Avrasya ülkeleriyle geniş bir işbirliği imkanı var
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 'ayakta duramazlar' denilen Türk Cumhuriyetleri hızla büyüyor. Ekonomi alanında yakalanan performans, uluslararası kuruluşlar tarafından da dikkat çekici bulunuyor. Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan'ın 1995 yılından bu yana ortaya koyduğu gelişme, IMF'nin son raporuna da yansıdı.
Azerbaycan, 12 yıl önce 3.5 milyar dolar olan milli gelirini 2007'de 33 milyar dolara çıkaracak. Kazakistan'daki kişi başı gelir, Türkiye'yi geçip 5 bin 592 dolara yükselecek. Türkmenistan'ın büyüme oranı yüzde 600'e ulaştı. Özbekistan ile Kırgızistan da toparlanma sürecini hızla tamamlıyor. Gayri Safi Milli Hasılası 400 milyar dolara yükselen Türkiye'nin ise 2007 yılı sonunda 2.5 kat büyümesi bekleniyor.
Türkiye ile Avrasya ülkeleri arasında neredeyse her sektörde ihracat ve ithalatın yanı sıra ortak üretim gibi çok geniş yelpazede ikili işbirliği imkanlarını geliştirmek mümkün. Bu özellikleriyle Avrasya pazarı Türk girişimcisi için büyük önem taşıyor. Dünyanın pek çok ülkesiyle ticari ilişkilerini genişleten Türkiye, şimdi Avrasya ülkeleriyle iş tabanını geliştirme arzusunda. Bugün Türk şirketlerinin Avrasya ülkelerinde 8 milyar doları aşan doğrudan yatırımı var. Ayrıca Türk müteahhitleri bölgede değeri 35 milyar dolara ulaşan bin 700'ü aşkın projeyi yürütüyor.
İşte Avrasya ülkeleri ve Türk sanayicileri için sunduğu yatırım avantajları...
Rusya Federasyonu
Rusya, Türkiye'nin en önemli ticaret partnerlerinden biri. 2000 yılında Türkiye ihracatında 9. sırada yer alan Rusya Federasyonu, 2003 ve 2004 yıllarında 8. sıraya yükseldi, 2005 yılında tekrar 9., 2006'da ise 6. sıraya yerleşti. İthalatta ise 2000 yılında 4. sırada iken, 2004 ve 2005 yıllarında 2. sıraya, 2006'da ise ilk sıraya yükseldi. Son üç yılda 60 milyar doların üzerinde doğrudan yabancı yatırım çeken Rusya'da 5 milyar doların üzerinde Türk yatırımı bulunuyor. Uluslararası standartlar ve bankacılık sistemi henüz yeterince gelişmediği için ticarette zaman zaman sorunlar yaşansa da Rusya, Türk şirketleri için gelecekte de önemli bir pazar olmayı sürdürecek.
Beyaz Rusya
2006 verilerine göre Beyaz Rusya'nın ithalatında yüzde 58.6 payla ilk sırayı Rusya Federasyonu aldı. İkinci sıradaki Almanya'nın payı ise yüzde 7.5. Almanya'yı, Ukrayna, Polonya ve Çin izledi. Türkiye ise 114 milyon dolarlık ihracatı ve binde 5'lik payı ile 18. sırada yer aldı. 2007de Türkiye'nin Beyaz Rusya'ya ihracatı 65 milyon dolar, ithalatı ise 45 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Tacikistan
Türkiye ile Tacikistan arasındaki ticaret hacmi küçük olmasına rağmen yine de son yıllarda belirgin bir büyüme dikkat çekiyor. İki ülke arasında 2001 yılında 21 milyon dolar olan ticaret hacmi 2005'te 94 milyon dolara, 2006'da ise 190 milyon dolara ulaştı. 2006'da Tacikistan'a 72 milyon dolarlık ihracat gerçekleşirken, 118 milyon dolarlık da ithalat yapıldı. Türkiye'nin Tacikistan'a ihracatında halı ve sabun başta gelen kalemler iken ithalatın yüzde 90'a yakınını alüminyum oluşturuyor.
