Otomotiv sektörü vites yükseltecek

SEMİH AYDIN

Tüm dünyayı etkileyen Covid – 19 döneminde düşüşe geçen otomotiv satışları ve ihracatı 2020 yılında Türkiye’deki otomotiv üreticilerini ve tedarik sanayini de etkiledi. 2021’e hızlı giriş yapan sektör, gösterdiği performansla Türkiye’nin ihracatta yakaladığı tarihi başarısının lokomotifi oldu.

Türkiye’nin en önemli ihracat kalemlerinden olan otomotiv endüstrisi pandeminin yaralarını hızla sarıyor. Sektör, ocak – eylül döneminde ihracatını geçen yıla göre yüzde 24 artırarak 21 milyar 248 milyon dolarlık dış satışa imza attı. Bunun yanında yine aynı dönemde yurt için pazarda da büyüme ivmesi yakalandı. Yılın ilk 9 ayında geçen yıla kıyasla yüzde 13 artışla 558 bin 145 bin adet araç satıldı. Tüm bunlara rağmen pandemi döneminde başlayan ham madde fiyatlarındaki artış ve lojistikte yaşanan sıkıntılarla birlikte küresel çip krizinin 2022’nin ikinci çeyreğine kadar devam edecek olması otomotiv sektörünü bekleyen risklerin başında. Otomotiv endüstrisinde Türkiye’nin en önemli merkezlerinden olan Bursa’daki yan sanayiciler ise yaşanan sıkıntıların 2022 yılı itibariyle azalacağını ve sektörün yakaladığı olumlu ivmenin gelecek yıldan itibaren daha da artacağına inandıklarını dile getirdiler. 

Baran ÇELİK OİB Başkanı
Pandemi öncesine dönüş 2 – 3 yıl alacak
Otomotiv endüstrisi yılın dörtte üçü geride kalırken Türkiye ihracatında ilk sıradaki yerini koruyor.  Yaşanan çip ve ham madde krizi gibi sorunlara rağmen, yılın ilk dokuz ayında ihracatımız yüzde 24 arttı ve 21,3 milyar USD olarak gerçekleşti. İlk dokuz aydaki ortalama aylık ihracatımız 2,36 milyar USD oldu. Ancak bugün itibariyle 30 milyar dolarlık ihracat hedefimizin altında ilerliyoruz. Çip krizi nedeniyle yaşanan üretim kesintileri ihracatımıza olumsuz yansıyor.
Mal gruplarının ihracatı incelendiğinde, ilk sırada yer alan tedarik endüstrisi ihracatı yılın geride kalan dönemimde yüzde 35 artarak 8.8 milyar USD olarak gerçekleşti. Tedarik endüstrisinin tüm otomotiv ihracatından aldığı pay yüzde 41,3 oldu. Bu dönemde binek otomobiller ihracatı yüzde 6, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatı yüzde 57 arttı.
Ülke grupları açısından bakıldığında Ocak-Eylül döneminde AB ülkeleri yüzde 64,5 pay ve 13,7 milyar USD ihracat ile otomotiv ihracatımızda en önemli pazar konumunu korudu. Bu dönemde Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracat yüzde 13 düştü, Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerine yönelik ihracat yüzde 44, Diğer Avrupa ülkelerine yönelik ihracat yüzde 52 artış gösterdi.
Pandemi ile büyük darbe alan otomotiv endüstrisi için çip krizi bugün normalleşmenin önündeki en büyük engel olarak gözüküyor. Bu nedenle, bugünden bakıldığında dünya otomotiv endüstrisinin pandemi öncesindeki üretim ve pazar rakamlarına ulaşması iki-üç yıl daha alacak gibi gözüküyor. Sektörde normalleşmenin ancak 2022 yılı ortalarında hatta 2023 yılı başlarında gerçekleşeceğine yönelik tahminler yapabiliyoruz. 
ÖTV düzenlemesi araç satışlarında geçen yıla göre artışa sebep oldu. Ancak çip sorununun etkilerini iç pazarda da görmek mümkün. Son yapılan ÖTV matrah düzenlemesiyle en çok satılan modellerde ciddi fiyat indirimleri yaşanmasına rağmen bu modelleri piyasada bulabilmek mümkün olmuyor. Otomotiv firmaları müşterilerine 2-3 ay sonrası için gün verebiliyorlar. Bu da iç pazar rakamlarına olumsuz yansıyor. Yani çip sorunu nedeniyle otomobil almak isteseniz bile alamıyorsunuz. Çünkü pek çok firma yeterli sayıda araç üretemiyor. Bu da pazarda arz talep dengesizliği oluşturuyor. Aslında yaz aylarına girerken beklenti çip krizi nedeniyle dünya motorlu araç üretimindeki kaybın 3-4 milyon adet ile sınırlı olacağı şeklindeydi ve yılın son çeyreği ile birlikte toparlanma öngörülüyordu. Ancak bugün gelinen noktada kriz daha da derinleşti. Son tahminler çip krizi nedeniyle dünya motorlu araç üretim kaybının bu yıl için 7 -8 milyon adedin üzerine çıkacağı yönünde. Ana sanayideki üretim kesintileri tedarik endüstrisine de olumsuz yansıyor. Özellikle OEM’ler ile doğrudan çalışan tedarik firmaları bu süreçten olumsuz etkileniyorlar. Üstelik sadece yurtiçinde değil tüm dünyada üretim sorunları yaşandığı için ihracat tarafında da sorunlar yaşanıyor. Aftermarket odaklı tedarikçilerin ise daha az etkilendiğini, bu süreçte daha rahat bir konumda olduklarını söyleyebiliyoruz. Biz 2021 yılı ihracat hedefimizi belirlerken çip sorununun bu kadar büyüyeceğini öngörmemiştik ve hedefimizi 30 milyar dolar olarak belirlemiştik. Ancak bugün itibariyle çip sorunu ihracattaki toparlanmanın önünde en büyük engel olarak duruyor.

