Sanayinin geleceği çevreci üretimde

Semih AYDIN
Organize sanayi bölgeleri, son dönemde Avrupa Yeşil Mutabakatı ile yeniden gündeme gelen düşük karbon emisyonu ile ilgili de harekete geçti. OSB’ler kendi yenilenebilir ve temiz enerjilerini üretmek için çalışmalarına hız verdi.

Dünya ülkeleri olası iklim krizinin hasarını en aza indirmek için çeşitli uygulamaları hayata geçiriyor. Bu alandaki en önemli konu başlıklarından biri de çevreci üretim ve çevreci ürünler. Fabrikaların doğayı kirletmeden, yenilenebilir ürünlerle üretim yapması için dünya genelinde farkındalık oluşturulmaya çalışılırken, çevreye zarar veren firmalar içinse çeşitli kısıtlamalar ve yasaklar getiriliyor. Ürünlerini dünyanın dört bir yanına ihraç eden firmaları bünyesinde barındıran Bursa’daki organize sanayi bölgeleri de bu konuya duyarsız kalmayarak, hayata geçirdikleri uygulamalarla Türkiye’ye örnek oluyor. Bursa’daki organize sanayilerin başkanları, 5 Haziran Dünya Çevre Günü özelinde hazırladığımız haberde, bölgelerinde gerçekleştirdikleri çevreci çalışmaları EKOHABER’e anlattı.

Hüseyin DURMAZ

Bursa OSB YK Başkanı 

İlk arıtma tesisini kuran OSB olarak bu konudaki duyarlılığımızı çok önceden ortaya koyduk. Otomatik kontrol sistemleri ile donatılan ve bilgisayar aracılığıyla ile kontrol edilen I. Vew II. Atıksu Arıtma Tesisleri, proses düzeni fiziksel ön arıtma, kimyasal, biyolojik ve çamur arıtma gibi temel ünitelerden oluşuyor. Bölgemizdeki firmalardan gelen atık sular, bu ünitelerden geçirilerek Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’ne uygun olarak deşarj ediliyor. Tesis, sağladığı geri dönüşüm ve kurulu kapasitesi ile Türkiye’deki en büyük, dünyada ise sayılı büyülükteki tesisler arasında yer alıyor. 

Bölgemiz 1998 yılında Bursa Çevre Merkezi’ni de kurmuş ve bu konudaki duyarlılığı nedeniyle Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği (SKB) tarafından iki kez, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından da bir kez ödüle layık görülmüştür.

Bunun yanı sıra, paydaşımız BOSİAD ile birlikte çevre konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla da Çevreye Duyarlı Sanayi Tesis Yarışması düzenliyor, bölgemizde çevre dostu olan firmaları ödüllendiriyoruz.

Tabii ki çevreye duyarlılığımız bununla sınırlı değil. Yapılan yatırımları incelediğinizde bunu çok yakından görebilirsiniz. Bursa OSB, kuruluş amaçları arasında yer alan çevreye karşı duyarlılıkta da öncülüğü kimseye bırakmamaktadır. Bugüne kadar hep, yapılan üretimin insan için olduğunun ve insanın da temiz bir çevrede var olacağının bilincinde adımlar atılmıştır. Bursa’da yaşıyoruz, Bursa’da üretiyoruz, bu nedenle üretirken tüketmemenin ne kadar değerli olduğunun bilincindeyiz.

