Türk ihracatçısı, “rekorlar yılı”nı yeni bir aylık ihracat rekoruyla kapattı. 2021 yılı Aralık ayı ihracat rakamları ve 2021 yılı verileri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle’nin katılımıyla düzenlenen toplantıda açıklandı. Aralık ayında ihracat, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 24,9 artışla 22,3 milyar dolar oldu. Aralık ayında Bursa’nın ihracatı ise geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 6,5 artışla 1,4 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Bursa yılın son ayında İstanbul ve Kocaeli’nin ardından en fazla ihracat yapan 3’üncü il oldu.
Dakikada 1,6 milyar dolar ihracat
2021 yılı ihracatı ise geçen yıla kıyasla yüzde 32,9 artışla 225,4 milyar dolara yükseldi. Geride bıraktığımız yılda, gümrüklerin çalıştığı saatlerin ortalaması baz alındığında Türkiye’den dakikada yaklaşık 1,6 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirildi. 2021 yılında ilk kez ihracat yapan 18 bin 887 firma, 3,7 milyar dolarlık katkı sağladı.
Büyüme ve istihdamın lokomotifi ihracat oldu
2021 yılında 12 ayın 11’inde rekor kıran ihracatçılar bu performanslarıyla Türkiye’nin büyümesinin de lokomotifi oldular. Geçen yılın ilk üç çeyreğindeki büyümenin yarısı ihracatla sağlandı. Dış satışlardaki artış istihdamı da doğrudan etkiledi. İstihdam artışının 3’te 1’i ihracat öncülüğündeki sanayi sektörlerinde gerçekleşti.Aylık 20 milyar dolar, yıllık 200 milyar dolar hedeflerinin aşıldığı 2021 yılında miktar bazında da 174 milyon ton ihracatla Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldı. Bu dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 84’e çıktı. Geçen yıl birim ihracat değeri de yüzde 17 artışla 1,10 dolardan, 1,29 dolara çıktı. Basın toplantısında hedefin ihracat birim değerini 2 dolara çıkarmak olduğu açıklandı.
Türkiye’nin 2021 yılı ihracat karnesi
Otomotivden 16’ncı şampiyonluk
2021 yılında 26 sektör ihracatını artırmayı başardı. 2021’de 29,3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren otomotiv endüstrisi sektörü yılın ihracat şampiyonu oldu. Otomotivi, 25,3 milyar dolarlık ihracatla kimyevi maddeler ve mamuller sektörü izledi. Çelik sektörü ise 22,4 milyar dolarla 2021’de en fazla ihracat yapan üçüncü sektör oldu.
İhracatını 2020 yılına göre yüzde 15 artıran otomotiv sektörü 2021 yılında da bu alandaki liderliğini koruyarak, üst üste 16’ncı defa ihracat şampiyonu oldu. Otomotiv sektöründe geçen yıl en fazla ihracat gerçekleştiren ilk üç il ise sırasıyla; 6,9 milyar dolarla Kocaeli, 6,7 milyar dolarla Bursa ve 6,5 milyar dolarla İstanbul oldu.
Ürün grubu bazında tedarik endüstrisi ihracatı 11,8 milyar dolarla, tüm otomotiv ihracatından yüzde 40,2 pay aldı.
Çelikteki artış dikkat çekti
Geçtiğimiz yıl sektörel bazda en fazla dikkat çeken ihracat artışı ise Çelik sektöründe yaşandı. Çelik sektörünün 2021 yılındaki ihracatı 2020 yılına göre 9,7 milyar dolar artış gösterdi. Bu dönemde kimyevi maddeler ve mamulleri sektörü ihracatını 7,1 milyar dolar artırmayı başardı. Demir ve demir dışı metaller sektörü ise ihracatını 4,1 milyar dolar artırmayı başararak dikkat çeken sektörler arasında yer aldı.
48 ilden ihracat rekorları geldi
2021 yılında 78 il ihracatını artırırken, 48 il ise yıllık ihracat rekoru kırdı. Geçtiğimiz yıl en fazla ihracat gerçekleştiren ilk 3 il; 88,9 milyar dolarla İstanbul, 17,3 milyar dolarla Kocaeli ve 15 milyar dolarla Bursa oldu.
