İlk 9 aylık ekonomi ve inşaat sektörü değerlendirme (1)

Resmi verilerin TÜİK tarafından üç ay sonra verilmesine paralel olarak diğer rakamlarla birlikte değerlendirmesini biraz gecikmeli olarak yapabiliyoruz.
Pandemi nedeniyle sektörlerin çok büyük bir bölümünde daralma var. İşçi, esnaf zor durumda. Sokağa çıkma sınırlaması nedeniyle 65 üstü ve 20 yaş altı grubu gerilim yaşıyor. Alınan bütün önlemlere rağmen vaka sayısı ve ölen sayısı artıyor. Bazı hastanelerimizde yoğun bakım servislerinde sıraya giriliyor. Sağlık personelimiz insanüstü bir gayretle görevlerini yapmaya çalışıyor. Gerçekten yönetimi çok zor olan bir süreçten geçiyoruz.
İyi olan şeyler de var. Örneğin aşının bulunması çalışmaları dünya çapında büyük bir hızla yürütüldü. Şu anda ciddi sayılan, 10 firmanın geliştirdiği ve hatta bir bölümünün uygulanmaya başlandığı aşılar var. Biz de kendi aşımızı üretebilmek için çalışmaları sürdürüyoruz. Uygulama aşamasına gelmiş veya yakında gelecek olan ilaçlar için sıraya girdik. Umarım bu zor günleri kısa zamanda atlatırız. Pandemi dışında, ülkemizi ve tüm dünyayı ilgilendiren; siyasi, ekonomik, askeri konularda da ayrıca önemli gelişmeler oluyor. Bu koşullar altında, sektörümüze ilişkin durumları biraz irdeleyelim:
1- Çimento Sektörü
-Üretim ve Satış:
2020 Eylül ayında çimento üretim ve iç satışlarda, 2019 yılı Eylül ayına göre %40 gibi büyük bir oranda artış yaşanmıştır. Yıllık bazda çimento üretimi ise %23 artmıştır. İç satışta bu artış %18, dış satışta ise %44 olmuştur. Ancak bu artışlar değerlendirilirken; 2019 yılında %29 bir daralma yaşanmış olduğunu bilmek lazım.



Tablodan da görüldüğü gibi, 9 aylık değerlendirmede üretim ve iç satış rakamlarında durum iyi değildir. Dış satışta; içteki daralmanın ve dolardaki değer artışının etkisiyle artış yaşanmaktadır. Ancak burada da birim ton ihracatın dolar olarak değeri gittikçe düşmektedir. 2020 Eylül ayında 41,4 $/ton olan bu fiyat, 2011 yılında 70 $/ton idi. Çok ciddi bir düşüş. Üstelik bu süreç içinde, Yakıt ve Elektrik; ağırlıklı olarak döviz etkisinde olduğundan çok ciddi artışlar gördü. Bunlar üretim maliyetinin yarısı.
Bu sektörde bir başka etken de bence iyi hesaplanmayarak yeni tesisler kurulması oldu. Ülkemizde şu anda kurulu kapasitenin ancak yarısından biraz fazlası kullanılabilmektedir. Kârlılık, yapılan yatırımı karşılayabilecek durumda değildir. Pek çok çevre sınırlamalarıyla üretim yapmaya çalışan fabrikaların yaşayabilmesi için inşaat sektörünün hem ülkemizde, hem dünyada canlanması gerekmektedir.
Pandemi tüm dünyayı etkilediğine göre ihracatımız nasıl ve neden artıyor? Ülkemizin üç tarafı denizle çevrili. Bazı çimento fabrikalarının kendi iskeleleri var. İhracatta talepler, çimentoda dökme olarak geliyor. Klinker zaten dökme sevk edilir. Liman avantajları ve deniz yolu taşımacılığı nedeniyle navlun ücreti ton başına, mukayeseli olarak daha ucuz olduğundan ihracatta rekabetçi davranabiliyoruz. Ama bu iyi bir sonuç doğuramıyor. Ton başına ihraç fiyatlarını da yukarıda verdim.
Kendim; sektörde bulunduğum süre içerisinde çeşitli krizlerle karşılaştım. Ama bunların tümü kısa süreli idi. Şimdi durum çok daha zor. Dünyanın en önemli üreticilerinden biriyiz. Üretim ve pazarlamada büyük birikimimiz, tecrübemiz var. Bundan dolayı geleceğe umutla bakabiliriz.
Sektör bileşenleriyle ilgili değerlendirmeye devam edeceğim…