaryumları ve büyük çaplı akvaryumların kurulması, filtrasyon sistemleri ve cihazlarını yapmak, ihracatını ve ithalatını gerçekleştirmek, proje çizimleri, tasarımların gerçekleştirilmesi ve ihracı gibi kapsamlı faaliyet gerçekleştiren bir şirketin … mukimi “… arasında … kapsamında sözleşme düzenlendiği, sözleşmede dizayn/tasarım, makine ve teçhizat tedariği, montajı ve kurulumu ile devreye alma olmak üzere 4 aşamalı projenin devreye sokulduğu, her aşamanın başlangıç ve tamamlanması ile ücretinin ayrı iş olarak aynı sözleşmenin konusu yapıldığı dizayn/tasarım aşamasının, Türkiye’de ücret bordronuzda yer alan yerli ve yabancı yaklaşık 53 mühendisin katkılarıyla Türkiye’de gerçekleştirildiği ve hizmetten ….da faydalanılacağı Söz konusu dizayn/tasarım kısmı işinin … tamamlanarak fatura konusu edileceği, ayrıca sözleşme konusu iş için avanslar (….) alındığı belirtilerek, …. kapsamında aynı sözleşmede ayrı etap olan tasarım/dizayn hizmetinden elde edilen kazançların Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ile tasarım/dizayn faaliyetinin ana sözleşmenize …. ilave edilmesinin henüz hizmetin tamamlanıp faturaya bağlanmadığı da dikkate alındığında söz konusu indirime engel olup olmayacağı hususunda görüş bildirilmiştir.
1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “10.5. Türkiye’den yurt dışı mukimi kişi ve kurumlara verilen hizmetler” başlıklı bölümde konu hakkında ayrıntılı açıklamalara yer verilmiş olup “10.5.2. İndirimden faydalanma şartları” başlıklı bölümünde;
10.5.2.1. İndirimden faydalanabilecek şirketlerin ana sözleşmelerinde yazılı esas faaliyet konusu
İlgili şirketlerin ana sözleşmelerinde yazılı esas faaliyet konuları arasında, mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca belirlenen mesleki eğitim, eğitim ve sağlık hizmetleri sunmak olmalıdır. Şirket bünyesinde sözü edilen hizmetlerden sadece birisi verilebileceği gibi ana sözleşmelerinde yer almak şartıyla birden fazlası da verilebilir.
...
10.5.2.2. Hizmetin, Türkiye’den münhasıran yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurum için yapılmış olması
Mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca belirlenen mesleki eğitim hizmetlerinin, Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, iş yeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara; eğitim veya sağlık hizmetlerinin de Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere verilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen hizmetlerin fiilen verilmesi gerekmekte olup bu alanlarda sunulan asistanlık, danışmanlık ve aracılık gibi hizmetlerin bu kapsamda değerlendirilmesi mümkün değildir.
10.5.2.3. Faturanın yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurum adına düzenlenmesi
Yapılan hizmet ile ilgili olarak düzenlenecek faturanın, yukarıda özellikleri açıklanan yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurum adına düzenlenmesi gerekmektedir.
10.5.2.4. Türkiye’den verilen, mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme ve veri analizi hizmetlerinden yurt dışında yararlanılması
Verilen hizmetten yurt dışında yararlanılmış olması gerekir. Diğer bir anlatımla, yurt dışı mukimi kişi ve/veya kurum için verilen hizmetin, bu kişilerin ve/veya kurumların Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgisinin olmaması gerekmektedir.” açıklamalarına yer verilmiştir.
Bilindiği üzere, avanslar taahhüt edilen ancak henüz yapılmamış, gelecekte yapılacak mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin yapılan ödemelerdir.
Diğer bir ifadeyle, avanslar hizmeti yapanın alacağından mahsup edilmek üzere ödenen ve finansman imkanı sağlayan borç nitelikli ödemelerdir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, yukarıda belirtilen şartların topluca sağlanması kaydıyla Türkiye›de yerleşik olmayan kişilere verilen tasarım ve dizayn hizmetlerinden elde edilen kazancın % 50›si indirim konusu yapılabileceğinden şirketin ana sözleşmesine «tasarım/dizayn hizmeti vermek» ibaresinin eklenip bu hususun Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde tescil edilip yayımlandığı tarihten itibaren bu faaliyetlerinizden elde ettiğiniz söz konusu kazançların Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, söz konusu indirim uygulaması yurt dışında vermiş olduğunuz tasarım/dizayn hizmetleri ile sınırlı olup proje kapsamında vermiş olunan diğer hizmetlerin bu kapsamda değerlendirilmeyeceği tabiidir.
Diğer taraftan, Şirketiniz ana sözleşmesine “….” ibaresinin eklenip bu hususun Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde tescil edilip yayımlandığı tarihten önce verdiğiniz hizmetler kapsamında almış olduğunuz avans tutarlarının, şirket ana sözleşmesinin tescilinden sonra gelir hesabına intikal ettirilmesi durumunda söz konusu tutarların da kazancın oluştuğu hesap döneminde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan, şirketinizin söz konusu kapsamda yapılan ana sözleşme değişikliği öncesi almış olduğu ödemelerin mahiyet itibarıyla avans niteliğinde olmaması ve gelir hesaplarıyla ilişkilendirilmesi gereken ödemelerden olması durumunda ise bu tutarların mezkur bent hükmü kapsamında indirim konusu yapılmayacağı tabiidir.
