SEMİH AYDIN

Organize sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren sanayiciler son bir yıl içerisinde yüksek oranda artan enerji maliyetleriyle karşı karşıya kaldı. Yeni yıla doğal gaz ve elektrik zamlarıyla başlayan sanayiciye bir darbe de Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş.’nin (TEİAŞ) doğal gaz ve elektrikte kısıntıya gitme kararıyla geldi. BOTAŞ, sanayi bölgelerinin müdürlüklerine gönderdiği yazıda doğal gaz kullanımının yüzde 40 oranında sınırlandırılacağını duyurdu. TEİAŞ da yaptığı duyuruda Ağrı’nın Gürbulak ilçesindeki doğal gaz boru hattında yaşanan arıza nedeniyle doğal gaz kombine çevrim santrallerine kısıntı uygulanacağını anımsatarak, mesken harici kullanıcılara kısıntı uygulayacağını bildirdi.Sanayici doğal gaz ve elektrikteki fiyat artışlarının yanı sıra kısıtlama kararıyla kararının şokunu yaşarken, organize sanayi bölgelerinde (OSB) faaliyet gösteren firmalar tüm bunların yanında kademeli tarife uygulamasının oluşturduğu dezavantajları yaşıyor. Yüzlerce üyesi olan OSB’lere tek sayaçtan fatura kesildiği için düşük enerji tüketen firmalar da yüksek tarifeden ödeme yapmak durumunda kalıyor. OSB’lerde faaliyet gösteren firmalar bu durumunda haksız rekabet oluşturduğunu ve OSB’lerdeki firmaların adeta cezalandırıldığını söylüyorlar. Bursa’daki organize sanayi bölgelerinin yönetim kurulu başkanları enerji maliyetlerinde yaşanan artışı ve kısıtlama kararlarını Ekohaber’e değerlendirdi.


Erol GÜLMEZ
NOSAB YK Başkanı
OSB dışı yapılanma özendiriliyor
Doğal gaz ve elektrik fiyatlarındaki yükseliş, üretim maliyetlerini önemli oranda yukarı çekerek; sanayinin rekabet gücünü zayıflattı. Son güncellemelerle birlikte, 2021 yılında sanayide kullanılan doğal gazda toplam yüzde 266 oranında artış oldu. Ocak 2022’de açıklanan son fiyatlara göre, Ocak 2021-Ocak 2022 tarihleri arasında doğal gaz birim fiyat artışı yüzde 400’ü de aşıyor. Kademeli fiyat uygulamasıyla birlikte sanayicimizin doğal gaz tüketimi arttıkça, birim fiyat da arttığı için üretimdeki doğal gaz maliyeti artıyor, bunun sonucunda da her sanayicinin farklı fiyattan doğal gaz kullanması gerçeği ortaya çıkıyor. Uygulanan fiyatlandırma modeli doğal gaz faturalarının firmalar arasında önemli farklılıklar göstermesine neden oluyor; sanayiciye izahatı güçleşiyor. Öte yandan, bu uygulama OSB dışında olan firmaların OSB’deki firmalara göre neredeyse 5 kat daha ucuz fiyata doğal gaz kullanmasına imkân sağlıyor.  Bu da doğal olarak, firmaları OSB dışı yapılanmalara özendiriyor. Bu durum firmalar arasında haksız rekabete neden olduğu gibi, OSB firmaları ile OSB yönetimlerini de karşı karşıya getiriyor. Dolayısıyla, bu durum ülkemizin ve dünyanın en önemli planlı sanayi alanları olan OSB’lerin yapısını da bozacak gibi duruyor. BOTAŞ’ın doğal gaz arzında kısıntıya gitme kararı da üretici üzerinde baskı kuruyor. 3 vardiya çalışan bir firmaya 1-2 vardiyanı iptal et, demiş oluyoruz. Firmaları ihracata teşvik ederken, ülkenin kurtuluşunun üretim ve ihracatta olduğunu söylerken fazla üretim yaptığında gazını keserim demek ne anlama geliyor? Bu konuya çözüm bulunmasını bekliyoruz. Elektrik ve doğal gaz fiyatlarında yaşanan bu artışlar ve uygulama farklılıkları ülke ekonomimizin belkemiği olan sanayicimizin üretim maliyetlerini olumsuz etkiledi; 2021 yılı bütçelerinde büyük sapmalara yol açtı ve yaşanan bu durum sebebiyle, sanayicimizin 2022 yılı için bütçe ve üretim planlaması öngörüsünde zorluklar yaşamasına neden oldu. İhracat potansiyelimizin her geçen gün arttığı uluslararası piyasa koşullarında varlığımızı sürdürebilmek için enerji maliyetlerimizin öngörülebilir ve uygun fiyatlı olması önemlidir. Sanayiciler olarak hedefimiz, yeni yılda uluslararası rekabet gücümüzü zayıflatan iniş-çıkışlarla mücadele etmek değil; yeni yatırımlar, verimlilik ve inovasyon çalışmalarına odaklanmak olmalıdır.

