Whatsapp'a Rekabet Kurumu ve KVKK İncelemeleri

Regüle edilmiş alanların idarecisi olan kurumlarımızın serbest piyasa ekonomisinin sınırlarını çizdiği örneklerin halk tabanına bu denli yansıdığına pek sık şahit olmayız. Rekabet Kurumu (RK) ile Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVK Kurumu), sırasıyla 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun gözetçisi olan devlet kurumlarımızdır; ve bu kurumlarımız geçtiğimiz hafta içinde, dünya çapında sansasyona neden olan ve bu nedenle uygulanması şirketçe Mayıs’a ertelenen yeni Whatsapp gizlilik sözleşmesinin geçerliliği üzerine resen soruşturma ve inceleme başlatmıştır. Soruşturmaların nedenlerini, aslında farklı ölçekli ticari şirketlerimizde de önemli olan hususlarından bahsederek, kısaca inceleyelim.
Whatsapp, yıllar önce Facebook tarafından 19 Milyar USD değerlemeyle satın alınmış bir mesajlaşma şirketi, ve kullanıcılarından ücret talep etmemekte. Reklamlar, Whatsapp Business programı ve Veri Madenciliği; şirketin temel gelir kaynakları. Whatsapp 2016 yılından beri uçtan-uca şifreleme ile mesajlaşma içeriklerini koruyor ve şirketin kendisi dahil bu yazışmalara erişemiyor. Bunun dışındaki verileriniz, senelerdir zaten Facebook ve diğer grup şirketleri ile paylaşılıyordu. Sonuç olarak yeni Whatsapp gizlilik sözleşmesinde, Whatsapp Business uygulamasında işlenen verilerin Facebook ile paylaşılması temel değişiklik olarak gözlenirken, kişilerin normal yazışmaları hakkında pek bir değişiklik bulunmuyor. Ancak konu ilk defa bu denli kamuoyunda yansıtılınca, senelerdir verilerimizin analiz edilip üzerinden gelir elde edilmesi konusu dikkat çekti ve RK ile KVK Kurumu, haklı da olabilecek soruşturmalar başlattılar.
Rekabet Kurumu’nun başlatmış olduğu soruşturma, hakim durumun kötüye kullanılması hakkında. Hakim durumun kötüye kullanılması, bir şirketin sektördeki hâkim durumunu tek başına yahut başkaları ile yapacağı anlaşmalar ya da birlikte davranışlar ile kötüye kullanması durumudur. