Çimentoda atıl yatırımlar çok
Bursa Çimento Genel Koordinatörü Evcil, atıl kapasiteye sahip sektörde yeni yatırımların teşvik edilmemesi gerektiğini söyledi.
Türk çimento ve beton sektörünün önde gelen isimleri, Burhan Evcil, Mürsel Öztürk ve Mahmut Ağcabay, planlanan ve proje halindeki sektör yatırımlarının atıl kalacağına dikkat çekti.
Olay TV'de Yılmaz İşel'in hazırlayıp sunduğu ve inşaat sektöründeki büyümenin çimento ve beton üretimi üzerindeki etkilerinin konuşulduğu 'Ekonomik Forum' programına, Bursa Çimento Genel Koordinatörü ve Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Burhan Evcil, Bursa Çimento Genel Müdürü Mürsel Öztürk ile Bursa Beton Genel Müdürü Mahmut Ağcabay katıldı.
Programda, çimento ve beton üretimi-tüketimi hakkında geniş açıklamalarda bulunan konuklar, büyük çapta realize olan yatırımlar nedeniyle sektördeki tüketimin 2008 ve 2009 yıllarında beklenen ölçüde olmayacağının altını çizdi.
2005, rekor yılı
Programda, Türkiye genelinde yıllar itibariyle inşaat ve GSMH büyüme oranlarını açıklayan Burhan Evcil, 1995 yılında yüzde 4,7, 1999 yılında yüzde 12,5, 2001 yılında yüzde 5,8, 2002 yılında yüzde 6,3, 2003 yılında da yüzde 9,3 gerileyen sektörün 2004 yılından itibaren atağa kalktığını kaydetti.
Deprem ve ekonomik krizler nedeniyle yıllarca realize edilemeyen yatırımların, ekonomik ve siyasi istikrarla birlikte 2004 yılından itibaren inşaat sektörünü büyük bir atağa kaldırdığını ifade eden Evcil, "İnşaat sektörü 2004 yılında yüzde 4,6, 2005 yılında yüzde 21,5, 2006 yılında ise yüzde 19,4 oranında büyüme gösterdi. 2007 yılı tahmini büyüme oranı ise yüzde 15" dedi.
1997 yılında 32 milyon 597 bin ton olan çimento iç tüketiminin, 2002 yılında 26 milyon 811 bin tona gerilediğini, 2005 yılında 35 milyon 83 bin tona ulaştığını, 2006 yılında ise 41 milyon 609 bin tona çıktığını anlatan Evcil, 2007 yılı tahmini çimento iç tüketiminin ise 43 milyon 981 bin ton düzeyinde olduğunu ifade etti.
Sektörde 41 tesis var
Son dönemde gelişen Türkiye çimento sanayi hakkında da önemli açıklamalarda bulunan Burhan Evcil, 2007 yıl sonu itibariyle sektördeki tesis sayısının 41, klinker üretim kapasitesinin 44,75 milyon ton, üretilebilir çimentonun 56 milyon ton, 2008'de devreye girecek klinker kapasitesinin 11,1 milyon ton, kapasitenin 56 milyon ton, üretilebilir çimentonun 70 milyon ton, 2009 yılında devreye girecek klinker kapasitesinin 6 milyon ton, kapasitenin 62 milyon ton, üretilebilir çimentonun da 78 milyon ton olduğunu söyledi.
2007 yılında tüketimin 43,5 milyon tonda kaldığını ifade eden Evcil, 2008 ve 2009 yıllarında ise tüketimin yüzde 6 artacağının tahmin edildiğini, bunun gerçekleşmesi halinde tüketimin 2008'de 46,1, 2009'da ise 49 milyon ton olacağını vurguladı.
Evcil, "Türkiye'de 2007 yılında 12.5, 2008'de 24, 2009'da ise 29 milyon ton çimento fazlası olacağı tahmin ediliyor. Böylesine büyük bir atıl kapasitenin ihraç edilmesi için pazar, liman ve gemi bulmak mümkün olmayacak" dedi.
Planlanan yatırım çok
Güney Marmara Bölgesi'nde, mevcut çimento fabrikalarının dışında, Bilecik (Taşcılar Köyü'nde, Yenişehir'e 25 kilometre mesafede), Yenişehir Burcun Köyü, Tavşanlı, Karacabey ve Biga'da olmak üzere kurulması planlanan altı adet tesis daha olduğunun altını çizen Burhan Evcil, "Basından alınan bilgilere göre bu fabrikaların toplam klinker kapasitesi 7 milyon ton olup, üretilebilecek çimento ise 8 milyon 750 bin tondur. Bu fabrikaların bir kısmının 2009, bir kısmının ise 2010 yılında işletmeye alınacağı düşünülerse bu bölgedeki çimento kapasite fazlalığı 2009 yılında 11 milyon 250 bin tona, 2010 yılında ise 15 milyon tona çıkacak. Bu boyuttaki kapasite toplamının ihracatı imkansızdır. Zira böyle miktarları dış pazarın kaldırması mümkün olmayacağı gibi mevcut limanlarımızın kapasiteleri de yeterli gelmeyecek" diye konuştu.
Olumsuz etkileri...
Enerji-yoğun sektör çimentoda, maliyetin yüzde 50'sinin enerji olduğunu, bir ton çimento üretebilmek için 100 kwh elektrik, 200 kg. linyit kömürünün sarf edildiğini anlatan Evcil şöyle devam etti: "Yetersiz enerji kaynaklarımız çimento sanayinde atıl kapasite için kullanılmamalı. Yükte ağır pahada hafif olması dolayısıyla çimentoya yapılacak yatırımların daha fazla katma değer sağlayan yatırımlara yönlendirilmesi en doğrusu olacak. Diğer taraftan çimento sanayi ton başına 0.8 ton karbondioksidi atmosfere veriyor. Sera gazı özelliği olan karbondioksit, küresel ısınmaya direkt etki ediyor. Türkiye'deki sera gazı emisyonunun yüzde 12'si çimento fabrikalarından kaynaklanıyor. 2008 yılı sonunda bu oran yüzde 30 büyüyecek. Gerek enerji yoğun olması, gerekse sera gazı emisyonu dikkate alındığında çimento fabrikası yatırımları teşvik edilmemeli. Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili, çimento ihtiyacı çok küçük yatırımlarla ithal yoluyla karşılanabilir. 1,5 milyon ton kapasiteli bir fabrikada yıllık toz emisyonu da minimum 325 ton. Elektrik enerjisi kesintisi veya voltaj dalgalanmaları durumunda bacadan kısa süreli de olsa çok fazla toz emisyonu olur. Ayrıca hammadde ocaklarından istihraç ve yükleme esnasında gaz ve toz emisyonu oluşuyor. Zeytin mahsülü ve organik tarım için toz mahsurludur. Bu bakımdan toz emisyonu yapan sanayinin zeytinliklerden kuş uçuşu 3 kilometre uzaklıkta olması şart koşuluyor. Öte yandan 1,5 milyon ton klinker kapasitesine sahip olan bir çimento fabrikasının yılda 2 milyon ton kalker taşına ihtiyacı var. Bu, kalker sahalarından istihraçla elde edilir ve genelde patlayıcı madde kullanılır. İki veya üç günde bir yapılan istihraç 2-3 şiddetinde sarsıntıya sebep olur. Bu bakımdan taş ocakları yakınlarında baraj, gölet ve sulama kanalları olmamalı. Her vilayette ağır ve kirletici sanayi tesislerinin menfi etkilerinden zarar görmemek için özel bölgeler belirlenmeli, belirlenen bu bölgeler dışında ağır ve kirletici sanayiye imkan verilmemeli."
Her dönem üretim artışı
Bursa Çimento'nun Genel Müdürü Mürsel Öztürk de, kuruluş yılından başlayarak hızlı bir gelişimden geçtiklerini, gereken her dönemde üretim kapasitesinde artış gerçekleştirdiklerini belirtti.
Bursa Çimento'nun 1966 yılında 230 bin ton klinker üretim ve 250 bin ton çimento öğütme kapasitesine sahipken şu anda 1 milyon 400 bin ton klinker ve 2 milyon 850 bin ton çimento öğütme kapasitesine ulaştığını vurgulayan Öztürk, "Marmara Bölgesi'nin çimento üretiminin yaklaşık yüzde 13'ü, Türkiye çimento üretiminin ise yaklaşık 4'ü Bursa Çimento tarafından karşılanıyor. Başarılı bir çalışma yılını daha geride bırakan Bursa Çimento, 2007 yılı üretim ve satış programını, yaptığı modernizasyon yatırımları ve katkılı çimento üretimi için geliştirdiği yeni yaklaşımların sonucu, öngördüğü beklentiler çerçevesinde gerçekleştirerek 1.300.000 ton klinker üretim programını aşarak 1.370.000 ton yıllık üretime ulaştı. Bu miktar bugüne kadar yıllık ürettiği en yüksek 2004 yılı değerinden 33.000 ton daha fazla. 2007 yılı çimento üretim ve satışı için öngörülen yıllık 1.750.000 ton değeri 80.000 ton aşılarak 1.830.000 tona ulaşıldı. Bu da bugüne kadar yıllık en yüksek miktar olan 2004 yılı rakamından 50.00 ton daha fazla" dedi.
Bu yıl ve sonrası zorlu
İnşaat sektöründe özellikle 2007nin ikinci yarısında hissedilen yavaşlamanın 2008de de benzer şekilde süreceği izlenimini taşıdıklarını anlatan Öztürk, 2007 yılında devreye giren, 2008 yılında devreye alınacak olan ülke genelindeki çimento fabrikası yatırımları nedeniyle bu yıl ve sonrasının zorlu geçeceğini ifade etti.
Bursa'nın dinamikleri...