Geçtiğimiz yıl iller bazında ihracatını en fazla artıran iller ise; 22,2 milyar dolarla İstanbul, 5,1 milyar dolarla Kocaeli ve 2,6 milyar dolarla İzmir oldu.
2021 yılında ihracatçılar, Türkiye bayrağını 229 ülke ve bölgede dalgalandırmayı başardı. Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin 184 ülkeye yaptığı ihracat artarken, aralarında Almanya, ABD, Birleşik Krallık, İtalya ve İspanya’nın da bulunduğu 112 ülkede yıllık ihracat rekorlarına imza atıldı.
Bir önceki yıl Türkiye’den en fazla ihracat yapılan 3 ülke; 19,33 milyar dolarla Almanya, 14,73 milyar dolarla ABD, 13,71 milyar dolarla Birleşik Krallık oldu.İhracatın tutar bazında en çok artırıldığı ülkeler; 4,54 milyar dolarlık artışla ABD, 3,40 milyar dolarlık artışla İtalya, 3,35 milyar dolarlık artışla Almanya sıralamasıyla gerçekleşti.
Ülke gruplarına bakıldığında ise 2021 yılında Türkiye’den en fazla ihracat 93,11 milyar dolar Avrupa Birliği (AB-27) ülkelerine yapıldı. Birleşik Krallık ve diğer Avrupa ülkelerine yapılan ihracatlar ile birlikte Türkiye’nin 2021 yılında Avrupa’ya gerçekleştirdiği ihracatın toplamı 124,6 milyar dolar oldu. Böylelikle 2021 yılında Türkiye ihracatının yüzde 55’i Avrupa ülkelerine gerçekleştirilmiş oldu.
2021 yılında Avrupa bölgesini, 38,43 milyar dolarla Yakın ve Orta Doğu ile 17,2 milyar dolarlık ihracatla Orta Asya ve Uzak Doğu izledi.
Türk Lirası ile ihracat yüzde 48 arttı
Türk lirası ile açılan beyannamelere göre, 2021 yılında 198 ülke ve bölgeye toplam 70,8 milyar TL tutarında Türk Lirası ile ihracat gerçekleştirildi. Türk Lirası ile ihracat yüzde 48 arttı.
Bursa’nın 2021 yılı ihracat karnesi
Bursa, 2021 yılında ihracatını bir önceki yıla göre yüzde 16,13 artırdı. Geride bıraktığımız yılda dış satışlardan elde ettiği geliri, 2020 yılına kıyasla 2 milyar dolar artıran Bursa,14,9 milyar dolarlık ihracat performansına imza attı. İhracatta İstanbul ve Kocaeli’nin ardından 3’üncü sırada yer alan Bursa, ülkenin toplam dış satımından yüzde 6,63 pay aldı.
Bursa ihracatını otomotiv sırtladı
Bursa otomotiv endüstrisi 2021 yılında 6,7 milyar dolar ihracatla ilin toplam ihracatının yüzde 44,78’ini karşıladı. Otomotivin ardından Bursa’dan en fazla ihracat 1,7 milyar dolar ile hazır giyim ve konfeksiyon sektörü tarafından yapıldı. Tekstil ve ham maddeleri sektörü ise 1,2 milyar dolarlık ihracat rakamıyla üçüncü sırada yer aldı.
Bursa’da en dikkat çekici ihracat artışı ise çelik sektöründen geldi. 2020 yılına kıyasla ihracatını yüzde 80 artıran sektör, dış satışlardan 423 milyon dolar daha fazla kazandı.
Almanya’ya 2,1 milyar dolarlık ihracat
2021’de Bursa’dan 184 ülke ve özerk bölge ile 14 serbest bölgeye dış satım gerçekleştirildi.
Bu dönemde en fazla ihracat Türkiye’nin en önemli pazarlarından Almanya’ya gerçekleştirildi. Bursa’dan Almanya’ya yapılan ihracat, 2020’ye göre yüzde 18,9 artışla 1,7 milyar dolardan, 2,1 milyar dolara yükseldi.
İkinci sıradaki Fransa’ya ihracat ise aynı dönemde yüzde 7,3 artarak 1,5 milyar dolardan, 1,6 milyar dolara çıktı.
