Semih AYDIN / Göksel BAŞARAN
Sanayicinin GES’e olan ilgili her geçen gün artarken, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bu konuda firmalara önemli destekler sunuyor.
Bursa’da 91 projeye yatırım teşvik belgesinin düzenlendiği ağustos ayında 24 GES kurulum projesi de teşvik almaya hak kazandı. Söz konusu projelerin toplam yatırım tutarları 182 milyon 76 bin 687 lira olarak hesaplandı. Yatırım teşviki alan GES’lerin faaliyete geçmesiyle birlikte sanayide 13,74 MW enerji güneşten elde edilecek. Bu projelerin tamamlanmasıyla birlikte 26 kişiye de istihdam sağlanması öngörülüyor. Ağustosta GES kurulumunda en yüksek yatırım teşviki alan firma ise 15 milyon 122 bin 737 lira ile Sönmez A.S.F. İplik oldu. Firma çatı GES kurulumu ile 1,1 MW elektrik enerjisi üretecek. Bursalı Tekstil ile 14 milyon 685 bin 712 liralık çatı GES kurulumu ile 1,07 MW elektrik enerjisi üretimi gerçekleştirecek.
Sanayicinin GES’e olan ilgisi ve bu konuda devlet tarafından sağlanan teşvikler ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Bursa enerji sektörünün önde gelen isimleri ise şunları söyledi:
Erol DAĞLIOĞLU
BTSO Enerji Konseyi Başkanı
En ucuz ve en kolay yatırım
GES kurulumlarına verilen teşvikler oldukça yeterli. Hem KDV hem de kurumlar vergisinden yüzde 40’a kadar indirim teşviki gayet yerinde. Bu teşvikler olmasa bile, güncel enerji fiyatlarında insanlar bu yatırımı zaten yapacağı için bu teşvikler çok yeterli. Ancak asıl önemli nokta bunların sürdürülmesi. Firmaların bundan yararlanabilmesi için teşvik belgesi çıkarması yeterli. Ehil bir EPC (Mühendislik, Tedarik ve Kurulum) firması ile anlaştıktan ve yatırım teşvik uzmanı ile beraber olduktan sonra ekstra bir şey yapmaya gerek yok. Çünkü bu teşvikler, buna başvuran hemen hemen her firmaya çıkıyor. Enerji fiyatları bu noktadayken firmaların maliyetlerini kontrol edebilmeleri için bir an önce GES yatırımlarını yapmaları gerekiyor.
Ağustos ayında yatırım teşviki alan 13,74 mW’lık GES’lerin çok yetersiz olduğunu düşünüyorum. Bunun çok daha yüksek olması gerekiyor. Bursa için baktığımızda bunlar çok düşük rakamlar. Hızlı bir artış lazım.
Türkiye’de, Avrupa’daki enerji fiyatlarının neredeyse üçte biri fiyatına enerjiyi kullanıyoruz. Bu durum Türkiye’deki enerji fiyatlarının önümüzdeki süreçte daha da artabileceğine işaret ediyor. Bu yüzden firmalar mecburen GES’e yönelecekler. Bu noktada hızlı davranmak gerekiyor. Çünkü arz – talep dengesi nedeniyle GES’te de maliyetlerin artacağını düşünüyorum. Maliyet artışlarını da göz önünde bulundurarak bir an önce yatırıma karar verilmeli. Şu anda tedarik zincirindeki kırılmalardan dolayı termin süreleri de 8 – 10 aya kadar çıktı.
Enerji yatırımları arasında güneş en ucuz ve işletilmesi en kolay yatırım. Çatı GES’ler ayrı bir yatırım alanı ve iş gücü istemiyor. Türkiye’nin güneşi de çok pozitif. Suudi Arabistan’ın tozlu, İsveç ve Almanya’nın gölgeli güneşi gibi değil. Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları konusunda doğru politikalar izlerse Rusya ve Arap ülkelerinin fosil kaynaklardan elde ettiği zenginlikler, çok rahat Türkiye’ye de gelir. Ülkemizin cari açığının esas sebebi de enerji. Biz doğru politikalarla G7 ülkeleri arasına girebiliriz.
Murat KILIÇ
Sunvital Enerji Kurucu Ortağı
Bürokratik süreçler kısaltılmalı
Yenilenebilir Enerji yatırımlarına Yatırım Teşvik Belgesi (YTB) uygulaması bu yılın şubat ayında uygulamaya girdi. Fotovoltaik panelde yerli ürün kullanma şartıyla verilen bu teşvikler firmalara KDV muafiyet ile birlikte vergi indirimi olarak yansıyor. Yenilenebilir enerji yatırımlarında 1. 2. Ve 3. Bölgede bulunan işletmeler 4. Bölge kapsamındaki teşviklerden faydalanabiliyorlar.
