UZUN UÇAK YOLCULUKLARI VE BESLENME
Her uzun uçak yolculuğundan sonra ve sırasında yaşadıklarım beni çok etkiliyor. Özellikle batıdan doğuya doğru yapılan uçuşlarda jet-lag denilen değişiklikler dizisi sanıyorum ki pek çok kişinin ortak sorunu.
Başlangıçtan itibaren neler yapmalıyız? Beslenmemizde nelere dikkat etmeliyiz? Jet-lag denilen bu durumla nasıl baş edilebilir?
Yolculuğa çıkmadan önce hafif bir şeyler yenilmesi öneriler arasında. Çok tok veya tersine çok aç karnına olmamak gerekir. Havaalanlarında kocaman sandviçleri, yanında yarım litrelik renkli içeceklerle tüketeni kişileri görünce bunun ne kadar doğru olduğunu anlayabiliyorum. Bunun yanında tek bir muz veya elmasını yiyerek uçağa binen bilinçli kişilerden de söz etmem gerekir.
Uçakta maruz kalınan basınç, su kaybına neden oluyor. Sıvı kaybı beraberinde daha az idrara çıkmaya ve ciltte anlamlı kuruluklara da neden oluyor. Özellikle uzun süreli yolculuklar sırasında yeterince sıvı alınması kontrol edilmeli. Sıvı gereksinmesinin su ile karşılanması önerilir. Alkol, kahve, çay, kafeinli içecekler su kaybını artıracağından, bunlardan uzak durmalıyız. Bol şekerli ve asitli içecekler yerine meyve suyu tarzı içecekleri tüketmek daha sağlıklı olur.
Uçak yolculuğu sırasında salata veya kepekli ekmeklerle hazırlanmış sandviçlerin yenmesi daha uygundur. Hava yolu şirketleri de buna özen göstermelidir.
Yola çıkmadan önceki son öğün karbonhidrat bakımından zengin, protein bakımından fakir olması önerilerimiz arasında. Jet-Lag etkisinden kurtulmak için, seyahatin bittiği gün hafif yiyecekler tüketin. Ertesi sabah kahvaltıda, protein bakımından zengin olan süt, peynir, yumurta gibi besinlere yer vermeye özen gösterin ve bol sıvı alın. Gidecek olduğunuz zaman dilimine, düzeninizi mümkün olduğunca ayarlamaya (yemek saati, uyku saati gibi) özen göstermelisiniz.
Değişik ülke mutfaklarına dikkat etmelisiniz
Havaalanlarında uzun süre beklemek durumunda olduğunuzda değişik ülke mutfaklarına ait yiyecekleri tüketmek isteyebilirsiniz ancak bu ne kadar doğru olabilir? İçeriğinde ne olduğunu bilmediğiniz bu denemelerinizi seyahat dışı zamanlara bırakmanızı önerebilirim. Sade ve temiz hazırlanmış ve sizin beslenme kültürünüze hitap edebilecek hijyenik besinleri tercih edin. Paketlenmiş sandviçler bile içine eklenen mayonez ya da diğer soslar ile bekleme sürecinde kontamine olmuş besinler haline dönüşebilir. Yolculuklarda kusma-ishal nasıl bir zorluk yaşatır tahmin edebilirsiniz.
Seyahat edeceğiniz ülkelerin mutfakları konusuda ayrı bir konu, bunlar hakkında mutlaka önceden bilgi edinin. Örneğin Çin mutfağının tatlı, tuzlu, ekşi, acı, bazen birkaçının yan yana geldiği yoğun lezzetleri, kullandıkları soya yağı damak tadınıza uymayabilir veya Singapur mutfak kültüründe böcek ağırlıklı beslenme, açıkta pişirilen yiyecekler, Filipinlerdeki egzotik meyveler veya diğer Uzakdoğu mutfağında yer alan deniz ürünleri, yosunlar; besin alerjilerine, zehirlenmelere neden olabilir. Eğer Türk mutfağından çok farklı beslenme alışkanlıkları olan ülkelere gidiyorsanız; tadı, kokusu, görünüşü değişik olan, içeriğini bilmediğiniz, açıkta satılan, iyi pişmemiş, çiğ besinleri tüketmeyiniz.