Üçüncü sıradaki İtalya’ya yapılan ihracat ise 2020 yılına göre yüzde 12,8 artarak 1,2 milyar dolarak olarak kayıtlara geçti
Bursa’dan en fazla ihracat yapılan ülkeler arasında 1,1 milyar dolarla İspanya dördüncü, 766 milyon dolar ihracat ile ABD beşinci sırada yer aldı.
2021’de ihracatın EN’leri
• 101 bin 38 firma ihracat gerçekleştirdi.
• 32 bini aşkın firma ihracat ailesine katıldı.
• 2021 yılında ihracata başlayan firmalar 3,7 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi.
• 229 ülkeye ihracat yapıldı.
• 184 ülkeye ihracat artırıldı.
• 123 ülkeye ihracatta rekor kırıldı.
• 46 ülkeye 1 milyar dolardan fazla ihracat gerçekleştirildi.
• 78 il ihracatını artırdı.
• 48 il ihracat rekoru kırdı.
• 21 il ihracatta 1 milyar dolar barajını aştı.
• 27 sektörün 26’sı ihracatını artırdı.
• 20 sektör ihracat rekoru kırdı.
• 23 sektörün ihracatı 1 milyar doları aştı.
• Türk Lirası ile ihracat yüzde 48 artarak 70,8 milyar TL’ye yükseldi.
• Hizmet ihracatı Ocak-Ekim döneminde yüzde 62 artarak 46 milyar doları aştı.
UİB ihracatta hedef büyüttü
Geçtiğimiz yıl 30,6 milyar dolarla Türkiye’nin en fazla ihracat yapan ikinci birliği olan Uludağ İhracatçı Birlikleri’ne bağlı 5 birliğin başkanı, 2021 yılını değerlendirdi.
Baran ÇELİK- OİB YKB
Çip krizini telafi edeceğiz
Pandeminin başladığı 2020 yılını 25.5 milyar dolarlık bir ihracat rakamı ile kapatmıştık. 2021 yılına İngiltere ile Türkiye arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması’nın yanında, Covid-19 salgını ile mücadelede aşılamanın başlaması ile daha umutlu girmiştik. İhracat hedefimizi 30 milyar dolar olarak belirlemiştik. Ancak yarı iletken çip krizi, hammadde krizi, enerji ve lojistik krizi gibi gelişmeler nedeniyle yılı 29,3 milyar dolar ile kapattık. Bu olumsuzlukların ihracatımıza yaptığı etkiye rağmen Aralık ayında yaklaşık 3 milyar dolarla sektör tarihinin aylık bazda en yüksek ikinci ihracatını gerçekleştirdik.
2021 yılı itibariyle ihracatımız %15 artışla 29 milyar 343 milyon USD oldu. Tedarik endüstrisinde yüzde 26, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar yüzde 28 ve diğer ürün grupları altında yer alan çekiciler ürün grubu yüzde 68 artış gösterdi. Bu rakamlarla Türkiye ihracatında 16’ncı Kez sektör bazında birinci sıradayız. Türkiye’nin toplam ihracatından aldığımız pay ise yüzde 13 olarak gerçekleşti.
Geçtiğimiz yıl otomotiv üretimine damgasını vuran yarı iletken çip krizinin en azından 2022 yılı ortalarına kadar etkisini devam ettireceği tahmin ediliyor. Bazı tahminler sürecin 2023 yılına kadar uzayabileceği yönünde. Ancak sorunun 2023 yılı sonrasına uzamasını beklemiyoruz. Bu süreçte tüm dünyada çok fazla yarı iletken çip yatırımı yapıldı ve halen yapılmaya devam ediliyor.
Diğer taraftan yarı iletken çip sorununun yanı sıra hammadde, lojistik ve enerji krizi ile de karşı karşıyayız. Covid-19 pandemisinin küresel arz talep dengesini bozması ve aşırı iklim olayları bugünkü ham madde ve enerji krizinin dolayısıyla da fiyat artışlarının en büyük nedenleri olarak görülüyor. Enerji fiyatları inanılmaz bir hızla artışa geçti. Bu da üretim ve ihracat üzerinde ek bir yük oluşturuyor. Zincirleme sorunlar ile karşı karşıyayız ve bu sorunların kısa vadede çözülebilmesi maalesef mümkün gözükmüyor. Bunların yanı sıra otomotiv sektörü, hem bu krizlere çözüm olmak hem de değişen tüketim taleplerine yanıt vermek için dönüşümden geçiyor. Üretim yöntemleri ve motorlu araçları oluşturan parçalar değişiyor. Tüm bu gelişmelerle birlikte sektörümüzdeki gelişmeleri heyecanla takip ediyoruz.