Özbekistan
Orta Asya'daki coğrafi konumu, ekonomik yapısı, zengin yeraltı kaynakları ve tarım potansiyeli, ucuz işgücü, elektrik, doğalgaz ve petrol gibi olanaklarla birleşince Özbekistan, yatırımcılar için oldukça cazip bir ülke haline geliyor. Türkiye'nin Özbekistan'a yaptığı ihracatın sektörel dağılımı incelendiğinde de makine ve ulaşım araçları, dokumacılık ürünleri, kimyasallar ve plastikler, metal ve mobilya eşyaları başı çekiyor. Özbekistan'da 350 civarında Türk ortaklı şirket faaliyet gösteriyor. Bunun üçte biri tamamen Türklerin sahip olduğu şirketler. Ancak 1992-2006 yılları arasında Özbekistan'daki Türk müteahhitlik hizmetlerinin toplamı 1 milyar doları buldu.
Ukrayna
Ukrayna, 50 milyonluk nüfusu, yetişmiş insan gücü, hammadde kaynaklarının zenginliği ve birçok sektördeki yeni yatırım ve modernizasyon ihtiyacı nedeniyle Türk şirketleri için önemli fırsatlar sunuyor. 2006 yıl sonu itibariyle Türkiye, Ukrayna'nın ihracatında üçüncü, ithalatında ise 15. sırada yer alıyor DİE verilerine göre, 2006 yılında Türkiye'nin Ukrayna'ya ihracatı 1 milyar 121 milyon dolar iken, ithalatı 3 milyar 24 milyon dolar oldu. İki ülke arasındaki dış ticaret açığının nedeni, Türkiye'nin yoğun hammadde ithal ediyor olması. Ocak 2007 itibariyle Ukrayna'daki Türk yatırımlarının tutarı 78 milyon doları buldu. Türk firmalarının Ukrayna'da üstlendiği müteahhitlik hizmetlerinin toplamı 780 milyon dolar.
Moldova
2006'da iki ülke arasında gerçekleşen ticari ilişkilerin toplamı sadece 136 milyon dolar oldu. Türkiye, Moldova'ya 105 milyon dolarlık mal ihraç ederken 31 milyon dolarlık da ithalat gerçekleştirdi. Moldova Hükümeti, yabancı yatırımcılara önemli teşvikler sağlıyor. Hükümet, özellikle cam, konservecilik, et ve tütün işleme alanlarındaki yabancı yatırımlara, Moldova'nın dünya pazarlarına girebilmesi açısından paketleme tesisleri inşaasına öncelik verdiğini açıkladı.
Türkmenistan
Türkmenistan, yatırım ortamının henüz yeterince gelişmemiş olmasına rağmen Türk yatırımcıların Orta Asya'da en fazla yatırım yaptığı ülkelerin başında geliyor. Türkmenistan'da özellikle enerji sektörü, yabancı yatırımcılar için önemli bir potansiyel barındırmasına rağmen bu sektörde ülkeye giren yabancı sermaye miktarı oldukça düşük. Bunun nedeni ise Türkmenistan hükümetinin enerji sektöründe oldukça korumacı bir tutum sergilemesi. Buna karşılık Türkmenistan, özellikle son yıllarda tekstil alanında yabancı sermaye çekmede daha başarılı bir performans çiziyor. Başta Türk şirketleri olmak üzere dünyanın dört bir yanından birçok şirketin ülkede tekstil yatırımları bulunuyor. 2006 yılında Türkiye'nin, Türkmenistan'ın ithalat yaptığı ülkeler arasında birinci, ihracat yaptığı ülkeler arasında ise dördüncü sırada olduğu belirtiliyor. 2006 yılı sonu itibariyle Türkmenistan'daki toplam yabancı yatırım miktarının 2.6 milyar dolar değerinde olduğu tahmin ediliyor.
