Dursun Eroğlu

Ekonomist dergisinin "500 Büyük Anadolu Şirketi araştırmasının sonuçları yayımlandı. Bursa 2015 yılı faalyetleri üzerinden bu yıl da Anadoludaki en büyük 500 firma içinde 98 firma ile liderliği korudu. Ankara, İstanbul ve İzmir dışında bütün şehirleri kapsayan araştırmada ilk sırayı Gaziantepten Tiryaki Agro Gıda Sanayi bu yıl da kaptırmadı. 2015 cirosu 3,5 miyar lira olan Tiryaki Agro Gıdayı 3 milyar lira ciro ile Hataydan Tosçelik Profil, 2,7 milyar ciro ile Kocaeliden Yıldız Entegre Ağaç Sanayi aldı.


Ekonomistde yayımlanan araştırma habere göre, Anadoluda en büyük 500 firma listesinde ilk sıraları Eti Gıda (4, Eskişehir), Sarkusyan Elektrolitik (5, Kocaeli), Erbakır (6, Denizli), Kardemir (7, Karabük), Konya Şeker Sanayi (8, Konya), Kroman Çelik (9, Kocaeli) ve Banvit (10, Balıkesir) aldı.
Araştırmada dikkat çeken verilerden birisi Anadolunun ilk 500 firmasının toplam cirosu nominal olarak yüzde 5,3 artsa da enflasyondan arındırıldığında cironun yüzde 1,9 azaldığı anlaşıldı. Anadolu 500ün ihracatı da toplamda yüzde 16,2 geriledi. Tabi 2015 yılında ihracattaki gerileme kârlara da yansıdı ve 500 firmanın toplam kârı reel olarak yüzde 13,1 azaldı. İstihdam artışı ise sadece yüzde 1,6 oldu.
500 firmanın toplam cirosu 188,5 milyar lira oldu. 2014 cirosu 179 milyar liraydı. Yani parasal olarak ciro yüzde 5,3 arttı. Ancak bu artış, enflasyon oranının altında kaldı ve ciro reel olarak 1,9 küçüldü.
Anadolu 500 listesine Bursadan en üst sırada giren firma SÜTAŞ oldu. SÜTAŞ listede, 2015 yılında gerçekleştirdiği 1 milyar 886 milyon 569 bin lira ciro ile 12 sırada yeraldı. SÜTAŞ, listede geçtiğimiz yıl 15. sıradaydı.
Anadolu 500ün sanayideki
ağırlığı azalıyor.
Dikkat çeken gelişmelerden birisi de 2015 yılında Anadolu 500deki toplam cironun Türkiyenin GSYİHdaki payının yüzde 9,7 olması. Bu oran 2009da yüzde 10,2 idi. Aynı şekilde Anadolu 500ün Türkiye ihracatındaki payı da 2011de yüzde 12,7 iken 2015de yüzde 10,9a düştü. İstihdamdaki pay ise yüzde 1,1 olarak değişmedi.
Bursadan listeye ilk kez giren Aknur Dövizin 1 milyar 553 milyon lira ciro ile SÜTAŞın ardından 16. sırayı kapması dikkat çekti.
Devlerin payı artıyor.
2009-2015 arasında, ilk 10 şirketin toplam cirodaki payı yüzde 11,9dan 13,4e yükseldi. 500 firmada toplam ciroların reel düşüşüne karşılık, en büyük firmaların payının artması, ekonomide gidişatın küçük firmalar ve KOBİlerin değil, büyük firmaların lehine olduğunu ortaya koyuyor.
Anadoluda en hızlı büyüyen ilk 10 şirket sıralamasında Bursadan sadece Karsan yeraldı. Hızlı büyümede ilk firma Kipaş Kağıt olurken, ikinci sırada Karsan yeraldı. Karsanı Beşler Makarna, Merinos Pazarlama, Kadooğlu Yağ Sanayi, Bereken Enerji, Sarılar Dış Ticaret, Başak Traktör, Altın Ateş Kimya ve Sanko Enerji oldu.
Kâr artışında firmalardaki "kurumsallaşmanın etkili olduğu vurgulandı. Anadoludaki en büyük holdingler, listedeki yerleri üzerinden, Sanko Holding, Boydak Holding, Erdemoğlu Holding ve Kipaş Holding olarak sıralandı.
Bursa firması azalıyor...
Listede en çok dikkat çeken verilerden birisi de 2009da 148 olan Bursa firması sayısının yıldan yıla gerileyerek 2015de 98e düşmesi oldu.
Anadoluda ekonominin en güçlü olduğu kentlerden Gaziantepten firma sayısı 2009dan 2015e 43den 66ya yükselirken, Kocaeli 37 firmada istikrarlı oldu. Listede firma sayısı Kayseride 33den 35e, Denizlida 26dan 33e, Konyada 22den 233e, Kahramanmaraşta 16dan 21e, Adanada 16dan 20ye, Mersinde 6dan 13e, Sakaryada 3ten 13e, Samsunda 9dan 12 firmaya yükseldi. Balıkesir 14 firmayı korurken, Hatayda listeye giren firma sayısı 13den 11e geriledi.
Bursadan listeye giren 98 şirketin toplam cirosu 25 milyar 107 milyon 446 bin lira olurken, Bursa firmalarının 2015 ihracatı 1 milyar 580 milyon 302 bin dolar, toplam çalıştırdıkları kişi sayısı da 53 bin 8 kişi olarak kaydedildi. Listede bazı firmaların çalışan sayısı ise yeralmadı.
Gıdanın ağırlığı artıyor...
Listeye göre, bu dönemde gıda sektöründeki firmaların sayısı 132den 145e yükseldi ve gıda firmaları en büyük grubu oluşturdu. Gıdayı 100 firma ile tekstil sektörü, 53 firma ile metal sektörü, 27 firma ile otomotiv, 26 firma ile ticaret-hizmet, 26 firma ile demir çelik, 16 firma ile enerji ve lastik-plastik sektörü, 14 firma ile kimya, 13 firma ile mobilya izledi.