2022 yılının özellikle ilk yarısının da sektör açısından zor bir yıl olacağını söyleyebiliyoruz. Yine de önümüzdeki yıl ihracat hedefimizi 33 milyar dolar olarak belirledik. Bu yıl çip krizi nedeniyle yaşanan kayıpları 2022 yılında telafi etmeyi amaçlıyoruz. Özellikle yılın son ayında gerçekleştirdiğimiz rekor ihracat bize bu yönde umut veriyor.
Nüvit GÜNDEMİR - UHKİB YKB
Ar-Ge’ ye yatırıma devam etmeliyiz
Türkiye hazır giyim ve konfeksiyon sektörü ihracatı 2021 yılında yüzde 18,3 artışla 20 milyar 250 milyon dolar olurken, Uludağ Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (UHKİB) bu dönemdeki ihracatı yüzde 32 artışla 970 milyon dolara yükseldi. Böylece UHKİB, 2021 yılını 1 milyar dolara yaklaşan ihracat ile tamamlarken, tüm zamanların rekorunu da kırmış oldu. Birlik olarak bu dönemde en fazla ihracatı yüzde 50 artış ve 291 milyon dolar ile İspanya’ya gerçekleştirdik. Bu süreçte Birliğin ihracatında ortalama kilogram değeri ise 17 dolar oldu.
Sektörün ana pazarlarına yapılan ihracatta elde edilen kilogram başına birim fiyatlar da sektörümüzün yüksek katma değerli üretim ve pazarlama gücünün göstergesidir. Aynı zamanda Ar-Ge, inovasyon, marka ve moda konusundaki yapılan yatırımların bir sonucudur. Bu dönemde Birliğimizin suni sentetik kadın dış giyim ihracatında bu değer 39 dolar ve pamuklu kadın dış giyim ürünlerinde ise 27 dolar ve pamuklu erkek dış giyim ürünlerinde ise 19 dolar düzeylerine yükseldi.
Pandemide tek kaynaktan tedarik etmenin risklerini fark eden büyük firmalar, tedarik zincirlerinde değişikliğe gittiler. Bu durum, bazı ülkelerin taleplerini Türkiye’ye yöneltmesine neden oldu. Bununla birlikte dijitalleşme gerek günlük hayatımızın gerekse iş hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Bu süreçte ekonomilerin itici gücü olan sanayi sektörleri de bu dönüşüm sürecinden derinden etkilendi. Dönüşüme uyum sağlayamayan şirket ve ülkeler küresel ekonominin dışında kalacaklar. Dijital teknolojilerin yerlileştirilmesinden işgücü yetkinliklerinin artırılmasına, eğitimden kurumsal kültüre, Sanayi 5.0’ın dokunduğu her alanda hazır giyim sektöründe yapılması gereken çalışmaların önemi ortaya çıktı. Dolayısıyla Ar-Ge’ye yatırım yapmaya mutlaka devam etmeliyiz. Bu kapsamda hayata geçirdiğimiz Dijital Dönüşüm Mühendisi Programı aracılığıyla, siber güvenlik, yapay zekâ, nesnelerin interneti, bulut bilişimi, büyük veri, artırılabilir ve sanal gerçeklik, sistem analizi gibi önemli alanlarda mühendislerimize yetkinlikler kazandırıyoruz. ‘Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektöründe Endüstri 4.0 Entegrasyonu’ projemiz de başarı ile devam ediyor. UTİB ile ortaklaşa düzenlediğimiz “TechXtile Start-Up Challenge” zirvesinin, henüz üç yaşında olmasına rağmen tekstil ve moda dışındaki sektörler için de rol model olmaya başladığını gururla takip ediyoruz.
Pınar T. ENGİN - UTİB YKB
Ülkemizin tanıtımında önemli rol üstleniyoruz
Geride bıraktığımız 2020 ve 2021 yılında küresel ticarette daha önce hiç yaşanmamış, farklı ve zorlu şartlar içinde mücadele etmek durumunda kaldık.
