Türkiye’nin önemli üretim üslerinden biri olan Bursa da kamu kurumları tarafından sunulan desteklerden önemli pay alıyor. Öyle ki Bursa firmaları, 2020 yılında 12 milyar 181 milyon lira tutarında 553 teşvik belgesi almaya hak kazandı.

Türkiye’nin 2023 vizyonu doğrultusunda üretim ve ihracat odaklı büyüme stratejisi çerçevesinde önemli rol oynayan devlet destek ve teşvikleri firmalara uluslararası rekabette güç kazandırıyor. Firmalar istihdamdan üretime kadar birçok kalemde önemli teşvikler alarak hem sanayi hem de kırsalda değerli projelere imza atıyorlar. EKOHABER olarak kamu kurumları tarafından sunulan bir takım destekleri sizler için derledik. 

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı destekleri
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca verilen destekler Yatırım Teşvik Sistemi, Proje Bazlı Teşvik Sistemi, Cazibe Merkezleri Programı ve Hamle Programı olarak dört ayrı başlıkta değerlendirilebilir. Cazibe Merkezleri Programı, görece az gelişmiş bölgelerin kalkındırılmasını hedeflediği için Bursa bu destek kapsamında bulunmuyor. 

Yatırım Teşvik Sistemi
15/06/2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” yürürlüğe girmiş; Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar 2012/1 sayılı Tebliğ ile belirlenmiş durumda. Bu kapsamda teşvik almaya hak kazanan firma ve kurumlara; KDV istisnası, Gümrük Vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, gelir vergisi stopajı desteği, sigorta primi işçi desteği, faiz veya kar payı desteği, yatırım yeri tahsisi ve KDV iadesi gibi desteklerden faydalanabiliyor. Teşvik belgeleri kapsamında yapılacak yatırım cinsleri komple yeni, tevsi, modernizasyon, ürün çeşitlendirme ve entegrasyondan oluşuyor. Bu bağlamda Genel Teşvik Sistemi’nde asgari sabit yatırım tutarı; 1. ve 2. bölgelerde 1 milyon TL, 3., 4., 5., ve 6. Bölgelerde 500 bin TL düzeyinde. Bu desteğe başvurmak için ilgili dökümanlar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı web sayfasından indirilerek firmanın KEP adresi üzerinden Bakanlığın ilgili birimi olan Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne ait [email protected] KEP adresine iletilebiliyor.Yatırım Teşvik Sistemi kapsamında kurum ve firmalara verilen destekler ise Bölgesel Teşvik Uygulamaları, Öncelikli Yatırımlar, Stratejik Yatırımlar ve Genel Teşvik Uygulamaları olarak sıralanıyor. 

Bölgesel Teşvik Uygulamaları: İller arasındaki gelişmişlik düzeyini azaltmak amacıyla uygulanan bu destekte Bursa 1. bölgede yer alıyor. Yapılan değişiklikle il içindeki sosyo ekonomik farklılıkların azaltılması amacıyla 53 ilde ilçe bazında teşvik sistemi de bu uygulamaya dahil oldu. Harmancık, Keles ve Büyükorhan alt bölge desteklerinden faydalanan ilçelere dahil edildi.

Öncelikli yatırımlar: Yüksek teknolojili ürün imalatına, deniz-hava-demiryolu taşımacılığı, lisanslı depoculuk, fuar, doğalgaz, geri dönüşüm, yenilenebilir enerji gibi alanlara yatırım yapan kurumlar bu uygulama çerçevesinde desteklenir. Teşvik almaya hak kazanan yatırımlar, bölgesel teşvik sisteminde 5. bölgeye verilen destekleri kapsamında desteklerden faydalanabiliyor.
Stratejik yatırımlar: Asgari sabit yatırımı 50 milyon TL üzerinde olan, yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az, katma değeri asgari yüzde 40 olan ve son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarı 50 milyon doların üzerinde olan yatırımlar stratejik yatırım olarak değerlendiriyor. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında stratejik yatırım olarak değerlendirilen ya da Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca uygun görülen yatırımlar bu kriterler aranmadan stratejik yatırım olarak kabul edilir.

Genel Teşvik Uygulamaları: Teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari sabit yatırım tutarım şartını sağlayan yatırımlar, bölge ayrımı yapılmaksızın genel teşvik uygulamalarından yararlanabilir. 

Proje Bazlı Teşvik Sistemi
Proje Bazlı Teşvik Sistemi, 7 Eylül 2016 tarihli ve 29824 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren bu destek sistemi ile kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda Türkiye’nin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığım azaltacak, teknolojik dönüşümünü gerçekleştirecek, yenilikçi, Ar – Ge yoğun ve yüksek katma değerli yatırımların proje bazlı olarak desteklenmesi hedefliyor. Bu amaç doğrultusunda Öncelikli Ürün Listesi’ndeki ürünlerin imalatına yönelik olan ve Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımların değeri 50 milyon TL, diğer yatırımların tutarı ise 500 milyon TL olması gerekir. Yenilenebilir enerji üretim teknolojileri, cevhere dayalı entegre metalürji tesisleri, petrokimya, sağlık teknolojileri (Tıbbi cihaz, ilaç v.b.), ulaştırma teknolojileri, tarım teknolojileri, savunma sistemleri, uzay ve havacılık teknolojileri biyoteknoloji, nanoteknoloji, bilişim ve haberleşme teknolojileri yatırımları bu teşvikten faydalanabiliyor.Teşvik kazanmaya hak kazanan yatırımlar vergisel destekler, istihdam destekleri, finansman destekleri ve yatırım yeri ile ilgili desteklerden faydalanabiliyor.

Hamle Programı:
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın orta – yüksek ve yüksek teknoloji sektörlerdeki katma değerli ya da kritik öneme sahip ürünlerin yerli üretimini artırmaya yönelik yatırım projelerine Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında verdiği destekler çerçevesinde 7 sektörde 919 ürün destekleniyor. İlk olarak makine sektörüne yönelik çağrıya çıkılan ve sonrasında kimya, bilgisayar, elektronik ve optik, eczacılık, elektrikli teçhizat, ulaşım araçları, tıbbi cihaz ile bu sektörlerin gelişiminde kritik öneme sahip olan diğer sektörlerden ürünlerin imalatına yönelik desteklerin sunulacağı Hamle Programı kapsamında, Türkiye’nin 51 milyar dolar dış ticaret açığının önüne geçilmesi hedefleniyor.Dört farklı sektöre yönelik yıl içerisinde çağrılara çıkılacak programdan destek almaya hak kazanan firmalara yatırım yeri tahsisi, sermaye desteği, finans maliyeti desteği, KDV iadesi, gümrük vergisi muafiyeti, işçi ve işveren için sigorta primi desteği, Ar-Ge harcamalarında destek, enerji desteği, kamu alım garantisi, KDV istisnası, vergi indirimi, nitelikli personel desteği, gelir vergisi stopaj desteği ile KOSGEB KOBİ desteği verilecek. 

KOSGEB Destekleri
Pandemiden Etkilenen Mikro Ve Küçük İşletmelere Hızlı Destek Programı çerçevesinde Covid – 19 salgını sebebiyle gelir kaybına uğramış veya nakit akışı bozulmuş ama istihdamını koruyan, imalat sektöründe faaliyet gösteren mikro ve küçük ölçekli işletmeler destekleniyor. Bu kapsamda mikro işletmelere 30 bin TL ve küçük işletmelere de 75 bin TL destek veriliyor. Geri ödemeli ve faizsiz olarak sunulan destek için teminat zorunluluğu bulunmuyor. Başvuruları 3 Mayıs 2021 tarihinde başlayan destek paketine KOSGEB’in internet sitesi üzerinden başvulabiliyor. Ar-Ge, Ür-Ge Ve İnovasyon Destek Programı ile yeni bir ürün, süreç veya hizmet üretmek ya da iyileştirmek için bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikirler geliştiren projelerin desteklenmesi amaçlanmaktadır. Program çağrı kapsamında olmayan sektörlere de sürekli başvuruya açık olup, otomotiv ve elektronik sektörlerine daha yüksek tutarlarda destekler sunuyor. Destek kapsamında nitelikli personel giderleri desteği, makine-teçhizat, donanım, ham madde, yazılım ve hizmet alımları desteği, sınai mülkiyet hakları giderleri desteği, test-analiz ve belgelendirme desteği, proje danışmanlık desteği, yurtiçi – yurtdışı ziyaret desteği, işletme kuruluş giderleri desteği sunuluyor.

Kalkınma Ajansı Destekleri
Kalkınma ajansları, görev alanını kapsayan bölgenin kalkınma sürecini hızlandırma ve kritik öneme sahip projelerin hayata geçirilmesi amacıyla bölge aktörlerine mali ve teknik destek sağlamaktadır. Kalkınma ajansları doğrudan finansman desteği, fizibilite desteği, güdümlü proje desteği, faiz desteği ve faizsiz kredi desteği ile teknik destekler sunar. Bu kapsamda Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı’nın (BEBKA) 2020 yılı içerisinde destek çağrısına çıktığı programlar şunlar oldu;

Mali Destek Programı; BEBKA’nın her yıl farklı alanlardaki projeleri desteklediği Mali Destek Programı’nın 2020 yılındaki odak noktaları Yenilik ve Verimlilik, Sanayi Altyapısının Geliştirilmesi ile Kırsalda Ekonomik Kalkınma oldu. Toplam 50 milyon TL ile çıkılan destek çağrısına 107 başvuru yapıldı. Değerlendirme sonuçlarında destek almaya hak kazanan 32 projeye Ajans tarafından toplam 42 milyon TL hibe sağlanacak.

Teknik Destek Programı; yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda çalışmalara eğitim ya da danışmanlık hizmeti verilerek kapasite geliştirici faaliyetleri desteklemeyi hedefliyor. BEBKA’nın 2020 yılında toplam 2 milyon 300 bin TL bütçe ile çıktığı bu destek programında öncelikli konular yenilik ve verimlilik, girişimcilik ekosisteminin geliştirilmesi, kırsal kalkınma ve turizm ile yerel kalkınma oldu.

Fizibilite Desteği; Bölgenin kalkınmasına yönelik yenilik ve girişimcilik ile ilgili projelerin fizibilite çalışmalarına yönelik doğrudan verilen mali desteklerdir. BEBKA’nın 2020 yılında toplam 2 milyon TL bütçe ile çıktığı destek programında yenilik ve verimlilik, girişimcilik ekosisteminin geliştirilmesi, kırsal ve yerel kalkınma ile turizm öncelikli başlıklar olarak belirlendi. 

Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı; yerel dinamikleri harekete geçirerek yoksulluk, göç ve kentleşmeden kaynaklanan sorunları gidermek, dezavantajlı kesimler ekonomik ve sosyal hayata aktif katılımını sağlamak ve sosyal girişimciliği artırmaya yöneliyor uygulanıyor. BEBKA, 2020 yılında bu destek programı kapsamında kazanan projelere 4,8 milyon TL tutarında hibe verdi. Ajansların 2021 yılı mali ve teknik destek programları ile ilgili duyuruları takip edilebilir.

 İŞKUR destekleri
İŞKUR istihdam teşvikleri ile, belirli şartları taşıyan işsizleri istihdam eden işverenlere değişen sürelerle ve tutarlarla prim, vergi veya ücret desteği sağlanıyor. Bu teşviklerin bir bölümü İŞKUR tarafından finanse edilmekle birlikte, işlem uygulayıcısı Sosyal Güvenlik Kurumu’dur. İstihdamın korunması ve artırılması maksadıyla İşsizlik Sigortası Fonu’ndan finanse edilen destekler ise şu şekilde. Kadın, genç ve mesleki yeterlilik belgesi olanların istihdamı teşviki, ilave istihdam teşviki, işsizlik ödeneği alanların istihdamına yönelik teşvik, normalleşme desteği, istihdama dönüş teşviki kapsamında prim veya geçici işgücü desteği ve artı istihdam teşviki.

