Olimpiyat ekonomisi

Tarihinde salgın hastalık sebebiyle ilk kez ertelenme yaşayan Olimpiyatlar, 23 Temmuz’da Japonya’nın başkenti Tokyo’da başladı. Geçen yıl yapılacak olan ve salgın nedeniyle 1 yıl ertelenen organizasyon Japon halkının Olimpiyatlarda yaşadığı ilk hayal kırıklığı değil. 1940’ta da ev sahipliği yapmaya hazırlanan Japonya, II. Dünya Savaşı nedeniyle oyunları ertelemek zorunda kalmıştı. 1964 Tokyo Olimpiyatları ise televizyonun orta sınıfta yaygınlaşmasıyla beraber “Olimpiyat ekonomisi” kavramını doğurdu.  Ayrıca 1964 Tokyo Olimpiyatları istatistikleri bilgisayar aracılığıyla düzenlenen ilk olimpiyattı.

 “Yarını Keşfet” sloganıyla gerçekleştirilen 2021 Tokyo Olimpiyat Oyunları’nda 206 ülke adına 11 binden fazla sporcu madalya için yarışıyor. Türkiye’yi 50’si kadın, 58’i erkek toplam 108 sporcu 18 branşta temsil ediyor.
Japon halkının yüzde 77’sinin sağlık endişeleri nedeniyle yapılmasını istemediği Olimpiyatlar denizaşırı seyirci kabul edilmeksizin düzenlenecek. Olimpiyat tarihinde bu da bir ilk.

Doping skandalı sebebiyle Rusya’nın katılımı yasaklandı. Ancak geçmişinde doping ihlali bulunmayan sporcular yarışabilecek. Rusya bayrağı ve ulusal marşının kullanımına izin verilmiyor.
Kuzey Kore, sporcularını Covid - 19 salgınından korumak amacıyla turnuvaya katılım sağlamayacağını açıkladı. Böylelikle Kuzey Kore, Tokyo Olimpiyatları’ndan çekilen ilk ülke oldu.

1980’lere kadar ev sahibi ülkelere önemli ölçüde ekonomik yük getirdiği düşünülen Olimpiyat Organizasyonları açısından 215 milyon sterlin kazanç elde edilen 1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları bir dönüm noktası oldu. Bu tarihten itibaren Olimpiyat Oyunları ülkeler açısından önemli bir ekonomik kazanç kaynağı olmanın yanında, ekonomik gelişmeyi destekleyici lokomotif görevi de gördü.  

Olimpiyatlar; mimarlık, inşaat, turizm, ulaşım, iletişim, reklamcılık, politika ve ekonomi gibi farklı disiplinler açısından “sürdürülebilir kalkınma” kriteri doğrultusunda da değerlendiriliyor.  Sporcuların yarışı gibi organizasyonel olarak da “daha iyi” olma çabası ülkeleri önemli hazırlıklara itiyor.

Tokyo Olimpiyatları’nın maliyeti 15,8 milyar dolar, bütçe aşımı ise yüzde 117 olarak hesaplandı. Olimpiyat harcamaları için oluşturulan araştırma komisyonu, gerekli önlemler alınmadığı takdirde oyunların ev sahibi Japonya’ya maliyetinin 30 milyar doları aşabileceği uyarısında bulunmuştu. Bu uyarının ardından kürek, kano, yüzme ve voleybol müsabakalarının mevcut tesislerde düzenlenmesine karar verilerek maliyet düşürülmüştü. Buna rağmen bütçe katlandı. Peki Japonya ekonomisi yaptığı bu kadar hazırlıktan sonra seyircisiz geçecek müsabakalar nedeniyle çöküntüye uğrar mı?

Bu konuyla ilgili açıklama IMF’den geldi. IMF Başkanı Kristalina Georgieva turnuvanın ülke dışından seyircisiz düzenlenecek olmasının ekonomik etkisinin Japonya için oldukça küçük olacağını söyledi. Bazı hesaplamalar yaptık ve vardığımız sonuca göre salgın sonrası Japonya’nın toparlanmasına zarar vermeyecek” dedi. “Çok yönlü ve hareketli” Japonya ekonomisinin, oyunlardan elde edilecek gelirlere “bağımlı” olmadığı bildirildi. İşte gelişmişlik böyle bir şey.
Evdeki hesabı çarşıya uyduramamak alışılır bir durum aslında. Yakın tarihte bütçeyi en fazla aşan üç olimpiyat 2016 Rio de Janerio, 2014 Sochi ve 1994 Lillehamer Olimpiyatları olmuş.

Çin, Pekin 2008 için 38 milyar dolar üzerinde bir harcama yaparak şehri oyunlara hazırlamış. Bu rakam Atina oyunları için yapılmış olan toplam harcamanın 3,5 katından daha fazla.
Olimpiyat Oyunları’nın ekonomik getirisi maliyetlere paralel olarak ekonomik ve sosyal gelişmişlik endeksleri ile de doğru orantılı. Ekonomik dönüşümünü, sosyal ve siyasal süreçlerini tamamlamış ekonomiler ciddi bir iktisadi getiri yaratabilirken, ekonomik dönüşümünü, sosyal ve siyasal süreçlerini tamamlamamış ekonomiler iktisadi getiri yaratmakta zorlanıyor. Yapılan yatırımların ve harcamaların kısa vadede ekonomik daralmaya ve gerilemeye yol açtığı, orta ve uzun vade de ise olumlu geri dönüş sağladığı bildiriliyor.
Bir gün olimpiyatlara ev sahipliği yapan ve bunu da kazanca dönüştürebilen ülke olma umuduyla bütün sporcularımıza başarılar diliyorum.