Bu kapsamda verilen desteklerin artırılmasının yanında bürokratik işlemlerin kolaylaştırılması ve kısalması gerektiğini düşünüyorum. Bir firma, çatı GES yatırımı yapmaya karar verdikten sonra 3 – 4 ay bürokrasi süreciyle zaman kaybı yaşanıyor. Arazi GES’lerde ise bu süre 6 - 8 ayı bulabiliyor. Bu sürecin kısaltılması gerekir. ÇED Raporu olmadan çağrı mektubu başvurusu yapılamıyor. Çağrı mektubunun ardından da 2 - 3 ay gibi bir süreç geçiyor. Bu süreçlerin dijital ortama taşınarak iyileştirilmesi bence çok daha önemli. Tüm bunların haricinde yatırım maliyetlerine olumlu etkisi ve bu etkiyle beraber geri dönüşlerin (sistemin kendini amorti etme süresinin) 3-4 yıllara gerilemesi ile GES yatırımlarına verilen teşviklerin gayet yeterli olduğunu düşünüyorum.
Yatırım Teşvik Belgesi firmaların mevcut YTB’lerine dahil olamıyor. GES’lere özel YTB oluşturulması gerekiyor. Burada da talep edilen belgelerin hazır hale gelmesi ise çatı projelerinde 3 – 4 ay; arazi projelerinde ise 6 – 8 ayı buluyor.
GES’lere verilen 4. Bölge desteklerine ilave finansal olarak destek verilmesi de son derece önem arz etmektedir. Devlet GES kurulumları için verdiği desteklere daha fazla bütçe ayırabilir.
Tekstil sektöründeki firmaların GES’e olan ilgisinde yüksek enerjiye ihtiyaç duymalarının da rolü büyük. Son dönemde enerji maliyetleri oldukça arttı. Firmalar da GES kurarak bu maliyetleri minimize etmek istiyorlar. Bunun haricinde de Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı ve Paris İklim Anlaşması nedeniyle artık üretimde karbon salımı azaltmak gerekiyor. Bunun yolu da yeşil enerjiden geçiyor. Bundan tüm sektörler etkilenecek olsa da, ilk başta etkilenecek sektörlerin başında tekstil geliyor. Avrupa’ya ihracat gerçekleştiren firmalar da GES kurulumları ile bu sürece uyum sağlamak istiyor.
Erdal AKTUĞ
YG Trafo – Aktuğ GES YKB
Yatırım iştahı bürokrasiye takılıyor
2022 yılının başından itibaren enerji maliyetlerinin hat safhada artmasıyla elektrik tüketimi fazla olan fabrikalar alternatif olarak GES’e yöneldi. Bu doğru bir adım. Hem Bursa’da hem ülke çapında GES kurulumları hızla devam ediyor. Bu yatırımları ve yatırımlara verilen teşvikleri oldukça kıymetli buluyorum. Bursa’da teşvik bölgesi kapsamına alınmıştı. Dolayısıyla yatırım teşviki alan GES projelerinin sayısındaki artışın önümüzdeki aylarda da devam edeceğini düşünüyorum.
Yenilenebilir enerji yatırımlarına verilen destek ve teşvikler önemli. Ancak çok sayıda başvuru var. Enerji maliyetleri nedeniyle bu başvurular her ay artarak devam ediyor. Fakat başvurudan işin sonuçlanması aşamasına kadar bürokrasi had safhada kısıtlayıcı oluyor. Bu noktada yatırım teşvikleri ve desteklerinin yanında bürokratik süreçlerinde kısaltılması, başvuruların hızlı bir şekilde sonuca ulaşması gerekiyor. Aksi takdirde projelerin büyük bir kısmı ne yazık ki yatırıma dönüşmez. Bir diğer sıkıntı da mevzuatlarda yapılan değişiklikler. Bu firmaların yatırım isteklerini olumsuz etkiliyor.
KDV ve vergi muafiyetinin yanı sıra SGK işveren prim desteği ile yurt dışından gelen ithal mallarla ilgili damga vergisi muafiyeti GES yatırımlarında teşvik kapsamında sunuluyor. Ancak yatırımcılar bu muafiyetlerden ziyade kanun ve yönetmeliklerde değişiklik olmamasını ve mevzuatın önünün açılmasını talep ediyor. Burada da bürokratik süreçlerin hız kazanması oldukça önemli.
Ben tüm sanayicilere ve müşterilerime, elinizde bir atımlık barutunuz varsa güneşe atın diyorum. 2,5 – 3 yıl içerisinde geri dönüşü olan hiçbir yatırım yok. Ancak diğer tarafta da yatırım yapmak isteyen firmalar bürokrasiye takılıyor. Bu noktada bürokratik ve hukuksal bir takım sorunların acilen çözüme kavuşması lazım.