Erol GÜLMEZ

NOSAB YK Başkanı

Yerleşim yerlerine çok yakın olmamız sebebiyle öncelikli konumuz çevre yönetimi oldu. İlk yıllardan itibaren diktiğimiz 20 bin ağaçla Bursa’nın en yeşil OSB’lerinden biri olmayı başardık. Çevre adına yaptığımız en büyük yatırım ise 2007 yılnda hayata geçirilen Endüstriyel Atıksu Tesisi’dir. Atık su karakterizasyonuna uygun olarak arıtım yapan tesisimiz, Türkiye’de tektir. Bunun yanında bölgemizdeki firmalarla iş birliği içerisinde çevre hassasiyeti konusunda farkındalık uyandırmak için etkinlikler yapıyoruz. Bölge Müdürlüğü, 2019 yılında, çevreye duyarlılığını belgelendirerek DIN EN ISO 140001:2015 şartlarını sağladı, 2020 yılında da Sıfır Atık Belgesi aldı. 2021 yılı elektrik anlaşmasında dört OSB bir araya gelerek, Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere pek çok ülkenin öncelikli gündemi arasında yer alan “yeşil enerji” konusunu ele aldık. Bu yıl imzalanan anlaşmaya göre, OSB’lerdeki firmalar, talep etmeleri halinde uygun maliyetle yeşil enerji kullanabilecek. Avrupa Yeşil Mutabakat Çağrısı ile tüm dünyanın dikkatini çeken “doğa dostu enerji” kavramı, ekonomi faaliyetlerindeki çeşitli göstergeleri de değiştirecek. Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen, uluslararası akredite kuruluşlarca sertifikalandırılan “yeşil enerji” ile firmaların elektrik tüketiminden kaynaklı sera gazı salınımı azaltmasını amaçlıyoruz. Küresel iklim krizinin etkilerini en aza indirmek için yürütülen çalışma kapsamında, firmalar Karbon Azaltım Sertifikası ve Yenilenebilir Enerji Sertifikası alarak enerji kullanımlarını istedikleri oranda yeşil enerji olarak tedarik edebilecek.

Zeki ŞAHİN

İnegöl OSB YK Başkanı

Diğer organize sanayi bölgelerinden farklı olarak İnegöl Organize Sanayi Bölgesi 1994 yılından beri İnegöl Belediyesi ve BUSKİ ile iş birliği içerisinde tamamen OSB yönetiminde olan bir arıtma tesisi kurmuş, 2000 yılında devreye giren bu tesisi sürekli revizyonlarla güncellemiş ve buraya yapılan yatırımın tutarı 40 milyon dolara ulaşmıştır. İleri Biyolojik Arıtma Sisteminin uygulandığı tesisimizin bugün geldiği noktada 300 bin nüfuslu İnegöl ilçesinin evsel atıklarının tamamını ve sanayi bölgesindeki endüstriyel atıklarının toplamı olan 120 m3/günlük atık su çok iyi standartlarda arıtılmakta ve buradan çıkan çamurda entegre bir şekilde kurutularak yakılmak da ve buradan enerji kazanımı gerçekleştirilmekte olup, dereye deşarj edilen su da sulama suyunda kullanılmaktadır. Gerçekten ülkemizin iftihar edilecek tesislerinden biri olmuştur. Bölgemizde atık suyu olan firmalarımızın çoğunluğu aynı zamanda ihracata çalışan firmalar olup arıtmada ve çevre yönetiminde uluslararası standartlar talep etmektedirler. Bu yüzden firmalarımızla irtibatta olup eksiklikleri hakkında görüş alışverişi yaparak, tesislerimizde sürekli revizyonlar yapmaktayız. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi olarak da Sıfır Atık Belgesi’ni almış bulunuyoruz. En son arıtmadan enerji verimliliği ile ilgili BEBKA desteği ile 5 milyon TL’lik bir proje gerçekleştiriyoruz.

Ayrıca birkaç yıl önce GÜMÇED’den aldığımız Güney Marmara Bölgesinde Doğal ve Kültürel Çevreye En Duyarlı Organize Sanayi Bölgesi ödülüne sahip olmak da bizlere mutluluk vermektedir. 