Hijyen ve her yerde hijyen!!!
Uçak yolculuklarında el yıkma, tuvalet gereksinmesi birçok kişinin kullandığı ortak yerlerde yapılabilmekte. Bunların hijyenik koşullara uymadığını hepimiz biliyoruz. Kişilerin hijyen konusundaki duyarsızlıkları ve bilinçsizlikleri işleri daha da zorlaştırıyor. Kendi adıma o küçücük tuvaletlerde ıslanmış yerler, su birikmiş lavaboları kullanmak, dışarıya taşmış atık tuvalet kağıtlarına basmamak için çok özen gösterdiğimi söyleyebilirim. Bunun için hijyenik mendilleri kullanmak veya steril edici solüsyonlarla ellerimizi sık sık temizlemek iyi bir çözüm olabilir. Bu uygulama ciltte tahrişlere yol açsa da benim için kaçınılmaz oluyor.
¦ Hijyen kurallarına pek fazla dikkat edilmeyen bölgelere seyahatlerinizde ise, şişede satılan sular, kutuda satılan ve bilinen marka meyve sularını tercih etmelisiniz. Serinlemek amacıyla çok sıcak gelse de, nasıl hazırlandığını bilmediğiniz buzları içeceklerinize ilave etmemelisiniz.
¦ Klimalardan bulaşacak hastalıklar konusunda da bilinçli olmak gerekir. Uçak, gemi, otobüs gibi toplu taşıma araçlarından bulaşabilen dirençli virüsler günümüzde en çok tartışılan sağlık sorunlarından birisi oldu. Seyahatlerde en çok gözlemlenen hastalıklar; turist ishalleri, kolera, tifo, üst solunum yolu hastalıkları ve viral hastalıklar olarak tanımlanıyor.
¦ Seyahatler sırasında ve jet- lag da görülebilen en önemli sorunlardan birisi de kabızlık gibi bağırsak problemleri. Vücut saatinin düzenini kaybetmesi barsakların çalışmasını etkiliyor buna bir de az posa tüketimi eklenince kabızlık kaçınılmaz hale geliyor. Meyve tüketerek, lifli gıdalar ile beslenip bol su içerek, bu sorunu çözebilirsiniz.
Yiyecek seçimlerimizde nelere dikkat etmeliyiz?
¦ Avrupa - Amerika gibi batı mutfak kültürünün hâkim olduğu yerlerde veya nüfusun kozmopolit olduğu büyük şehirlerde, özellikle 5 yıldızlı otellerde, değişik mutfak kültürünün ürünlerini seçme olanağınızın olacağından pek sorun yaşamazsınız. Burada sorun, açık büfe seçenekleri olabilir. Her şey dâhil programı çerçevesinde sunulan, 24 saat ikram edilen yiyecekler, limitsiz alkol; yeme sınırlarınızı ve beslenmenizi kötü etkiler. Seçimlerinizde kontrollü olmanız gerekir. Kontrol direksiyonunu seyahat özgürlüğü fikrinize teslim etmeyiniz.
Bildiğiniz ve daha doğrusu içinde ne olduğunu irdeleyebildiğiniz besinleri tüketin, yenilikler güzeldir fakat "bilmedik aş ya karın ağrıtır ya baş atasözünü de aklınızda tutun.