Henüz zor zamanlar tamamen atlatılmamış olsa da özellikle son bir yıldaki yükseliş trendi ileriye dönük ümitlerimizi ve heyecanımızı artırıyor. Üretimde ve ihracatta dünya sıralamasının üst basamaklarında yer alan, doğrudan ve dolaylı olmak üzere 2 milyon kişiye iş olanağı sağlayan çok büyük bir aile olan Tekstil ve konfeksiyon sektörleri olarak pandemi şartlarına rağmen yıl sonunda 30,4 milyar dolar ihracatla birlikte 18 milyar doların üzerinde dış ticaret fazlası gerçekleştirdik. 2021 sonunda Birlik olarak da yüzde 33 artış ile 1 milyar 355 milyon dolar ihracat gerçekleştirdik.
Pandemi koşullarında dünya pazar payını artıran ve Avrupa Birliği, BDT, Diğer Avrupa gibi yakın ve komşu bölgelerdeki ülkelerle ticari ilişkilerini daha da güçlendiren, ayrıca yeni pazarlarda çok farklı pazara giriş başarılarına da imza atan sektörümüzün geleceğinin son derece parlak oluğuna inancımız tam.
Teknoloji ve metotların üretime dâhil edilmesi, yenilikçi ürünler tasarlanması, üniversite-sanayi iş birliğinin güçlendirilmesi ve tekstil alanında ihracatta katma değerin artırılmasını desteklediğimiz programımızda vereceğimiz eğitimlerle tekstil ve hazır giyim alanındaki katma değer yaratabilecek fikirleri destekliyor ve girişimlerin potansiyel müşterilere ulaşabilmesinin önünü açıyoruz.
ABD Almanya Birleşik Krallık İspanya İtalya Fransa Rusya gibi bizim için en önemli pazarlara yönelik çalışmalarımızı planlarken tekstil sektörümüzün çok güçlü olduğu iki alt ürün grubu olan Ev Tekstili ve Hazır Giyim Tekstilini dikkate alıyoruz. Her iki alanda da Avrupa’nın ve genel olarak dünyanın en güçlü ve güvenilir ticaret partnerleri arasında yer alıyoruz.
Ekonomimizin en önemli bileşenlerinden birisi olan ihracat; sürdürülebilir kalkınmamızı desteklerken aynı zamanda ülkemizin dünyaya tanıtımında da önemli bir rol üstleniyor. Temel hedeflerimizden biri “Dış Ticaret Fazlası Veren Türkiye” ve bu yolda da tasarımı, inovasyonu, Ar-Ge ve markalaşmayı en kritik önceliğimiz haline getirdik. Bugün bütün ilgili kurumlar ve firmalar hep birlikte dev bir Ar-Ge ve inovasyon hamlesi içerisindeyiz.
Özkan KAMİLOĞLU - UMSMİB YKB
Çiftçi desteklenmeli
Türkiye geneli meyve ve sebze mamulleri ihracatı, 2021 yılında yüzde 20,6 artışla 2 milyar 28 milyon USD olarak gerçekleşti. Aynı dönemde UMSMİB ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 23,2 artışla 233,3 milyon USD olarak gerçekleşti.
UMSMİB’in 2021 yılı ihracatında bir önceki yıla göre yüzde 4’lük artış ve 43 milyon dolarlık ihracat rakamı ile Sebze, Meyve, Bitki Parçaları Konserveleri Sirkeli mal grubu birinci sırada yer aldı. İkinci sırada yüzde 116 artış gerçekleştiren dondurulmuş sebzeler yer alırken bu mal grubunu ve gazlı sular, maden suları ve gazozlar ve dondurulmuş meyveler mal grupları takip etti.
Bu dönemde en önemli pazar yüzde 15 ihracat artışıyla 49 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiğimiz Almanya oldu. Almanya Birliğimizin 2021 ihracatından yüzde 21 pay aldı. Yaklaşık 30 milyon dolar ihracat yaptığımız Birleşik Devletler ise %17 ihracat artışı ve yüzde 13 pay ile ikinci sırada yer aldı. Birleşik Devletleri 25 milyon dolar ihracat değeri ve yüzde 11 pay ile Hollanda, 19 milyon dolar ihracat değeri ve yüzde 8 payla Irak ve 15 milyon dolar ihracat değeri ve %6 payla Birleşik Krallık takip etti.