Moğolistan
Türkiye ile Moğolistan arasındaki ekonomik ilişkiler oldukça zayıf. Hatta 12 Avrasya ülkesi arasında en düşük ticaret rakamları Moğolistan ile gerçekleşiyor. 2006 yılında ticaret hacmi son yıllardaki en yüksek değerine ulaşarak 7.1 milyon dolara yükseldi. Bu rakamın 6.2 milyon doları Türkiye'nin ihracatını, yaklaşık 950 bin doları ise ithalatını oluşturdu. Türkiye'nin Moğolistan'a yönelik bavul ticaretinin ise 7-8 milyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Türkiye'nin Moğolistan'a yönelik ihracatının büyük bölümünü gıda ürünleri oluşturuyor.
Gürcistan
Gürcistan istatistiklerine göre 2006'da ülkeye, Türkiye'den yapılan doğrudan yatırım tutarı 127.1 milyon dolar oldu. Gürcistan'da özellikle inşaat alanında önemli fırsatlar söz konusu. Türk şirketlerinin Gürcistan'da üstlendiği müteahhitlik projeleri 600 milyon doları aştı. Türkiye ile Gürcistan arasındaki ticaret hacmi, 1992 yılından bu yana artmasına rağmen 2002'den sonra vites büyüttü. 1992'de 17.9 milyon dolar olan iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2006'da, bir önceki yıla oranla yüzde 31'lik artışla 752 milyon dolara yükseldi.
Kazakistan
Türk sermayesinin dünyada en fazla yatırım yaptığı beşinci ülke olan Kazakistan, başta petrol ve doğalgaz olmak üzere çok önemli kaynaklara sahip. Türkiye'nin ikili ticari ilişkilerin başladığı 1992 yılından bu yana Kazakistan'a olan ihracatı 1999 yılına kadar sürekli bir artış eğilimi izledi. 1999'da ise Rusya Federasyonu'nda yaşanan mali krizin etkisiyle önemli ölçüde geriledi. Kazakistan hükümeti tarafından açıklanan yatırım için öncelikli alanlarda, altyapı ve imalat sektörleri öne çıkıyor.
Azerbaycan
Azerbaycan, küresel pazara açılmak isteyen Türk işadamları için çok cazip bir pazar konumunda bulunuyor. Türkiye, 1995-2006 yılları itibariyle petrol ve doğalgaz sektörüne yönelik yabancı sermaye yatırımlarında ABD ve İngiltere'den sonra üçüncü, petrol ve doğalgaz dışı sektöre yönelik yabancı sermaye yatırımlarında ise ikinci sırada yer alıyor. Türk firmalarının Azerbaycan'daki toplam yatırım tutarının 3 milyar doların üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Türk şirketleri Azerbaycan'da, telekomünikasyon, bankacılık ve sigortacılık, finansal kiralama, inşaat-taahhüt, basın-yayın, eğitim, sağlık, ulaştırma, petrol gibi hemen her konuda faaliyet gösteriyor.
İki ülke arasındaki ticari ilişkilere bakıldığında ise, 1991 yılından bu yana dengenin Türkiye lehine fazla verdiği görülüyor.
Kırgızistan
Kırgızistan'da halen 200 Türk firmasının toplam 300 milyon doları aşan yatırımı bulunuyor. Bu yatırımlar, içecek, pet perform, bisküvi, şekerleme, çikolata, boya, PVC ve plastik boru, yapı malzemeleri üretimi ile alışveriş merkezi işletmeciliği, marketçilik, bankacılık, matbaa, turizm acenteliği, eğitim işletmeciliği, inşaat gibi çok çeşitli alanlarda bulunuyor.
İki ülke arasındaki ticarette denge, geleneksel olarak Türkiye lehine fazla şeklinde gerçekleşiyor. Buna rağmen iki ülke arasındaki ticari ilişkiler, beklenenin oldukça altında. Öyle ki 2005te ikili ticaret hacmi ilk defa 100 milyon dolar seviyesini aştı ve 2006'da 159 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 'ayakta duramazlar' denilen Türk Cumhuriyetleri hızla büyüyor. Ekonomi alanında yakalanan performans, uluslararası kuruluşlar tarafından da dikkat çekici bulunuyor. Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan'ın 1995 yılından bu yana ortaya koyduğu gelişme, IMF'nin son raporuna da yansıdı.