Ersan ÖZSOY
DOSAB YK Başkanı
Üretim ve ihracat planlamaları alt üst oldu
OSB’ler doğal gaz dağıtımı görev ve sorumluluğunu başarıyla yerine getiriyor. Sonuçta doğal gazı bizim gibi kendisi dağıtan OSB’lere BOTAŞ tarafından tek bir fatura kesiliyor ve tahsilatı zamanında yapılıyor. BOTAŞ’ın 1 Ocak 2022’den itibaren uygulayacağı tarife ve bu tarifenin uygulama esaslarına bakıldığında; OSB’ler içinde yer alan firmalar aleyhinde bir durum söz konusu. Yılbaşından itibaren sanayide doğal gaza yüzde 50 zam yapıldı. Eş zamanlı olarak kademeli tarifeye devam edileceği ve bir önceki dönem tüketiminin yüzde 60’ını aşan kısım için yüzde 50 ekstra zam olacağı açıklandı.
Doğalgaz Piyasası Kanunu’na göre kullanıcı birliği olarak tanımlanan OSB’lerde faaliyet gösteren firmalar, yıllık 300 bin metreküp altında gaz tüketseler de OSB’nin yıllık toplam tüketimi baz alınacağı için doğal gaz faturalarını ekstra zamlı ödeyecekler. DOSAB açısından baktığımızda toplam 181 doğal gaz abonemizin 97’si 0-300 bin metreküp içine giriyor ancak bu grubun tükettiği toplam doğal gaz tüketimi toplam tüketimimizin yüzde 4’ü kadar. Sanayinin OSB’ler içine girmesi yıllardır teşvik edilirken, OSB firmaları aleyhine bu tür uygulamalar bölge dışına çıkma arayışlarına yol açacaktır. OSB’lerde üretim yapan sanayiciler ile dışında üretim yapan sanayiciler arasında eşitsizliğe, haksız rekabete ve adil olmayan bir sonuca yol açacak doğal gaz tarifesi uygulamasının gözden geçirilmesi, adil şekilde yeniden düzenlenmesi; sürdürülebilir üretim ve planlı sanayileşmenin merkezi OSB’ler açısından önemlidir. Doğal gazda arz-talep dengesinin sağlanmasına dönük kısıntı kararı, BOTAŞ tarafından OSB’lere gönderildi. Tabii ani olan bu durum, üretim planlamalarını, ihracat programlarımızı alt üst etti. Üstelik bu kısıntı, sanayide çarkların oldukça yoğun döndüğü, üretimin tepe noktasında olduğu bir döneme denk geldi. Üretim ve ihracat taahhüdü olan firmalarımız üzerinde büyük bir stres oluştu. Prosesinde doğal gazı yoğun ve etkin kullanan firmalarımızda teknik olarak da doğal gazda bu tür kısıntılar sürdürülebilir bir durum değil. Yönetimimiz ve sanayicilerimizle iletişim halinde neler yapılabileceğini planlamaya çalışıyoruz. Enerjideki fiyat artışlarının yükünün üzerine bir de böylesine bir kısıntının gelmesi; üretimi, ihracatı, verimliliği olumsuz etkileyecek. 