En kârlı firmalar...
Bursanın vergi öncesi kârda lider firması Aunde Teknik Tekstil oldu. Bu kategoride en çok dikkat çeken şey ciroda ikinci sırada yeralan KARSAN Otomotivin 107 milyon 393 bin lira zarar etmesi oldu. Listede Penguen Gıda 4,6 milyon lira, Erbak Uludağ Pazarlama da 4,3 milyon lira zarar etmiş görünüyor.


Gıdada Türkiye markası: SÜTAŞ
Listeye Bursadan en üst sırada giren SÜTAŞ, 2015de 1,8 milyar liralık ciro, 102,5 milyon lira vergi öncesi kâr, 8,3 milyon dolar ihracat, 458,8 milyon lira özsermaye ve 4 bin 592 çalışana sahip. 1975 yılından beri sadece süt ve süt ürünlerine odaklı olarak faaliyet gösteren SÜTAŞ, Türkiyenin yanı sıra, Makedonya ve Romanyadaki 4 tesisinde, yılda 750 milyon litre süt işlemekte ve tüketicilerine 70 çeşit ürün sunuyor. Türkiyede her dört hanenin üçünün tercih ettiği belirlenen SÜTAŞ, süt ve süt ürünleri sektörünün lider markası durumunda. 4532 kişiye doğrudan istihdam sağlayan SÜTAŞın cirosu 2015 yılında 2,3 Milyar lira olmuştu ve firma İstanbul Sanayi Odasının "İSO 500 listesinde 49. sırada yeraldı. Karacabeyden başlayan yolculuğunda Bursa markası olmaktan Türkiye markası olmaya yükselen SÜTAŞ, "Çiftlikten Sofralara iş modeli ile ineklerinin yediği çiftlikten sofralara ulaşan ürünlerine kadar, bütün süreci yönetmeye çalışıyor. SÜTAŞ üretim tesislerinin yanı sıra; eğitim merkezleri, uygulama çiftlikleri, damızlık yetiştirme çiftlikleri, yem fabrikaları, geri kazanım ve enerji tesislerinden oluşan bütünleşik bir yapıya sahip. SÜTAŞ Ortadoğu başta olmak üzere Türki Cumhuriyetlere, Kuzey Afrika ve ABDye 2015te 8.3 milyon dolarlık ihracata yaptı.