Ayhan KORGAVUŞ
Ünver Group YK Başkanı
OEM’lerdeki durumlar bize hemen yansıyor
Bu yılın ilk sekiz ayı otomotiv sektöründe geçen yıl ile kıyaslandığında, üretim adetleri, satış ve ihracat adetleri açısından beklentilerin üzerinde bir artış yaşandı. Sektörümüzde yaşanan olumlu veya olumsuz ortamlar biz tedarikçileri direk etkilediğinden bu yıl yaşanan artışlar bize de pozitif anlamda yansıdı. 2021 yılının sonlarına gelinirken Covid-19’a karşı aşı ve tedavide ilerlemenin ekonomik faaliyetlere olumlu yansımalarını hissettiğimiz bugünlerde birçok sektörde olduğu gibi otomotiv endüstrisinde de hızlı bir toparlanma içerisindeyiz. İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) verilerine göre Türkiye ekonomisinin 2022’de yüzde 3,2 büyüme göstereceği belirtildi, ancak dünyanın halen bir salgın krizinin ortasında olduğu gerçeği de var. Bu belirsizlik ortamında büyümenin sürdürülebilir olmasını sağlamak amacıyla, mali teşviklerin güçlü şekilde uygulanması halinde büyüme hedeflerimize ulaşmamız söz konusu olacaktır. Bence araç satışlarına pozitif etki yapan en büyük etkenlerden biri Covid-19 korkusuyla insanların toplu taşıma araçlarını tercih etmemesi ve büyüyen ülke nüfusunun artan ihtiyaçlarının yansıması olarak görüyorum. Bu yıl satışlara yansıyan olumlu tabloyu sürdürebilir hale getirmenin yolunun ise, otomotivin üzerindeki ağır vergi yükünün azaltılması ile mümkün olacağını düşünüyorum. Çip krizi otomotiv üretimi yapılan tüm lokasyonlarda üretim adetlerini ve satış adetlerini olumsuz olarak etkileyen çok ciddi bir kriz olarak halen devam etmektedir. Çip tedarikinde yaşanılan bu sıkıntılı sürecin 2022 yılı sonuna kadar devam edeceği görüşü sık sık dile getiriliyor, bizler yan sanayii tedarikçileri olarak, hızımızı, yatırımlarımızı OEM’lerin gidişatına göre programladığımızdan yaşanılan her olumlu, olumsuz durumlar bize hemen yansımaktadır. Çip üretim tesislerinin kapasite artışı yapması veya yeni üretim tesislerinin devreye girmesi ile bu sorunun çözülebileceğini düşünüyorum. Bu yıl maalesef çip krizi dışında bir de ham madde ve konteyner tedarikinde sektör olarak çok sıkıntılı dönemler yaşıyoruz ve bu sorunları çözmek için yüksek maliyetleri karşılamak zorunda kalıyoruz. Tabii ki bu sıkıntılı süreçler bütçelerimize olumsuz olarak yansıdığı gibi, ihracatta da gecikmelere sebebiyet vermektedir.

Umut ÖZDEŞ
Canel Otomotiv Genel Müdürü
Çip krizi sektörün büyüme oranını düşürdü
Sektördeki toparlanmadan hem ciro hem de ihracat oranı anlamında olumlu etkilendik. Pandeminin genel kapanmalara neden olduğu günlerde bile hiçbir zaman komple kapanmamıştık. Diğer yandan proje yoğun bir dönem geçiriyoruz ve ciromuza anlamlı bir katkı da 2021’de devreye giren projelerden geldi. 2022-2024 arasında yine yoğun bir yeni proje devreye girişi söz konusu. Bu inancı destekleyen iki nedenimiz var, birincisi pandemi öncesi normal kabul ettiğimiz rakamlara ulaşmak için daha yolumuz var, ikincisi de yeni modeller, elektrikli araçlar bu süreçte katalizör etkisi yapıyor. Pandemi döneminde birçok ihtiyaç ister istemez ötelenmişti. Bunu doğrudan otomobillere de bağlayabilirsiniz, tatilden, yüz yüze eğitime kadar araç satışını dolaylı etkileyen ihtiyaçlara kadar da götürebilirsiniz. Yurt içi satışların devamlılığı için birkaç madde söylenebilir. Elektrikli araç satışını arttıracak ve kolaylaştıracak alt yapının yapılması ve buna duyulan güvenin arttırılması, eldeki nakdin alternatif yatırım araçlarına gitmesinin önüne geçecek şartların oluşması ve kredi faizlerinin ve araç üzerindeki vergilerin düşürülmesi süreci destekleyecektir. Sadece yurt içi satışlara değil, aynı zamanda yurt içinde üretilen araçlar için de katkı sağlayacaktır. Çip krizi elbette ciroları ve üretimi etkiledi ancak büyüyen sektörün sadece büyüme oranını düşürdüğü ve bütçelerin altında kalmaya neden olmadığı için finansal olarak çok fazla ön plana çıkmadı. Ancak en büyük etkisi otomotivin öngörülebilirlik algısına verdiği zarardır. Ana sanayiler birkaç gün önce haftalarca duracaklarını söyleyebildiler. Benzer şekilde yine birkaç gün önce yüksek adetlere çıkacaklarını. Otomotivin en güçlü yanı öngörülebilirlik ve buna bağlı öngörülebilir nakit akışı yönetimidir. Bu noktada zorlandık, zorlanmaya da devam ediyoruz. Ham madde fiyatlarındaki çok hızlı artış önce yan sanayilere ardından ana sanayilere ve sonuçta nihai müşteriye kadar giden bir finansal sıkıntı yaratıyor yaratacak. Sektörü doğrudan etkileyen ana risklerden birisinin aslında ham madde artışları olmasına karşın çip krizi kadar gündeme gelmediği görülüyor. Ana sanayilerin bir hafta kapatması ham madde fiyatlarının iki katına çıkmasından çok daha yüksek haber değeri taşıyor maalesef.

Tülay HACIOĞLU ŞENGÜL
Maysan Mando Genel Müdürü
İhracattaki artış devam edecek
Pandemi sebebiyle 2020’de büyük kayıp yaşayan otomotiv sektörü, 2021’e de çip krizi, küresel konteyner krizi ve OEM’lerdeki ani duruşlar kaynaklı üretim aksamalarıyla başladı. Sürdürülebilirlik, sektörün en önemli gündem maddelerinden biri haline geldi. Dijitalleşme ve otomasyonun hızı, sektörün yakın gelecekte hızla dönüşeceğinin göstergesi.  2020’yi 78 milyonluk araç satışı ile kapatan sektör, 2019’a göre yüzde 14 düşüş yaşadı. Bu düşüş, Avrupa’da daha derinden hissedildi. Avrupa’da yılın ilk üç aylık döneminde 1,7 milyon adede yakın otomobil satıldı. Türkiye’de yerel otomobil pazarı ise yükselişini sürdürmekte. İç pazar 2021 ilk çeyreğinde yüzde 58 büyüme kaydetti. Türkiye için 2021’in ilk çeyreğinde görünüm olumluydu. 2021 yıl sonu beklentileri ile ilgili olarak; otomotivde yerel pazarın yükselişte olduğunu belirtebiliriz. 2020 yılı toplam otomotiv ihracatı 930 bin. Ana ve yan sanayi olarak 2020’de 26 milyar dolarlık ihracat gerçekleşti. 2021’in ilk çeyreğinde 265 bin araç ihraç edildi ve karşılığında 7,8 milyar USD gelir elde edildi. Sektörün 2021 sonu için ihracat tahmini 30 milyar USD seviyesinde. İhracat açısından baktığımızda büyümenin devam edeceği yönünde istatistiksel verilerimiz mevcut, trend bu yönde. Diğer taraftan, iç pazarı değerlendirdiğimizde şunu belirtebiliriz: Başta ÖTV olmak üzere yüksek vergi yükleri ve tüketicilerin otomobil satın almak için başvurduğu kredi maliyetlerinin yüksek olması ileriye yönelik iç pazarda daralmanın olabileceğinin sinyallerini veriyor. Satışlardaki olumlu trendi sürdürülebilir kılmak için öncelikle Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir büyüme trendini koruması gerekmekte. Covid-19 sonrası tedarik zincirindeki kırılmalar, ülkelerin milli ekonomiler yaratması konusunda tetikleyici oldu, yine de dünya ticaretinin ulaştığı devasa boyut göz önünde bulundurulduğunda, küresel bakış açışımızı ve vizyonumuzu her zaman korumalıyız.Kısa vadedeki en önemli sorunumuz yarı iletken üretim krizi. Çip üretiminin gerektirdiği su tüketimini ve şu an gündemde olan enerji krizini ve iklim krizini de birlikte değerlendirdiğimizde, yenilenebilir enerji kaynakları bulmak ve yaratmak üretici firmaların öncelikli hedeflerinden biri olacak. 

Ali Hakan Süalp
İnsu Teknik Yönetim Kurulu Başkanı
Otomotivde toparlanma başladı
Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını sürecinde yaşanan sıkıntılara rağmen, otomotiv sektöründe toparlanma başladı. Otomotivin yılın bu dönemine kadar ortaya koyduğu rakamlar, oldukça sevindirici. Başarılı performansın artarak devam etmesi umudundayım. İnsu Teknik olarak, güçlü altyapımız ve deneyimli çalışan kadromuz sayesinde korona virüs sürecini oldukça iyi yönettik. Planladığımız rakamlar doğrultusunda yol alıyoruz. Otomotiv sektöründeki olumlu değişimlere paralel olarak iş hacmimizde de artış söz konusu. Bünyemize yeni pazarlar katarak hedeflerimiz doğrultusunda çalışmalarımıza devam ediyoruz. Özellikle 2020’de büyük kayıp yaşayan otomotiv sektörü eski günlerine geri dönüyor. Yaşanan zor ve olağanüstü koşullar dikkate alındıgˆında başarılı bir yıl geçiriyoruz. Rakamlar oldukça iyi gidiyor. 2022 yılının ise bu yıldan daha iyi olacağını düşünüyorum. 2022’de ciddi oranda artan ic¸ pazar ve ihrac¸ pazarları olacaktır. Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de sağlık güvenliği endişesi ile bireysel araç kullanımına olan talep arttı. Tüketicinin ertelenen talebinin geri dönmesi ve toplu taşıma kullanımı yerine bireysel otomobile ilginin artması otomotiv sektöründe hareketliliğe neden oldu. Bu da rakamlara yansımaya başladı. Bir önceki yıl ertelenen talepler de bu yıla yansıdı. Bankaların kredi kampanyalarının da bu artışta etkisi oldu. Devlet destek ve teşviklerinin iş dünyasına katkısını her fırsatta dile getiriyoruz. Bu tür desteklerle birlikte otomotiv sektöründe de hareketlenme artacak ve rakamlar da artış gösterecektir. 

İbrahim DOĞANGÜN
Doplas YK Başkanı
Döviz bazlı yükselişler maliyeti etkiliyor
Otomobil çok sayıda alt kalemlerin bileşenlerinden oluşmaktadır. Bizde bu sektörde grup olarak plastik üzeri metal kaplama tesisleri üretimi ve plastik üzeri metal kaplama hizmetleri ile yer almaktayız. Sektörde satışlar artış yönlü olmasına karşın üretim özellikle çip gibi bazı girdilerin temininde yaşanılan olumsuzlar nedeniyle etkilenmektedir. Ana girdiler döviz bazlı alış yapılmakta olup, son yıllarda ham madde fiyatlarındaki artış karlılıklarımızı olumsuz yönde etkilemektedir. Yaşanan fiyat artışlarını otomotiv sektöründe doğrudan müşteriye aktarmak imkanını da çok fazla bulamamaktayız. Bu durumun ana nedeni şu an dünya yaşanılan pandemi olup, kesin olarak ne zaman son bulacağı de henüz belli değildir. 
2022 yılının ilk yarısına kadar sektörde çok fazla bir değişim beklemiyoruz. Ancak yurt içindeki döviz kurundaki yükselişler maliyetleri ve satışları olumsuz etkileyecek gibi duruyor. Tabi burada bankaların izleyeceği kredilendirme süreçleri olumlu ya da olumsuz katkıda bulunacak. En önemli neden pandemi. İnsanlar toplu taşımadan daha çok bireysel araç kullanımına yöneldi. Bu da otomobile olan talebi artırdı. Bir de fiyat artışları var tabiki. Otomobil artık bir yatırım enstrümanı gibi değerlendirilmeye başladı. Çünkü otomobil fiyatları artış gösterirken kazanç da sağlıyor. Ayrıca gayrimenkullere göre satışı daha kolay. Hızlı paraya dönebiliyor. Araç üretim azalışlarına sebebiyet verdiği için bizim de üretim adetlerimizin düşmesine sabit ve birim başı maliyetlerinin artmasına neden oldu. Tabiki bu durumun devam etmesi halinde OEM firmaların tedarikçilerini desteklemeleri gerekmektedir. Bir miktar karlarından vaz geçerek sektörün hep birlikte ayakta kalmasını sağlaması önemlidir. Özellikle yurt dışı kaynaklı hham madde fiyatlarındaki döviz bazlı yükselişler maliyetleri önemli ölçüde etkilemektedir. Yurt içi TL bazlı alış yaptığımız ve dövize endeksli ürünlerin fiyatları da kur artışı nedeniyle yükseliyor. Bu dönem karlılıkların biraz azaldığı bir dönem olacak. Önemli olan bu dönemde güç kaybetmemek ve geleceğe yönelik çalışmalar yapmaktır. Mutlaka güzel günler tekrar gelecektir. Firmamız bu süreci öngörerek alternatif eylem planlarını gerçekleştirip hiçbir müşterisine hat duruşu veya yavaşlatma riski yaşatmamıştır. Bunun yanısıra üretim ve ihracatına, talepler doğrultusunda ilave maliyetlerine rağmen, müşteri memnuniyeti ilkesini ön planda tutarak devam etmiştir. Dünyanın en düzenli ve planlı sektörü olan otomotivin bu denli inişli çıkışlı çalışması bizlerin maliyetlerini çok olumsuz etkiledi.                       

Emel ÖZKAN TAŞYAKAN
Destek Amortisör YK Üyesi
Üretim sıkıntıları çözüldüğünde ivme yükselecek
Otomotiv sektörü, 2021 yılının ilk 9 ayında geçtiğimiz yılın etkilerinden kurtulmaya başladı gibi görünse de pandemi öncesindeki seviyelere maalesef ulaşamadı. Evet, bu yıl önceki yıla göre taleplerde ciddi bir artış var ancak oluşan kaybın boyutu ve yaşanan tedarik sıkıntıları düşünüldüğünde büyüme yeterli görünmüyor. İhracat ve yurt içi satışın hız kazanmaya başlamasıyla birlikte sektördeki talep artışı hali ile bize de yansıdı ancak talepleri beklenen sürelerde karşılamak için aşılması gereken problemlere her geçen gün yenisi ekleniyor. Üretimdeki sıkıntılar çözülmeye başladığında sektör artan bir ivmeyle yükselişe geçecektir. Yarı iletken malzeme üretiminde ve çip tedarikinde yaşanan sorun ilk aşamada kullanım yoğunluğu sebebi ile otomotiv endüstrisinde etkilerini gösterdi. Ancak otomotivde bu sorunun krize dönüşmesindeki sebep piyasadaki belirsizlik sebebi ile üreticilerin bir anda duruşa geçerek üretim tedarik planlarının değişmesinden, siparişlerin iptal edilmesinden kaynaklandı. Hali ile üretim tekrar başladığında arz talep dengesi sağlanamadı. Özellikle araç içi bilgisayar sistemlerinin gelişmesiyle otomotivde çip ihtiyacının daha da artacağı ortada. Küresel ısınma nedeni ile tüm dünya elektrikli araçlara yönelmişken eski teknolojiye yönelmek düşünülemez. Otomotiv sektörünün lokomotif olduğu bir yapıda çip krizinin kısa vadede çözülebileceğini düşünmüyorum. Çip krizi sebebi ile ABD başta olmak üzere ülkeler dev yatırımlar yapmaya çoktan başladı. Önümüzdeki yıl bu yatırım meyve vermeye başladığında çip üretimin artması ile küresel kriz daha yönetilebilir hale gelecektir. 