Yunus AYDIN
Uludağ OSB YK Başkanı
Üretimi azaltmaktan başka çaremiz kalmadı
Doğal gaz fiyatlarıyla ilgili sanayicimiz son dönemlerde ciddi sıkıntılar yaşamakta. 2021 yılı itibari ile doğal gazda yapılan yüksek oranlı fiyat artışı pandemi sonrasında toparlanmaya çalışan sanayicimizi olumsuz yönde etkilemekte. Sanayinin en önemli girdisinin enerji maliyetleri olması nedeni ile bu fiyat artışları maliyetlerin beklenenden daha fazla yükselmesine neden oldu. Bu durumda sanayicimizin öngörüsü ortadan kalktı.  Kademeli fiyatlandırma ile aralık ayında firmaların 2021 yılı ilk 9 aylık tüketim ortalamalarını baz alarak gerçekleşen faturalandırma sektör bazlı çalışan ve doğal gazı sadece evsel veya ısınma amaçlı kullanan yani ortalamanın alındığı aylarda tüketimi az ve aralık ayında üretim ayı veya kış mevsimi olduğundan tüketimi fazla olan firmaları olumsuz yönde etkilemiş, yüzde 50’den fazla birim fiyattan çok etkilenmişlerdir. OSB’lerde faaliyet gösteren sanayicilere kademeli tarife aynı zamanda haksız rekabete de neden olmakta. Kademeli fiyat uygulaması ile üretimde öngörülemeyen bir maliyet artışı oldu. Firmaların gelecekteki maliyetlerinde belirsizlik arttığından sanayide üretim ve istihdamın artmasını engeller bir durum ortaya çıktı. Doğal gaz zammı, kademeli fiyat derken ardından sanayicilere bir darbe de kısıntı kararıyla geldi. Bunun anlamı üretimi kısıtlamak ile aynı şeydir. Yeni yıl için yatırım planlaması yapmış, sipariş için taahhüt vermiş, ihracat sözleşmesi imzalamış, istihdam alanları oluşturmuş sanayicilerimizin üretimini durdurmak ya da azaltmak dışında başka bir çaresi kalmamıştır. 


Yalçın TOY
Kayapa OSB YK Başkanı 
Zamlara alıştık yokluğuna alışamayız
İhracat rekorlarıyla tamamladığımız 2021 yılının ardından, ülke olarak 2022 yılına yeni rekorlar hedefiyle girdik. Ancak son günlerde doğal gaz ve elektrikte yaşanan sıkıntılar sanayiciyi zor durumda bırakacak. BOTAŞ’ın sanayi tesislerinde günlük doğal gaz kullanımını kısıtlaması sadece sanayi üretimini değil, elektrik piyasasını da etkiliyor. Son olarak UEDAŞ da haftanın bir günü bölgemize verdikleri enerjinin kapasitesini düşüreceğini bildirdi. Doğal gaz ile birlikte elektrikte de benzer bir sıkıntı söz konusu. Sanayiciler olarak artan enerji maliyetlerine alıştık ama yokluğuna alışamayacağız. Bununla birlikte Kademeli fatura uygulaması OSB’lerdeki firmalarımızı olumsuz olarak etkileyecektir. Çünkü sanayici ticaret yapıyor. Bu standart, düzenli bir iş değil. Bugün düşük üretim yapan bir firma, alacağı bir sipariş ile üretim kapasitesini artırıp, yüksek enerji tüketebilir. Ancak bu durumda da kademeli fatura uygulaması nedeniyle sanayicinin enerji maliyeti daha da yükselecek. Bu yüzden tek tip fatura kullanılması gerektiğini düşünüyorum. Kademeli tarife uygulamasını OSB’lerdeki firmalar açısından rekabet dezavantajı oluşturacak. Bugüne kadar ülke genelindeki sanayi tesisleri OSB içine girmeye teşvik edilirken, yaşanan bu gelişmeler neticesinde merdiven altı diye tabir edilen üretim yerlerinin sayısı artacak. Bu durum, OSB’lerdeki firmaların fabrikalarını OSB dışına taşımasına da yol açabilir. Yaşanan bu gelişmeler ihracatımızı da olumsuz etkileyecektir. Bu durumda da yurt dışından gelen siparişler OSB dışındaki firmalara kaçar. Bu da kalitenin düşmesi ve dolayısıyla yurt dışından gelen siparişlerin sayısının azalması demek.