¦ Meyve ve yoğurtlar, aşırıya kaçmamak kaydıyla kuru kayısı, ceviz, kepekli bisküvi gibi besinler, ara öğünler için idealdir. Seyahat sırasında bu yiyecekleri bulmak zor oluyor ise bavulunuza bir iki paket koyabilirsiniz. Öğün atlamamaya özen göstermelisiniz. Burada yemek seçiminizi ızgara-haşlama gibi pişirme yöntemlerinin uygulandığı tarzda seçmelisiniz. Domuz eti içeriğinden çekiniyorsanız; balık-tavuk gibi seçenekler, salata, haşlanmış sebze ve meyve ağırlıklı seçimler yapmanız daha yerinde olur. Karbonhidratlar yerine proteinleri tercih ederseniz, daha uzun süre tokluk hissedersiniz. Karbonhidrat olarak ise rafine şeker, pilav, börek gibi kan şekerini hızla yükseltip sonrasında acıkmanıza neden olacak seçenekler yerine; sebzeler daha iyi seçenekler olacaktır.
¦ Özellikle güne iyi bir kahvaltı ile başlamak gerekir. Az yağlı peynir, haşlanmış yumurta, salatalık, domates veya taze meyve, yulaf, müsli gibi kahvaltılık tahıllarla süt veya yoğurt ilavesini tercih edebilirsiniz. Alkol alacaksanız, tatlı yememelisiniz. Yine de siz sürprizlere hazır olun; birçok ülkede kahvaltı alışkanlıkları da çok farklı. Örneğin Fransızlar, peyniri kahvaltıda değil de yemek sonrası tüketiyorlar; İspanyollar iki kez kahvaltı ediyorlar; Uzakdoğuda ise güne pilav yiyerek hatta balık yiyerek başlıyorlar.
¦ Seyahat sırasında fast-food yiyeceklerden özelikle kaçınmalısınız. Fast-food yemek zorunda kalırsanız; mayonez gibi soslardan kullanmayın ve yanında patates kızartması yerine salata tercih edin. Öğlen öğününde sebzeli pizza ya da makarna yiyebilirsiniz.
¦ Şeker hastalığı, kalp damar hastalığı, hipertansiyon ve hamilelik gibi özel durumlarınız varsa yanınızda tüketmeniz gereken özel yiyecekleri götürmeniz gerekebilir. Seyahate çıkmadan önce mutlaka diyetisyeninize ve doktorunuza danışmanız, özel önlemler almanız, riskleri ortadan kaldıracaktır.
Her uzun uçak yolculuğundan sonra ve sırasında yaşadıklarım beni çok etkiliyor. Özellikle batıdan doğuya doğru yapılan uçuşlarda jet-lag denilen değişiklikler dizisi sanıyorum ki pek çok kişinin ortak sorunu.
Başlangıçtan itibaren neler yapmalıyız? Beslenmemizde nelere dikkat etmeliyiz? Jet-lag denilen bu durumla nasıl baş edilebilir?
Yolculuğa çıkmadan önce hafif bir şeyler yenilmesi öneriler arasında. Çok tok veya tersine çok aç karnına olmamak gerekir. Havaalanlarında kocaman sandviçleri, yanında yarım litrelik renkli içeceklerle tüketeni kişileri görünce bunun ne kadar doğru olduğunu anlayabiliyorum. Bunun yanında tek bir muz veya elmasını yiyerek uçağa binen bilinçli kişilerden de söz etmem gerekir.
Uçakta maruz kalınan basınç, su kaybına neden oluyor. Sıvı kaybı beraberinde daha az idrara çıkmaya ve ciltte anlamlı kuruluklara da neden oluyor. Özellikle uzun süreli yolculuklar sırasında yeterince sıvı alınması kontrol edilmeli. Sıvı gereksinmesinin su ile karşılanması önerilir. Alkol, kahve, çay, kafeinli içecekler su kaybını artıracağından, bunlardan uzak durmalıyız. Bol şekerli ve asitli içecekler yerine meyve suyu tarzı içecekleri tüketmek daha sağlıklı olur.
Uçak yolculuğu sırasında salata veya kepekli ekmeklerle hazırlanmış sandviçlerin yenmesi daha uygundur. Hava yolu şirketleri de buna özen göstermelidir.
