Pastaneyi kuran İstanbul Beyefendisinin adı, Harry Lenas
Peki, kim bu Harry?
Babası 1919’da Arnavutluk’tan İstanbul’a göç etmiş, bu topraklardaki ilk çikolata imalathanesini kuran Fransız Moulatier’in yanında çıraklık yapmış ve 1923’te İstiklal Caddesi’ndeki ilk pastanesini açmış.
Cumhuriyete yaşıt olan bu pastanenin adı, Loryan’dı. Fransızca “şark” anlamına gelen L’Orient kelimesinin okunuşuydu. 1934 yılında yasa çıktı, yabancı isimlerin Türkçeleşmesi gerekiyordu. Mareşal Fevzi Çakmak’ın damadı, sanat tarihi profesörü Burhan Toprak Loryan’ın müdavimlerindendi, ona danıştılar, o da “Baylan ismini koyun” dedi.
Çağatay Türkçesi’nde “kusursuzluk, mükemmellik’’ anlamına geliyordu. Şark, mükemmel oldu, Loryan da Baylan oldu.
Bay Harry, babasının pastanesinde çıraklık yaptı, liseden sonra Viyana’ya, pastacılık okulu Zuckerbaecker Schule’ye gitti, oradan diplomayı aldı. Ardından İsviçre’ye geldi, uluslararası Richmont Fachschule’de çikolata eğitimi aldı, Mövenpick’te çalıştı, sonra Almanya’ya geçti, Solingen Grafrath’ta gıda sanayi okulunda şekerleme eğitimi aldı.
1953 yılında Türkiye’ye döndü, Türkiye’nin ilk ‘’mektepli’’ pastacısıydı ve de hemen kendi ilklerine başladı, bakın neler üretti;
Türkiye’yi espresso ile tanıştırdı,
İlk tiramisuyu o yaptı,
İlk İtalyan dondurmasını, ilk İskandinav kanepelerini, ilk krokanlı çikolatayı o servis etti,
İlk madlenleri o üretti, pandispanyayı ilk o kullandı,
İstanbul efsanesi kup griye’yi o icat etti,
Vitrinini kalplerle süsleyip, ‘’Sevgililer Günü’’ nü ilk tanıtan o oldu,
Çikolata üzerine yazıyı ilk o yazdı. Sonra yazının merkezi oldu, Atilla İlhan, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cemal Süreyya, Orhan Kemal, Haldun Taner, Peyami Safa, Asım Bezirci, Behçet Necatigil, Ferit Edgü, Ahmet Oktay, Güner Sümer Ferhi Naci, Tomris Uyar, Leyla Erbil, Oktay Akbal, Salah Birsel ve birçokları Baylan’ı mesken tutanlardı.
Varlık Vergisi, 6-7 Eylül Olayları, Kıbrıs Harekatı onu yurdundan ayırmadı, ‘’Kızılcık Şerbeti’’ içtim dedi ve yine hayata renk ve tat katmaya devam etti ve hayatının tamamını ülkemizde yaşadı ve ülkemizde kaybetti.
Yaş kemale erince, Cumhuriyete yaşıt ‘’Baylan’’ını kakao- çikolata-kahve sektörünün devlerinden Altınmarka’ya devretti. ‘’Neden?’’ diye sorduklarında ne cevap vermişti, biliyor musunuz? ‘’Çocuğum olmadı, Baylan’ı bırakacağım bir varisim yoktu, bu yüzden güvenilir ellere emanet ettim. Baylan’ı sizin çocuklarınızın da görmesini, istedim, çünkü Baylan benim değil, Türkiye’nin’’ demişti.
Bu alıntıyı sizlerle paylaşmamın nedeni, büyük emeklerle kurulan, büyük riskler taşınarak işletilen ve geliştirilen kurumların ikinci nesillerce devamında sağlam köşe taşlarının yerleştirilmesinin güzel bir örneği olmasıdır. Ayrıca, “Baylan benim değil, Türkiye’nin’’ anlayışı da özel sektörde kurumsallaşmanın çok sağlam bir köşe taşı olmasıdır.
Umarım, benzer yapıda yatırımları olan iş dünyamıza bir küçük ışık olur bu örnek kurumsallaşma…