Ömer Faruk KORUN  
HOSAB YK Başkanı
Doğal gaz faturası sanayiciye ceza olacak
OSB’ler, 4562 sayılı OSB Kanunu’nu 20. maddesine göre katılımcı firmalarının elektrik ve doğal gaz ihtiyacını da karşılamakla sorumlu ve yetkililerdir. 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu da mülkiyetindeki dağıtım şebekesiyle firmaların doğal gaz ihtiyacını karşılayan organize sanayi bölgelerini kullanıcı birliği olarak tanımlamıştır. Günümüzde BOTAŞ, OSB’lere yüzde 0,5 gibi düşük bir oranda indirimli doğal gaz vermekte, tek fatura ile zamanında OSB’den tahsilatını yapmaktadır. OSB’ler firmalardan tahsilat yapma, bölge içi dağıtım şebekesinin yapımı, abonelik işlemleri, ekipman ve personel temini, işletme hizmetleri, dağıtım şebekesi bakım ve onarımı ile yeni yatırım giderlerini yapmaktadır. Son zamanlarda doğal gaz piyasasında yaşanan tarife değişiklikleri ve zamlarla ilgili olarak sanayicilerimizden sürekli şikayet almaktayız. Son olarak BOTAŞ, 1 Ocak 2022’den geçerli olmak üzere elektrik üretimi haricinde kullanılan doğal gaz satış fiyatında yüzde 50 zam uygulanacağına dair bir açıklama yaptı. Buna göre Kasım 2021’de 0,17, Aralık’ta 0,40 TL olan kilovatsaat başına doğal gaz fiyatı Ocak 2022’de 0,65 TL olacak gözüküyor. Bu tarifenin uygulama esaslarına baktığımızda ise Ocak 2022 döneminde, firmaların Ocak 2021 tüketimlerinin yüzde 60’lık kısmı Ocak 2022 tarifesindeki normal birim fiyattan, yüzde 60’ı geçen kısmı ise Ocak 2022 tarifesindeki normal birim fiyattan yüzde 50 zamlı olarak uygulanacak. Bu durumda yüzde 50 zamlı kısım için birim fiyat 0,97 TL gibi bir rakama çıkıyor. OSB’lerde yer alan sanayicilerin tarifesi, ilgili OSB’nin tüm sanayicileri yıllık toplam tüketimi baz alınarak belirlerken, OSB dışında yer alan sanayicilerin tarifesi ise; ayrı ayrı yıllık tüketimleri baz alınarak belirlenecek. Bu durum, OSB’lerde üretim yapan sanayiciler ile dışında üretim yapan sanayiciler arasında eşitsizliğe, haksız rekabete ve adil olmayan bir sonuca yol açılmış oluyor. Bu tablo çerçevesinde yaptığımız hesaplamalara göre OSB içinde olan bir firmanın doğal gaz faturası, aynı miktarda gaz tüketen OSB dışındaki bir firmanın doğal gaz faturasından yaklaşık 3,4 kat fazla olacak. Yani OSB içinde olan sanayiciye doğal gaz faturası adeta ceza olacak.