Yola çıkmadan önceki son öğün karbonhidrat bakımından zengin, protein bakımından fakir olması önerilerimiz arasında. Jet-Lag etkisinden kurtulmak için, seyahatin bittiği gün hafif yiyecekler tüketin. Ertesi sabah kahvaltıda, protein bakımından zengin olan süt, peynir, yumurta gibi besinlere yer vermeye özen gösterin ve bol sıvı alın. Gidecek olduğunuz zaman dilimine, düzeninizi mümkün olduğunca ayarlamaya (yemek saati, uyku saati gibi) özen göstermelisiniz.
Değişik ülke mutfaklarına dikkat etmelisiniz
Havaalanlarında uzun süre beklemek durumunda olduğunuzda değişik ülke mutfaklarına ait yiyecekleri tüketmek isteyebilirsiniz ancak bu ne kadar doğru olabilir? İçeriğinde ne olduğunu bilmediğiniz bu denemelerinizi seyahat dışı zamanlara bırakmanızı önerebilirim. Sade ve temiz hazırlanmış ve sizin beslenme kültürünüze hitap edebilecek hijyenik besinleri tercih edin. Paketlenmiş sandviçler bile içine eklenen mayonez ya da diğer soslar ile bekleme sürecinde kontamine olmuş besinler haline dönüşebilir. Yolculuklarda kusma-ishal nasıl bir zorluk yaşatır tahmin edebilirsiniz.
Seyahat edeceğiniz ülkelerin mutfakları konusuda ayrı bir konu, bunlar hakkında mutlaka önceden bilgi edinin. Örneğin Çin mutfağının tatlı, tuzlu, ekşi, acı, bazen birkaçının yan yana geldiği yoğun lezzetleri, kullandıkları soya yağı damak tadınıza uymayabilir veya Singapur mutfak kültüründe böcek ağırlıklı beslenme, açıkta pişirilen yiyecekler, Filipinlerdeki egzotik meyveler veya diğer Uzakdoğu mutfağında yer alan deniz ürünleri, yosunlar; besin alerjilerine, zehirlenmelere neden olabilir. Eğer Türk mutfağından çok farklı beslenme alışkanlıkları olan ülkelere gidiyorsanız; tadı, kokusu, görünüşü değişik olan, içeriğini bilmediğiniz, açıkta satılan, iyi pişmemiş, çiğ besinleri tüketmeyiniz.
Hijyen ve her yerde hijyen!!!
Uçak yolculuklarında el yıkma, tuvalet gereksinmesi birçok kişinin kullandığı ortak yerlerde yapılabilmekte. Bunların hijyenik koşullara uymadığını hepimiz biliyoruz. Kişilerin hijyen konusundaki duyarsızlıkları ve bilinçsizlikleri işleri daha da zorlaştırıyor. Kendi adıma o küçücük tuvaletlerde ıslanmış yerler, su birikmiş lavaboları kullanmak, dışarıya taşmış atık tuvalet kağıtlarına basmamak için çok özen gösterdiğimi söyleyebilirim. Bunun için hijyenik mendilleri kullanmak veya steril edici solüsyonlarla ellerimizi sık sık temizlemek iyi bir çözüm olabilir. Bu uygulama ciltte tahrişlere yol açsa da benim için kaçınılmaz oluyor.
¦ Hijyen kurallarına pek fazla dikkat edilmeyen bölgelere seyahatlerinizde ise, şişede satılan sular, kutuda satılan ve bilinen marka meyve sularını tercih etmelisiniz. Serinlemek amacıyla çok sıcak gelse de, nasıl hazırlandığını bilmediğiniz buzları içeceklerinize ilave etmemelisiniz.
¦ Klimalardan bulaşacak hastalıklar konusunda da bilinçli olmak gerekir. Uçak, gemi, otobüs gibi toplu taşıma araçlarından bulaşabilen dirençli virüsler günümüzde en çok tartışılan sağlık sorunlarından birisi oldu. Seyahatlerde en çok gözlemlenen hastalıklar; turist ishalleri, kolera, tifo, üst solunum yolu hastalıkları ve viral hastalıklar olarak tanımlanıyor.