Yalçın TOY

Kayapa OSB YK Başkanı

Bölgemizde, çevreye duyarlı tesislerin yapılmasına ruhsat verme önceliğimiz var. Çevreyi kirleten hiçbir tesise ruhsat vermiyor ve bölgemizde faaliyette bulundurmuyoruz. Kendimize, yurtdışındaki çevreci OSB’leri örnek alarak altyapı çalışmalarımızı yapıyoruz. Hedefimiz çevrecilik konusunda onlardan da ileri olmak. Çünkü çevre hassasiyetle üzerinde durduğumuz bir konu; bize çocuklarımızın ve gelecek nesillerin emaneti. Bölge olarak da bu sorumlulukla hareket ederek üretimden, geri dönüşüme kadar her alanda özenle çalışıyoruz.

Bursa’da organize sanayi bölgesi statüsü alan en son bölge olarak, gelecek dönemler için de çevre konusunda birçok projemiz mevcut. Son olarak Sıfır Atık Belgesi’ni aldık. Bu konuda bölgedeki firmalarımıza bilinçlendirmelerde bulunuyor hem de mevzuatın gerekliliklerine uymaya gayret gösteriyoruz.

Son dönemde dünyanın ve ülkemizin gündeminde olan yenilenebilir enerji alanına da özel bir önem gösteriyoruz. Bölge olarak güneş enerjisine dönmek ve kendi enerji ihtiyacımızı, kendimiz karşılamak istiyoruz. Bu konudaki araştırma ve çalışmalarımızı hızla sürdürüyor ve en kısa zamanda çevreci enerjiyle üreten bir bölge konumuna gelmeyi hedefliyoruz. Bu konuda, bölgemizdeki firmaları da çevreci üretim hakkında bilinçlendiriyor ve onları çevreci üretime teşvik etmek için elimizden geleni yapıyoruz.

Ersan ÖZSOY

DOSAB YK Başkanı

Tekstil sektörü firmaları ağırlıklı bir bölge olarak DOSAB’da proses su tüketimi yüksektir. Bu sebeple 2007 yılından itibaren atık su arıtma tesisi çalışmaya başlamış, su kirliliğinin önüne geçilmiştir. Tekstilde ram makinaları kaynaklı emisyonlar konusunda bölge olarak yönlendirici ve teşvik edici olunarak, firmaların çoğunluğunun filtre takması sağlanmıştır. Elektrik enerjisi temini konusunda Bursa’daki OSB’ler arasında ilk Güneş Enerji Santralini DOSAB kurmuştur. 2019 sonunda ilk etabı, 2020’de tamamı devreye alınan projemiz ile depo ve antrepo binalarımızın üzerine toplam 3 adet 1’er MWe gücünde GES kurduk. Bu yatırım hem bölge sanayicimize örnek ve teşvik edici olmakta hem de DOSAB bölge müdürlüğü elektrik iç tüketiminin yarısını karşılamaktadır. Bu yatırım yeşil ve çevreci enerji yatırımı açısından önem arz etmektedir. Sıfır Atık Yönetmeliği kapsamında, DOSAB olarak Sıfır Atık Yönetim Sistemi kurulumu gerçekleştirilmiş ve Sıfır Atık Belgesi alınmıştır. DOSAB Atık Su Arıtma Tesisi, 2009 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı ve OSBÜK tarafından düzenlenen En Çevreci OSB Yarışması’nda ödül almıştır. Ayrıca, Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği 2011 ve 2012 yıllarında iki kez DOSAB’a ‘En Çevreci Tesis Ödülü’ vermiştir. Tesis, kriterlerine yerine getirdiği için teşvik tedbirlerinden faydalanmakta ve elektrik enerjisi kullanım bedelinin yüzde 50’si Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından desteklenmektedir. DOSAB’da Entegre Yönetim Sistemi süreci 2012 yılı başında ISO 9001, OHSAS 18001 ve ISO 14001 kurulumu çalışmaları için danışman bir firma ile anlaşma sağlanmasıyla başlamıştır. 2013 ve 2014 yılı içerisinde EBA, QDMS ve BOYS programlarının bu sürece adaptasyonu gerçekleştirilmiş ve Entegre Yönetim Sistemine ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi de dahil edilerek 4 sistemin kurulumu çalışmaları yürütülmüştür. 2015 yılı içerisinde 1. ve 2. aşama denetimler gerçekleştirilmiş ve DOSAB Entegre Yönetim Sistemi belgelendirilmiştir. DOSAB, 4 yönetim sisteminin aynı anda belgelendirildiği ilk OSB’dir.