Bursa Beton Genel Müdürü Mahmut Ağcabay ise, Türkiye'de 2004 ve 2006 yılları arasında sürekli artan hazır beton üretiminin, 2007 yılında yatay bir seyir izlediğini ve 2006'daki üretim miktarı olan 70 milyon metreküp seviyesinde üretim gerçekleştiğini vurguladı.
Bu yıl ise, son yıllara yakın bir rakamın gerçekleşeceğini öngören Ağcabay, ancak bu noktada Bursa'nın dinamiklerinin ülke ortalamasının bir miktar üzerinde olmasının beklentilerini artırdığını kaydetti. Sektör genelinde 400'ün üzerinde firmanın 750'ye yakın tesiste faaliyet gösterdiğini ifade eden Mahmut Ağcabay, 2007 yılında yaklaşık 4 milyar YTL ciro yapan hazır beton sektörünün ülke genelinde 23 bin kişiyi istihdam ettiğinin altını çizdi. Ağcabay, Türkiye'de sadece 30 yıllık geçmişi bulunan hazır beton sektöründe bugün 7 bin 500 transmikser ile 2 bin beton pompasının çalıştığını vurguladı.
Avrupa ile boy ölçüşüyor
Günümüzde Türk hazır beton sektörünün, hem üretim hem de teknolojik altyapı boyutunda gelişmiş Avrupa ülkeleriyle boy ölçüşebilir hale geldiğini anlatan Ağcabay, 2007 yılındaki 70 milyon metreküp üretimle Türkiye'nin, Avrupa'da İspanya ve İtalya'dan sonra üçüncü ülke konumuna yükseldiğini kaydetti. Kişi başına düşen beton üretiminin de son yıllarda Avrupa ülkeleri seviyesine yaklaşıp, 1 metreküp/kişi seviyesine ulaştığına dikkat çeken Ağcabay, Marmara Bölgesi'nde ise bu oranın 2.5 metreküp/kişi olduğunu vurguladı.
Sektörün sorunları...
Sektörün en büyük sıkıntısının, yetişmiş, eğitimli iş gücü eksikliği olduğunu ifade eden Ağcabay, bu problemin ancak sistematik bir eğitim programıyla uzun vadede çözülebileceğini vurguladı. Ağcabay şöyle devam etti: "Genel olarak hazır beton sektörüne baktığımızda sorunların başında standart dışı kalitesiz üretim ve kayıt dışı satışlarla oluşan haksız rekabetin geldiğini görüyoruz. Yüksek KDV oranı bu noktada tüketiciyi faturasız satışlara kanalize ediyor. Kalitenin sürekliliği bu yılın ikinci yarısından itibaren 'G' belgesi ile takip edilecek olup bu tarihten sonra 'G' belgesine sahip olmayan firmalar mamüllerini piyasaya süremeyecek. Hazır betonun tüketildiği pazara yakın yerlerde tesislerini oluşturmak isteyen firmalar kuruluş ve işletme aşamasında ruhsat, GSM ve diğer işlemler konusunda sıkıntılar yaşıyor. Yerel yönetimler bu konuda gerekli özen ve hassasiyeti göstermiyor. Beton hammadde kaynaklarının sıkı takip edilmesi ve standartlara uygun üretim yapılmasının sağlanması gerekiyor. Sektörümüz AB'ye hazır. TS EN 206-1 standardı, ABde uygulanan standarttır."
1997-2007 arası Türkiye'de çimento iç tüketimi (ton)
Yıl Tüketim
1997 32.597.515
1998 34.126.889
1999 31.529.876
2000 31.515.076
2001 25.038.361
2002 26.811.219
2003 28.106.061
2004 30.670.610
2005 35.083.198
2006 41.609.584
2007(t) 43.981.330
İnşaat ve GSMH büyüme oranları
Yıl İnşaat GSMH
1995 -4.7 8.1
1996 5.8 7.1
1997 4.6 8.0
1998 0.3 3.8
1999 -12.5 -6.4
2000 4.9 6.1
2001 -5.8 -9.4
2002 -6.3 7.8
2003 -9.3 5.9
2004 4.6 9.9
2005 21.5 7.6
2006 19.4 6.1
2007(t) 15.0 5.0
(t) tahmini
1997-2007 arası
Marmara Bölgesi çimento iç tüketimi (ton)
1997 9.794.823
1998 9.742.582
1999 8.960.563
2000 8.326.220
2001 6.134.575
2002 6.506.814
2003 7.093.051
2004 8.215.118
2005 9.773.059
2006 12.750.659
2007(t) 14.357.242
Projeler
Tavşanlı
Yenişehir
Bilecik (Taşcılar)
Bilecik
Biga
Karacabey
Yatağan
Istaş (Ankara)
Yabancı sermayeli ortaklıklar
Akçansa
Vicat
Lafarge
Cementir
Set
RHI
Sanko
Cimpor
Turhal
Universal
Ulusal gruplar
Çimsa
Batıçim
Erçim
Limak
Oyak
Ulusal tek fabrikalar
Nuh
Bursa
Göltaş
As Çimento
Sanko
Tracim
Avrupa

Sayı: 612 - Sayı'nın Kapağı