Otomotivde küresel oyuncu: Aunde Teknik
Orhan Holding bünyesinde 1984de kurulan Aunde Teknik A.Ş. 1990 yılında Dünya otomotiv sektörünün önemli üreticilerinden olan Aunde Achter & Ebels firması ile ortaklık kurdu. 2006 yılı itibari ile Aunde Teknik yurt içindeki kumaş ve oto koltuk kılıf imalat tesisleri ve yurt dışında da benzer yatırımları olan bir kuruluş haline geldi. Ayrıca otomotiv sektörü dışında turizm alanında da yatırımlar yaptı. Ağırlıkla teknik tekstil ürünleri ile otomotiv sektörünün dünya çapında belli başlı tedarikçilerinden birisi olan Aunde Teknik, ihracatta 2011 verilerine göre Türkiyenin en büyük 300 kuruluşu arasında yer aldı. 2015 ihracatı yaklaşık 181 milyon dolar olan Aunde Teknik, karlılıkta da Bursanın lider kuruluşlarından birisi. Aunde Teknik araç içerisinde yeralan koltuk, başlık, kolçak, kapı panel vb. bölümler için oto kumaş üreten, bu üretiminin belirli bir kısmını ihraç eden bir şirket. Otomotiv sanayi tarafından belirlenen spesifikasyonlara göre tasarlanıp geliştirilirken, Aunde Grubu şirketlerinde ortak tasarım programı kullanılarak otomotiv ana sanayi için proje bazlı tasarımlar yapılmakta ve tasarım havuzu oluşturulmakta. Aunde Teknik artık otomotivde küresel üretim yapan bir firma.


Alışverişte türkiye markası: Özdilek
1983 yılında Yalova yolunda perakende sektörüne giren Özdilek; bugün 12 Alışveriş Merkezi (Bursa, Bursa Geçit, Yalova, İzmir, Kocaeli, Afyonkarahisar, Eskişehir, Antalya, Bolu, Uşak, Turgutlu ve İstanbul), 6 Hipermarket ( Bursa Kaplıkaya, Bursa Ataevler, Gemlik, İnegöl, Bursa Özlüce ve Gürsu), 59 Ev Tekstil mağazası ve 3 büyük departmanlı mağazaya sahip. Toplam 6.500 çalışanı ile Türkiyenin marka değeri en yüksek şirketleri içinde ilk 100 firma arasında yer alan Özdilekde alışveriş merkezleri market, kafe, restoran, çocuk odası, StarPark (çocuk parkı) gibi bölümlerinden oluşuyor.



Vergi öncesi kârda en başarılı ilk firmalar şöyle:

Firma Adı Vergi öncesi kÂr (TL)
1- Aunde Teknik Tekstil 285.579.000
2- SÜTAŞ 102.566.945
3- Matlı Yem Sanayi 66.501.541
4- Göl İplik Şeremet TeKS. 55.157.156
5- Acarsoy Tekstil 52.028.868
6. Bursa Çimento 44.196.546
7- Özdilek Ev Tekstili 43.459.859
8- Akbaşlar Tekstil 35.251.405
9- Savcan Tekstil 28.300.191
10- Öztimur Müt. İnş. 28.170.915
11- Bakgörler İnşaat 26.593.740



Listede Bursadan en yüksek ihracat gerçekleştiren firmalar şöyle:

Firma Adı İhracat (Dolar)