Azerbaycan, 12 yıl önce 3.5 milyar dolar olan milli gelirini 2007'de 33 milyar dolara çıkaracak. Kazakistan'daki kişi başı gelir, Türkiye'yi geçip 5 bin 592 dolara yükselecek. Türkmenistan'ın büyüme oranı yüzde 600'e ulaştı. Özbekistan ile Kırgızistan da toparlanma sürecini hızla tamamlıyor. Gayri Safi Milli Hasılası 400 milyar dolara yükselen Türkiye'nin ise 2007 yılı sonunda 2.5 kat büyümesi bekleniyor.
Türkiye ile Avrasya ülkeleri arasında neredeyse her sektörde ihracat ve ithalatın yanı sıra ortak üretim gibi çok geniş yelpazede ikili işbirliği imkanlarını geliştirmek mümkün. Bu özellikleriyle Avrasya pazarı Türk girişimcisi için büyük önem taşıyor. Dünyanın pek çok ülkesiyle ticari ilişkilerini genişleten Türkiye, şimdi Avrasya ülkeleriyle iş tabanını geliştirme arzusunda. Bugün Türk şirketlerinin Avrasya ülkelerinde 8 milyar doları aşan doğrudan yatırımı var. Ayrıca Türk müteahhitleri bölgede değeri 35 milyar dolara ulaşan bin 700'ü aşkın projeyi yürütüyor.
İşte Avrasya ülkeleri ve Türk sanayicileri için sunduğu yatırım avantajları...
Rusya Federasyonu
Rusya, Türkiye'nin en önemli ticaret partnerlerinden biri. 2000 yılında Türkiye ihracatında 9. sırada yer alan Rusya Federasyonu, 2003 ve 2004 yıllarında 8. sıraya yükseldi, 2005 yılında tekrar 9., 2006'da ise 6. sıraya yerleşti. İthalatta ise 2000 yılında 4. sırada iken, 2004 ve 2005 yıllarında 2. sıraya, 2006'da ise ilk sıraya yükseldi. Son üç yılda 60 milyar doların üzerinde doğrudan yabancı yatırım çeken Rusya'da 5 milyar doların üzerinde Türk yatırımı bulunuyor. Uluslararası standartlar ve bankacılık sistemi henüz yeterince gelişmediği için ticarette zaman zaman sorunlar yaşansa da Rusya, Türk şirketleri için gelecekte de önemli bir pazar olmayı sürdürecek.
Beyaz Rusya
2006 verilerine göre Beyaz Rusya'nın ithalatında yüzde 58.6 payla ilk sırayı Rusya Federasyonu aldı. İkinci sıradaki Almanya'nın payı ise yüzde 7.5. Almanya'yı, Ukrayna, Polonya ve Çin izledi. Türkiye ise 114 milyon dolarlık ihracatı ve binde 5'lik payı ile 18. sırada yer aldı. 2007de Türkiye'nin Beyaz Rusya'ya ihracatı 65 milyon dolar, ithalatı ise 45 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Tacikistan
Türkiye ile Tacikistan arasındaki ticaret hacmi küçük olmasına rağmen yine de son yıllarda belirgin bir büyüme dikkat çekiyor. İki ülke arasında 2001 yılında 21 milyon dolar olan ticaret hacmi 2005'te 94 milyon dolara, 2006'da ise 190 milyon dolara ulaştı. 2006'da Tacikistan'a 72 milyon dolarlık ihracat gerçekleşirken, 118 milyon dolarlık da ithalat yapıldı. Türkiye'nin Tacikistan'a ihracatında halı ve sabun başta gelen kalemler iken ithalatın yüzde 90'a yakınını alüminyum oluşturuyor.