İskender ULUSAY
Aktaş Holding İcra Kurulu Başkanı
İhracat umut verici ama maliyet artışları düşündürüyor
Pandemi koşullarına rağmen otomotiv sektörünün yılın ilk sekiz ayında üretim, satış ve ihracat açısından ortaya koyduğu performans umut verici. Uzun yıllardır ülkemiz ihracatının lideri olan sektörümüzün, bundan sonraki süreçte de aynı ivmeyi artırarak sürdürmesi en büyük temennimiz.
Salgın nedeniyle maalesef önümüzü net olarak görebildiğiniz bir pazar koşulu yok. 2021 yılı verileri iyi gitmesine rağmen bu konudaki belirsizlikler devam ediyor. Pandemi başladığından bu yana pek çok alanda tedarik zinciri hasar gördü. Bu da üretim maliyetlerine doğrudan etki etti. Özellikle ham madde temini ve lojistik tarafında önemli maliyet artışlarıyla karşılaştık. Ham madde özelinde; alüminyum – sac –plastik – kauçuk malzemeler global emtia piyasalarında minimum yüzde 25 maksimum da yüzde 100 artış kaydetti. Fiyat artışının yanı sıra pek çoğunda pandemi kaynaklı üretim kesilmelerinin sebebiyet verdiği bulanamama periyodik olarak yaşandı, zaman zaman yaşanmaya devam ediyor. Bu süreçte, elektronik ürünlere yönelik talebin beklenmedik şekilde yükselmesi ve yeni varyantların da etkisiyle, elektronik ürünlerin temel bileşeni olan çip üretiminde aksaklıklar yaşanıyor. Artan talep yüzünden çiplerde yaşanan tedarik sıkıntısından, otomotiv sektörü de ciddi oranda etkileniyor. Üreticiler de bu sürece kendini adapte etmeye çalışıyor. Çip sorununun 2022’de kademeli olarak iyileşeceğini öngörüyorum. Bu zorlu süreçte biz, her şeye rağmen üretmeye ve ülkemize katma değer sağlamaya devam ettik.

Yavuz GÜNAYDIN
Elringklinger TR Otomotiv Genel Müdürü
Ana sanayideki hareket direkt bize yansımakta
Zorlu geçen 2020 yılına kıyasla tüm alanlarda yaşanan artış aşikardır. Tüm dünyada yaşanan normalleşme süreçleri ile birlikte tüketim alışkanlıkları da eski seviyelerine dönmektedir. 2020 yılında yaşanan talep düşüşüne bağlı üretim duruşları, 2021 yılında yerini yüksek müşteri taleplerine bırakmıştır. 2021 yılı üretim,satış ve ihracat verileri 2020 yılına kıyasla firmamızda da ilk 8 ayda daha yüzde 38 artış sağlamıştır. Ana sanayi ile çalışmamız sebebiyle orada olan tüm hareketler bize direkt yansımaktadır. Minimum 2021 ile aynı verilerin sağlanabileceği ve üzerine rahatlıkla çıkılabilecek bir yılın bizi beklediğini düşünüyorum. Taleple ilgili bir problem olmamakla birlikte malesef tedarik zinciri süreçlerinde yaşanan aksamalar sektörün potansiyeline erişebilmesini engellemektedir.Çok daha iyi bir yıl olacağını iş planlarımızda öngördük, ancak gelen haberler yarı iletken sıkıntısının gelecek yılın ikinci yarısına kadar devam edeceği yönünden bu belirsizlik bizi her açıdan sıkıntıya sokmaktadır. 2020 yılında yaşanan anormaliteden ziyade 2019 yılı verilerini baz alırsak otomotiv sektörü 2021’de yaralarını sarıp 2022’de bu trendi sürdürme gayreti içindedir. Firmamız bu süreci öngörerek alternatif eylem planlarını gerçekleştirip hiç bir müşterisine hat duruşu veya yavaşlatma riski yaşatmamıştır. Tedarikçisi olduğumuz ana sanayilerdeki duruşlar sebebi ile firmamızda da aynı üretim ve satış kayıpları yaşanmış ve yaşanmaya devam etmektedir.