1- Aunde Teknik Tekstil 180.918.779
2- Yeşim Satış Mağazaları 169.727.598
3- KARSAN Otomotiv 106.727.886
4- Durmazlar Makine 83.152.855
5- Küçükçalık Tekstil San. 81.747.514
6- Beyçelik Gestamp Kalıp 60.100.154
7- Ermaksan Makine 57.057.000
8- Öz Tekstil Sanayi 51.820.436
9- Yeşim Tekstil Sanayi 49.601.582
10- Akbaşlar Tekstil 48.973.704


Çalışan sayısı:

Firma Adı ÇALIŞAN
1- Özdilek Alışveriş Mrk. 4.527
2- SÜTAŞ 4.205
3- Ar Güvenlik Koruma 3.497
4- Köfteci Yusuf 2.572
5- Aunde Teknik Tekstil 2.316
6- Yeşim Tekstil Sanayi 2.242
7- Beyçelik Gestamp 2.014
8- Karsan Otomotiv 1.748
9- Özdilek Ev Tekstili 1.675
10- Harput Tekstil 1.418



Listede öz sermayesi en yüksek firmalar:

Firma Adı Özsermaye (TL)
1- Özdilek Alışveriş Mrk 442.991.022
2- Aunte Teknik Tekstil 286.163.205
3- KARSAN Otomotiv 273.867.641
4. NESKAR Otomotiv Sanayi 266.779.747
5- Matlı Yem Sanayi 257.742.729
6- Küçükçalık Tekstil 204.190.690
7- Sunteks Dokuma 196.557.026
8- ÇEMTAŞ 188.962.506
9- Göl İplik Şeremet Teks 171.166.053
10- Özdilek Ev Tekstili 157.298.932


Anadolu 500de yer alan Bursa firmaları ile ciro, ihracat ve çalışan sayılar şöyle:

Firma Adı Ciro (net Satışlar) İhracat Çalışan

SÜTAŞ Süt Ürünleri 1.886.569.422 8.376.092 4.205
Aknur Döviz Altın Ticaret 1.553.363.567 * 7
Karsan Otomomtiv 1.026.071.046 106.727.886 1.748
Özdilek Alışveriş Merkezleri 984.160.084 * 4.527
Beyçelik Gestamp Kalıp 748.511.935 60.100.154 2.014
Matlı Yem Sanayi 728.144.414 2.271.552 692
Aunde Teknik Tekstil 586.929.620 180.918.779 2.316
Yeşim Satış Mağazaları 571.096.480 169.727.598 49
Coşkunöz Metal 564.570.616 41.320.00 *
Eğretli Gıda 450.666.013 791.104 310
Erbak Uludağ Pazarlama 434.433.826 27.617.102 582
Harput Tekstil 423.376.329 * 1.418
Hastavuk Hayvancılık 419.098.445 25.201.000 1.389
Yeşim Tekstil 418.119.415 49.601.582 2.242
Durmazlar Makine 382.890.264 83.152.855 *
Eker Süt Ürünleri 378.289.660 * *
Burkay Uğur Kauçuk Kim. 377.364.654 701.375 12
Küçükçalık Tekstil 373.143.127 81.747.514 1.330
Bakyapı İnşaat Enerji 349.300.039 * 364
B-Plas 344.278.979 4.151.000 981
BİS Enerji 339.478.376 * 108
Akbaşlar Tekstil 323.422.633 48.973.704 1.290
Özdilek Ev Tekstili 294.396.992 29.989.667 1.675
Ermetal Otomotiv 279.088.148 13.504.979 889
BPO-B Plas Plastic 267.430.869 12.005.117 214
ÇEMTAŞ 261.031.638 40.889.117 413
Bursa Beton 235.534.696 * *
ERMAKSAN Makine 226.630.840 57.057.000 *
TARFAŞ Tarımsal Faal. 218.284.069 * 438
BOSEN Enerji 212.696.723 * 44
Eskapet Petrol 211.825.079 27.843.000 *
Bursa Çimento 210.682.236 4.012.125 290
Erbak Uludağ Meşrubat 201.706.001 * 183
Koçaslan Otomotiv 198.567.515 * 210
Serra Sünger Kimya 197.677.487 1.754.000 285
Maysan Mando Otomotiv 194.662.757 29.612.000 490
İnallar Otomotiv 187.927.117 * 170
P.M.S. Metal Profil 182.716.295 25.485.000 282
Bolacalar Un 182.246.581 * 48
Göl İplik 181.811.134 1.827.000 688
Danış Yapı Madencilik 181.173.928 * 628
Aroma 181.111.502 4.877.000 *
Baktat Gıda 178.216.000 32.621.000 665
Coşkunöz Isı Sistemleri 177.205.008 39.072.610 258
Polyteks Tekstil 176.009.525 10.402.927 525
Orhan Karakoç Tekstil 173.726.870 6.363.416 1.077
Balgörler İnşaat 169.232.136 * 169
SİNTA İnşaat 167.360.120 * 573
Uludağ Maden Suları 165.219.377 * 121
Öz Tekstil Sanayi 163.055.534 51.820.536 409
Samancı Gıda Tarım 157.227.759 814.650 28
Taşdelen Tekstil 150.597.651 1021.465 23
Acarsoy Tekstil 148.834.175 188.00 457
Işıksoy Tekstil 147.836.562 6.887.683 580
Mipar Metal Sanayi 145.677.426 * 45
Sunteks Dokuma 144.757.183 14.265.000 755
Simge Mat Madencilik 141.786.812 * 426
Savcan Tekstil 141.637.886 14.872.437 449
Bursalı Havlu İplik 141.318.962 30.970.921 430
GES Tekstil 137.840.896 42.862.019 5
E.N.A. Tekstil 137.789.879 * 322
FİSTAŞ Fantazi İplik 136.761.674 40.000 742
Fenuğursan Gıda Tem. 136.719.840 * 450
Formfleks Yalıtım 136.342.557 1.467.000 435
Köfteci Yusuf 136.282.007 * 2.572
Parladı Metal 130.941.278 787.497 77
Çilek Mobilya 129.086.605 13.991.037 538
Emek Yağ 128.720.494 107.000 48
Kırpart Otomotiv 127.044.367 27.830.000 470
Çelikpan Radyatör 124.376.682 102.000 275
Furpa Gıda 124.036.817 * *
Üçge Mağaza Ekipmanları 123.682.126 19.491.853 521
Yılmaz Sünger 123.093.835 * 113
FİSTAŞ Dış Pazarlama 119.376.480 40.025.627 9
Yenilmez Döviz Altın 118.973.858 * *
Sabahyıldızı Meşrubat 118.695.397 * 93
Önallar Yem Sanayi 113.673.667 38.671 117
Ar Güvenlik 113.305.119 * 3.497
Nuri Köristan Makine 112.746.907 1.724.392 193
Rit Dağıtım Gıda 110.961.472 * 38
Penguen Gıda 110.790.472 15.485.000 446
MESKAR Yapı Malz. 110.142.938 * 98
İlay Tekstil 109.782.783 27.133.184 396
Yarış Otomotiv 107.764.941 420.000 431
Ak-Pres Metal 106.158.762 * *
Baykar Döviz 102.202.602 3
EMAŞ Plastik 101.021.856 6.180.823 *
F.B.N Tekstil 100.042.415 3.470 12
Kaplanlar Soğutma 99.817.774 34.975 375
Kar Oto Otomotiv 98.493.195 * 35
Koray Spor Malz. 98.238.193 577.626 314
Hadim Gıda ve Giyim 98.184.965 * *
T.K.G Otomotiv 96.605.247 8.431.454 *
Ayplastik Ambalaj 95.060.545 1.226.481 70
Epsan Plastik 94.094.096 9.010.474 100
Öztimur İşaat 93.999.156 * 60
May-Agro Tohumculuk 91.773.527 13.802.796 75
Neskar Otomotiv 90.641.086 * 120

Sayı: 1066 - Sayı'nın Kapağı