Özbekistan
Orta Asya'daki coğrafi konumu, ekonomik yapısı, zengin yeraltı kaynakları ve tarım potansiyeli, ucuz işgücü, elektrik, doğalgaz ve petrol gibi olanaklarla birleşince Özbekistan, yatırımcılar için oldukça cazip bir ülke haline geliyor. Türkiye'nin Özbekistan'a yaptığı ihracatın sektörel dağılımı incelendiğinde de makine ve ulaşım araçları, dokumacılık ürünleri, kimyasallar ve plastikler, metal ve mobilya eşyaları başı çekiyor. Özbekistan'da 350 civarında Türk ortaklı şirket faaliyet gösteriyor. Bunun üçte biri tamamen Türklerin sahip olduğu şirketler. Ancak 1992-2006 yılları arasında Özbekistan'daki Türk müteahhitlik hizmetlerinin toplamı 1 milyar doları buldu.
Ukrayna
Ukrayna, 50 milyonluk nüfusu, yetişmiş insan gücü, hammadde kaynaklarının zenginliği ve birçok sektördeki yeni yatırım ve modernizasyon ihtiyacı nedeniyle Türk şirketleri için önemli fırsatlar sunuyor. 2006 yıl sonu itibariyle Türkiye, Ukrayna'nın ihracatında üçüncü, ithalatında ise 15. sırada yer alıyor DİE verilerine göre, 2006 yılında Türkiye'nin Ukrayna'ya ihracatı 1 milyar 121 milyon dolar iken, ithalatı 3 milyar 24 milyon dolar oldu. İki ülke arasındaki dış ticaret açığının nedeni, Türkiye'nin yoğun hammadde ithal ediyor olması. Ocak 2007 itibariyle Ukrayna'daki Türk yatırımlarının tutarı 78 milyon doları buldu. Türk firmalarının Ukrayna'da üstlendiği müteahhitlik hizmetlerinin toplamı 780 milyon dolar.
Moldova
2006'da iki ülke arasında gerçekleşen ticari ilişkilerin toplamı sadece 136 milyon dolar oldu. Türkiye, Moldova'ya 105 milyon dolarlık mal ihraç ederken 31 milyon dolarlık da ithalat gerçekleştirdi. Moldova Hükümeti, yabancı yatırımcılara önemli teşvikler sağlıyor. Hükümet, özellikle cam, konservecilik, et ve tütün işleme alanlarındaki yabancı yatırımlara, Moldova'nın dünya pazarlarına girebilmesi açısından paketleme tesisleri inşaasına öncelik verdiğini açıkladı.
Türkmenistan
Türkmenistan, yatırım ortamının henüz yeterince gelişmemiş olmasına rağmen Türk yatırımcıların Orta Asya'da en fazla yatırım yaptığı ülkelerin başında geliyor. Türkmenistan'da özellikle enerji sektörü, yabancı yatırımcılar için önemli bir potansiyel barındırmasına rağmen bu sektörde ülkeye giren yabancı sermaye miktarı oldukça düşük. Bunun nedeni ise Türkmenistan hükümetinin enerji sektöründe oldukça korumacı bir tutum sergilemesi. Buna karşılık Türkmenistan, özellikle son yıllarda tekstil alanında yabancı sermaye çekmede daha başarılı bir performans çiziyor. Başta Türk şirketleri olmak üzere dünyanın dört bir yanından birçok şirketin ülkede tekstil yatırımları bulunuyor. 2006 yılında Türkiye'nin, Türkmenistan'ın ithalat yaptığı ülkeler arasında birinci, ihracat yaptığı ülkeler arasında ise dördüncü sırada olduğu belirtiliyor. 2006 yılı sonu itibariyle Türkmenistan'daki toplam yabancı yatırım miktarının 2.6 milyar dolar değerinde olduğu tahmin ediliyor.