Ömer Faruk KORUN

HOSAB YK Başkanı

Hasanağa OSB olarak bölgemizde kurulacak firmaların yer alacağı sektöre çok dikkat ediyoruz. Çevrenin korunması adına, metal kaplama, tekstil boyahane, dökümhane gibi su kullanımı fazla ve atık su oluşumu fazla, emisyonu çok yüksek olan sektörelerin kurulmasına izin verilmemektedir. Bu yaklaşım HOSAB olarak bölgemizde ve yakın yerleşim yerlerinde, koku, emisyon, atık su deşarjı gibi konularda hiçbir sıkıntı yaşanmamasına vesile olmaktadır.  Bursa’da Atık Belgesi’yle ilgili çalışmalara ilk başlayan ve bu belgeyi alan ilk OSB’yiz. Bu kapsamda zorunluluk olan 3. sınıf atık getirme merkezini kurarak çalışmalara başladık.  Atık getirme merkezi 7 farklı kategoride atık ücretsiz olarak firmalardan alınarak, gerekli bertaraf için ilgili merkeze gönderilmektedir. HOSAB olarak yaptığımız atık su artıma tesisi, su arıtma tesisi, yeraltı suların korunması için Hasanağa Barajı % 17,7’sinin alınması, evsel çöplerin toplanması ve OSB’lerde ilk sayılan Çevre Yönetim Sistemi oluşturulması gibi konularda yaptığımız çalışmalar için En Çevreci OSB ödülünü aldık. 7 Aralık 2015’te, Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği (TSKB) Çevre Ödüllerinde; En Çevreci Tesis Kategorisinde OSB’ler arasında Atıksu Arıtma Tesisi ile Hasanağa Organize Sanayi Bölgesi ödüle layık görüldü. Bölgemizde yer alan katılıcı firmalara yönelik, Sıfır Atık Sistemimiz, enerji yönetimi konularında zaman zaman şu an için ara versek de bilgilendirme seminerleri yapılmaktadır.  Çevre için altyapı yatırımları sürmektedir. Öte yandan su üretiminin yapıldığı su arıtma tesisine yatırımalar yapılarak, yeni bir su deposu inşaatı yapılacaktır. Pandemi şartları elverirse, 5 Haziran’da, yapımını salgın nedeniyle ertelediğimiz, çöp toplama ve sokak temizliğini yapmayı planlıyoruz. Yine Bölge sınırları içinde yer alan ormanlık alanın temizliği yapılarak daha yaşanabilir hale getirmek istiyoruz. HOSAB olarak orta ve uzun vadede sıfır atık sistemini daha çok kullanılabilir hale getirmek istiyoruz, bu konudaki mevzuatın biraz daha belirleyeci olması sağlanırsa daha uygulanabilir olacaktır.Diğer konuda Bölgemizin enerji yönetim birimi kurarak gerekli belgelerin alınması ile beraber bu konuda katılımcı firmalara yönelik çalışmalar yapılacaktır. Bölge Müdürlüğümüzün, planları arasında yine ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemine geçiş bulunmaktadır. 

