İki veya daha fazla tarafın, belirli bir hukuki ilişkiyi ya da hakkı sağlamaya, değiştirmeye yahut sona erdirmeye yönelik iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla sözleşme kurulur (TBK m.1/I).
Burada irdelenmesi gereken mesele, bu durumlarda bilgisayar açıklamalarının irade açıklaması olarak nitelendirilmesinin mümkün olup olmadığı meselesidir. Bizim de katıldığımız görüşe göre, bilgisayar açık lamaları da bir insan iradesine dayanmaktadır. Nitekim, bilgisayarın bir iradeye sahip olması söz konusu olamaz. Burada bilgisayarın ken disine yapılan açıklamalara karşı verdiği yanıtlar bilgisayarın kullanıcısı olan kişiye ait irade açıklamalarıdır. Zira bu durumlarda bilgisayar, belli şekillerde hareket etmek üzere programlanmakta ve neticede bilgisa yarın gerçekleştirdiği işlemlerin temelinde insan iradesi vardır. Bilgi sayarı muhatabın davranışına göre belli şekillerde yanıt vermek üzere programlayan ve onu kullanıma sunan sağlayıcı, bu davranışıyla irade açıklamasının unsurları olan hukuki bir sonuca ulaşma ve açıklama yapma iradesini genel nitelikte de olsa ortaya koymuş bulunmaktadır.1 Bilgisayarın programlanması ve kullanıma sunulması, sağlayı cının genel olarak fiil iradesini, açıklama iradesini ve hukuki sonuç ira desini ortaya koymaktadır. Bu sebeple, ortaya konan irade de ona ait bulunmaktadır. Bu bağlamda bilgisayar açıklamaları halinde de bir gerçek kişiye veya tüzel kişiye atfı kabil bir irade açıklamasının söz konu su olduğu söylenebilir. İrade açıklaması (beyanı), kişinin bir hakkı veya hukuki ilişkiyi kurma, değiş tirme veya ortadan kaldırma iradesini dış dünyaya bildirmesi veya bunu doğrudan doğruya icra ederek yürürlüğe koymasıdır.2 İrade açıklaması, irade unsuru ve açıklaması unsuru olmak üzere iki unsurdan meyda na gelir. İrade açıklamasının ilk unsuru olan irade unsuru (subjektif unsur) kendi içerisinde fiil iradesi, işlem iradesi ve açıklaması iradesi olmak üzere üçlü bir ayrıma tabi tutulabilir. Dış bir davranışın yapılmasına yönelik bilinçli bir irade fiiline, fiil iradesi denir. Açıklamada bulunanın belirli bir hukuki sonucu doğurma iradesine sahip olmasına işlem iradesi, açıklama sahibinin davranışıyla hukuki işlem yapma iradesini muhataba açıklamayı istemesine de açıklama iradesi adı verilir.3
İrade açıklamasının ikinci unsuru olan açıklama unsuru (objektif unsur), işlem iradesini dış dünyaya yansıtma, muhataba bildirme amacıyla harici bir fiille açığa vurulmasıdır.4 Yapılan irade açıklaması, açık olabi leceği gibi örtülü de olabilir (TBK m.1/II). Ayrıca irade açıklamaları, yazı lı veya sözlü de olabilir. Bunların dışında irade açıklamaları muhataba varması gerekli olabileceği gibi, muhataba varması gerekli olmayabilir. Vasiyetname, vakıf kurma gibi işlemlerde irade açıklamasının muhataba varması gerekmez.5 Hukukumuzda kural olarak, irade açıklamalarının bir şekle bağlı olması gerekmez. Ancak, bir irade açıklamasının herhangi bir şekle bağlı olarak yapılması kanunda öngörülmüş olabilir. Bunun yanında taraflarda irade açıklamasının herhangi bir şekle bağlı olarak ya pılmasını kararlaştırabilir.6
Ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı sunarız.