Moğolistan
Türkiye ile Moğolistan arasındaki ekonomik ilişkiler oldukça zayıf. Hatta 12 Avrasya ülkesi arasında en düşük ticaret rakamları Moğolistan ile gerçekleşiyor. 2006 yılında ticaret hacmi son yıllardaki en yüksek değerine ulaşarak 7.1 milyon dolara yükseldi. Bu rakamın 6.2 milyon doları Türkiye'nin ihracatını, yaklaşık 950 bin doları ise ithalatını oluşturdu. Türkiye'nin Moğolistan'a yönelik bavul ticaretinin ise 7-8 milyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Türkiye'nin Moğolistan'a yönelik ihracatının büyük bölümünü gıda ürünleri oluşturuyor.
Gürcistan
Gürcistan istatistiklerine göre 2006'da ülkeye, Türkiye'den yapılan doğrudan yatırım tutarı 127.1 milyon dolar oldu. Gürcistan'da özellikle inşaat alanında önemli fırsatlar söz konusu. Türk şirketlerinin Gürcistan'da üstlendiği müteahhitlik projeleri 600 milyon doları aştı. Türkiye ile Gürcistan arasındaki ticaret hacmi, 1992 yılından bu yana artmasına rağmen 2002'den sonra vites büyüttü. 1992'de 17.9 milyon dolar olan iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2006'da, bir önceki yıla oranla yüzde 31'lik artışla 752 milyon dolara yükseldi.
Kazakistan
Türk sermayesinin dünyada en fazla yatırım yaptığı beşinci ülke olan Kazakistan, başta petrol ve doğalgaz olmak üzere çok önemli kaynaklara sahip. Türkiye'nin ikili ticari ilişkilerin başladığı 1992 yılından bu yana Kazakistan'a olan ihracatı 1999 yılına kadar sürekli bir artış eğilimi izledi. 1999'da ise Rusya Federasyonu'nda yaşanan mali krizin etkisiyle önemli ölçüde geriledi. Kazakistan hükümeti tarafından açıklanan yatırım için öncelikli alanlarda, altyapı ve imalat sektörleri öne çıkıyor.
Azerbaycan
Azerbaycan, küresel pazara açılmak isteyen Türk işadamları için çok cazip bir pazar konumunda bulunuyor. Türkiye, 1995-2006 yılları itibariyle petrol ve doğalgaz sektörüne yönelik yabancı sermaye yatırımlarında ABD ve İngiltere'den sonra üçüncü, petrol ve doğalgaz dışı sektöre yönelik yabancı sermaye yatırımlarında ise ikinci sırada yer alıyor. Türk firmalarının Azerbaycan'daki toplam yatırım tutarının 3 milyar doların üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Türk şirketleri Azerbaycan'da, telekomünikasyon, bankacılık ve sigortacılık, finansal kiralama, inşaat-taahhüt, basın-yayın, eğitim, sağlık, ulaştırma, petrol gibi hemen her konuda faaliyet gösteriyor.
İki ülke arasındaki ticari ilişkilere bakıldığında ise, 1991 yılından bu yana dengenin Türkiye lehine fazla verdiği görülüyor.
Kırgızistan
Kırgızistan'da halen 200 Türk firmasının toplam 300 milyon doları aşan yatırımı bulunuyor. Bu yatırımlar, içecek, pet perform, bisküvi, şekerleme, çikolata, boya, PVC ve plastik boru, yapı malzemeleri üretimi ile alışveriş merkezi işletmeciliği, marketçilik, bankacılık, matbaa, turizm acenteliği, eğitim işletmeciliği, inşaat gibi çok çeşitli alanlarda bulunuyor.
İki ülke arasındaki ticarette denge, geleneksel olarak Türkiye lehine fazla şeklinde gerçekleşiyor. Buna rağmen iki ülke arasındaki ticari ilişkiler, beklenenin oldukça altında. Öyle ki 2005te ikili ticaret hacmi ilk defa 100 milyon dolar seviyesini aştı ve 2006'da 159 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Sayı: 609 - Sayı'nın Kapağı