Türkiye 2020 yılında pandeminin zor şartlarına rağmen üretimini sürdürdü. Salgın döneminde önceliğin gıda ve hijyen ürünlerine yoğunlaşması üzerine de dünya genelinde bir talep artışı oluştu. Bu durum, mevcut pazarların yanı sıra pandemi döneminde yeni pazarların da doğmasına yol açtı. Öyle ki bugüne kadar bizden hiçbir şey talep etmeyen veya önümüzde engeller çıkaran ülkeler, bizden ürün talep etmeye başladı. Bu fırsatın devam ettirilebilmesi için sanayicinin ihtiyacı olan hammaddeyi doğru üretmesi bunun için de çiftçimizi desteklememiz gerekiyor.
Prof. Dr. Senih YAZGAN - UYMSİB YKB Yrd.
İklim etkili olabilir
Türkiye yaş meyve sebze ihracatında 2020 yılında pandemiyle birlikte büyük bir ivme kazandı. Özellikle Avrupa pazarından gelen talepler doğrultusunda sektörün ihracatını artırdı. 2021 yılının ilk 6 ayında Türkiye geneli yaş meyve sebze sektörü ihracatı, 2020’nin ilk 6 ayına göre yine yüzde 25’lik bir artışla yaklaşık 1 milyar 500 milyon dolar civarında bir ihracat gerçekleşti.
Sektör, 2021 yılında geçen yıla göre yüzde 13’ük artışla 3 milyar dolarlık ihracata imza attı.
Türkiye geneli yaş meyve sebze ihracatında Avrupa ülkeleri ve Rusya en önemli pazarlarımızın başında geliyor. 2021 yılında Rusya en önemli ihracat pazarı olarak 1’inci sırada yer alırken bu ülkeyi Almanya, Irak, Ukrayna ve Romanya takip etti.
UYMSİ) olarak, 2021 yılında, geçen yıla göre yüzde 9 oranında artışla 159,5 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirdik. Bu dönemde en önemli ihraç kalemleri sırasıyla, kiraz/vişne, siyah zeytin, incir, armut, domates, şeftali, yeşil zeytin, hıyar/ kornişon, nar oldu.
2021 yılında UYMSİB’ince gerçekleştirilen ihracatta ülke grupları bazındaki ihracat incelendiğinde, yaklaşık yüzde 70’lik pay ve 112,3 milyon dolarlık ihracat değeri ile birinci sırada Avrupa Birliği yer almaktadır. Avrupa Birliği pazarını yaklaşık 16,5 milyon dolar ile Diğer Avrupa ülkeleri ve 13 milyon dolarlık ihracat değeri ile Bağımsız Devletler topluluğu takip etmektedir.
Tarımda ihracat hedefi, söz konusu sektörün iklim koşullarından etkilenmesi (don, dolu, sel) gibi sebeplerle zordur. Ancak yaşadığımız salgın hastalık nedeniyle özellikle gıda tüketimi artmış ve artacağı da öngörülmektedir. İhraç ürünlerimizin herhangi bir iklim koşulundan etkilenmesi durumunda 2022 yılında ihracatımızda azalışların da olabileceğini yine de parantez içinde belirtmekte fayda var.
Bunun yanında dövizdeki dalgalanma, enerji, zirai ilaç ve gübre gibi üreticinin temel girdilerinde yüksek fiyat artışlarını da beraberinde getirdi. Bu durumun 2022 yılında üretimi olumsuz yönde etkileyeceğinden endişe ediyoruz. Üreticinin temel girdilerindeki yaşanan ve yaşanacak olan bu artışları bertaraf etmek amacıyla, devletin tarımsal üretime verdiği destekleri yeniden gözden geçirmesi, üreticiyi üretimden uzaklaştırmayacak destekler vermesi şarttır. Aksi takdirde 2022 yılı ihracatında uluslararası pazarlarda rekabet şartlarının aleyhimize işleyeceği ve ihracatta gerilemeler yaşanmasının kaçınılmaz olacağını düşünüyorum.