Yunus AYDIN

Uludağ OSB YK Başkanı

Bursa’nın 3. büyük OSB’si olan Uludağ Organize Sanayi Bölgesi işletmelerin çevreye vereceği zararı önceden belirleyip en aza indirmek adına çevreye karşı hassasiyetimiz ve duyarlılığımız öncelikli ilkelerimiz arasındadır ve bu konuda gerekli çalışma ve projeleri yürütmekteyiz. Bunların başında su geri kazanımıyla ilgili yaptığımız fizibilite, bacalara kurulması gereken filtreleme sistemiyle ilgili bilinçlendirme çalışmalarımız devam etmekte ve buhar üretim merkezi projemiz faaliyete geçmiş durumdadır. Buhar üretim tesisimizle fabrikaların ihtiyacı olan buharı tek bir noktadan sağlayarak, kontrol edilebilir ve denetlenebilir bir sistemle çevreye olan zararı en aza indirerek aynı zamanda yer altı su kullanımını azaltarak ekolojik dengeye karşı duyarlılığımızı artırıp daha uygun maliyetlerle sanayicimizin ihtiyacı karşılanmaktadır. Ayrıca kaynaklarımızın korunması ve denetlenebilir olması adına yeraltı sularıyla ilgili çalışmaları DSİ’leriyle başlatmış bulunmaktayız. Hedeflerimiz arasında önceliğimiz üreterek ve istihdam yaratarak katma değer sağlarken planlı ve çevreye duyarlı hareket ederek örnek oluşturmaktadır. Kaynaklar sadece bizim değil tüm dünyanın sorunu. Dünyamızı tehdit eden çevresel sorunlar her geçen gün hızla artıyor. Bunların başında hızlı nüfus artışı, doğal kaynakların azalması, plansız şehirleşme, sanayi tesislerinin çoğalması, su ve hava kirliğinin olumsuz etkileri gelmektedir.  Doğamızın bizlere verdiği mesaj konusunda sosyal sorumluluklarımızın bilincinde davranmamız gerekmektedir. Uludağ OSB olarak gerekeni her zaman yapmakta hevesliyiz. Öncelikle yapmış olduğumuz çevresel faaliyetlerin başında bireysel bazda düşünerek uyguladığımız projelerin sürdürülebilirliği konusunda bireylerdeki çevreyi koruma bilincinin oluşturulması ve süreklilik arz etmesi gerekmektedir. Bu çerçevede Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen Sıfır Atık Projesi de önemli faaliyetler arasında yer almaktadır. Çevreye duyarlılık konusunda organize sanayi bölgelerinin rolü çok büyük. Uludağ OSB olarak çevreye ve insan sağlığına gösterdiğimiz hassasiyet ve katılımcılarımızın duyarlılığıyla tüm sorumlulukları yerine getirerek Sıfır Atık Belgesi’ni aldık ve bu konudaki çalışmalarımızı hassasiyetle sürdürüyoruz. İşletmeleri de toplumun bir parçası olarak düşünürsek, her işletmenin çevreye bilinçli olarak faaliyetlerini, üretimlerini sürdürmeleri gerektiği kaçınılmaz bir gerçektir. Öncelikli hedefimiz projenin yaygınlaştırılması, sürekliliğinin sağlanması bireylerin ve işletmelerin çevreye duyarlı olma konusunda farkındalık sağlayarak gelecek nesillere daha temiz ve yaşanılabilir bir dünya bırakmaktır. Bölgemiz karma bir OSB olsa da ağırlıklı tekstil sektöründen oluşmaktadır. İhracat ağırlıklı çalışan firmalar çoğunlukla çevreci üretim ve çevreci ürün yapma bilincinde hareket etmektedirler. Bu dönüşümün bir parçası olarak, Eko-etiket, yaşam döngüsü analizi, temiz üretim tekniklerinin uygulanması, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi uygulamaları sürdürülebilir enerji sistemleri ve enerji verimliliği, sıfır atık projesi, baca gazlarında filtre sistemleri gibi birçok konuda gerekli önlemleri alarak sorumluluklarını yerine getirmektedir. Dünyamızın içinde bulunduğu durum hepimizin ortak sorunudur, bu anlamda bizlere düşen öncelikli olarak bireysel daha sonra kitlesel olarak gerekeni yaparak çevreye ve doğaya karşı sorumluluğumuzu yerine getirerek bu bilinçle hareket etmek zorundayız.