TKDK destekleri
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 5648 sayılı kanun ile 42 ilimize yönelik Avrupa Birliği’nin Türkiye’nin adaylık statüsünden dolayı verilen Katılım Öncesi Mali Yardımlar (IPA) içinde yer alan Tarım ve Kırsal alandaki destek fonunu (IPARD) dağıtıyor. 2011- 2016 yılları arasında IPARD I dönemi ve 2016 yılından günümüze kadar IPARD II döneminde TKDK’nın destekleri devam ediyor. TKDK, 07.01.2021 tarihinde IPARD II. Programı 10’uncu başvuru çağrısına, “et, süt ve meyve-sebze işleme-pazarlama” & “Hayvancılık” sektörlerinden 06.04.2021 tarihine kadar hazırlanan Proje başvurularını kabul etti. Bu dönem haricinde kurum tarafından uygun görülen tarihlerde küçük ilçeler için ‘Yerel Kalkınma Programı’ olan LEADER tedbirinden ve bütçe durumuna göre 302 tedbiri olan Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Kırsalda İş Geliştirime ana başlığında başvuru kabul ediliyor. Kurumun desteklerinden temel olarak 3 çeşit başvuru sahibi kabul ediliyor. Bunlar, şahıslar (Gerçek Kişiler), şirketler (Tüzel Kişiler) ve üretici örgütleri (Kooperatifler). TKDK, şahıs başvurularında genç ve kadınlara pozitif ayrıcalık tanıyor. Başvurular tüzel kişilik ise limited veya anonim şirket olmalı. Kamu ortaklığı var ise kamunun payı yüzde 25’in altında yer almalı ve başvuru sahibi şirket adına iflas ya da konkordato kararı olmamalı. Şahıs Başvurularında Genç ve Kadın başvuru sahiplerine bazı pozitif ayrıcalıklar vardır. Şirket Başvurularında tüzel kişiliğin Limited veya Anonim şirket olmalı, Kamu ortaklığı var ise Kamu Payı %25’in altında yer almalı ayrıca Başvuru Sahibi şirket adına iflas veya konkordato kararı olmamalı. TKDK, başvuru yapılan projelere 4 ana kalemde destek veriyor. Bunlar; inşaat, makine, mühendislik ve danışmanlık ve görünürlük harcamaları. Bunun dışında arazi harcamaları, canlı hayvan, bitki alımları, vergi ve faiz ödemeleri, personel harcamaları, emtia ve sarf malzemeleri gibi kalemler TKDK tarafından destekleniyor. Kurumun destek oranları yüzde 40 ile yüzde 70 arasında, başvuru yapılan konu ve başvuru sahibinin durumuna göre değişim gösteriyor. TKDK bu bağlamda en az 3 bin en fazla ise 5 milyon avroluk projelere destek veriyor. TKDK Bursa İl Koordinatörlüğü bu yıl bütün sektörlerde kabul ettiği 80 proje ile çağrı dönemini kapattı. Bu projelerin toplam uygun harcama bedelleri 460 milyonu bulurken, talep edilen toplam hibe tutarı 200 milyon TL oldu. Bu rekor rakamlar ile birlik Bursa İl Koordinatörlüğü 10. başvuru döneminde 42 il arasında 2. sırada yer alma başarısı sağlandı. Kabul edilen başvuruların hayata geçmesiyle birlikte Bursa 47 adet meyve-sebze işleme ve soğuk hava deposu, 3 adet süt işleme, 5 adet süt toplama, 1 adet kırmızı et kesimhane, 1 adet su ürünleri işleme, 9 süt hayvancılığı, 13 besi hayvancılığı ve 1 adet hindi kümesi kazanacak.