¦ Seyahatler sırasında ve jet- lag da görülebilen en önemli sorunlardan birisi de kabızlık gibi bağırsak problemleri. Vücut saatinin düzenini kaybetmesi barsakların çalışmasını etkiliyor buna bir de az posa tüketimi eklenince kabızlık kaçınılmaz hale geliyor. Meyve tüketerek, lifli gıdalar ile beslenip bol su içerek, bu sorunu çözebilirsiniz.
Yiyecek seçimlerimizde nelere dikkat etmeliyiz?
¦ Avrupa - Amerika gibi batı mutfak kültürünün hâkim olduğu yerlerde veya nüfusun kozmopolit olduğu büyük şehirlerde, özellikle 5 yıldızlı otellerde, değişik mutfak kültürünün ürünlerini seçme olanağınızın olacağından pek sorun yaşamazsınız. Burada sorun, açık büfe seçenekleri olabilir. Her şey dâhil programı çerçevesinde sunulan, 24 saat ikram edilen yiyecekler, limitsiz alkol; yeme sınırlarınızı ve beslenmenizi kötü etkiler. Seçimlerinizde kontrollü olmanız gerekir. Kontrol direksiyonunu seyahat özgürlüğü fikrinize teslim etmeyiniz.
Bildiğiniz ve daha doğrusu içinde ne olduğunu irdeleyebildiğiniz besinleri tüketin, yenilikler güzeldir fakat "bilmedik aş ya karın ağrıtır ya baş atasözünü de aklınızda tutun.
¦ Meyve ve yoğurtlar, aşırıya kaçmamak kaydıyla kuru kayısı, ceviz, kepekli bisküvi gibi besinler, ara öğünler için idealdir. Seyahat sırasında bu yiyecekleri bulmak zor oluyor ise bavulunuza bir iki paket koyabilirsiniz. Öğün atlamamaya özen göstermelisiniz. Burada yemek seçiminizi ızgara-haşlama gibi pişirme yöntemlerinin uygulandığı tarzda seçmelisiniz. Domuz eti içeriğinden çekiniyorsanız; balık-tavuk gibi seçenekler, salata, haşlanmış sebze ve meyve ağırlıklı seçimler yapmanız daha yerinde olur. Karbonhidratlar yerine proteinleri tercih ederseniz, daha uzun süre tokluk hissedersiniz. Karbonhidrat olarak ise rafine şeker, pilav, börek gibi kan şekerini hızla yükseltip sonrasında acıkmanıza neden olacak seçenekler yerine; sebzeler daha iyi seçenekler olacaktır.
¦ Özellikle güne iyi bir kahvaltı ile başlamak gerekir. Az yağlı peynir, haşlanmış yumurta, salatalık, domates veya taze meyve, yulaf, müsli gibi kahvaltılık tahıllarla süt veya yoğurt ilavesini tercih edebilirsiniz. Alkol alacaksanız, tatlı yememelisiniz. Yine de siz sürprizlere hazır olun; birçok ülkede kahvaltı alışkanlıkları da çok farklı. Örneğin Fransızlar, peyniri kahvaltıda değil de yemek sonrası tüketiyorlar; İspanyollar iki kez kahvaltı ediyorlar; Uzakdoğuda ise güne pilav yiyerek hatta balık yiyerek başlıyorlar.
¦ Seyahat sırasında fast-food yiyeceklerden özelikle kaçınmalısınız. Fast-food yemek zorunda kalırsanız; mayonez gibi soslardan kullanmayın ve yanında patates kızartması yerine salata tercih edin. Öğlen öğününde sebzeli pizza ya da makarna yiyebilirsiniz.
¦ Şeker hastalığı, kalp damar hastalığı, hipertansiyon ve hamilelik gibi özel durumlarınız varsa yanınızda tüketmeniz gereken özel yiyecekleri götürmeniz gerekebilir. Seyahate çıkmadan önce mutlaka diyetisyeninize ve doktorunuza danışmanız, özel önlemler almanız, riskleri ortadan kaldıracaktır.
Sayı: 927 - Sayı'nın Kapağı
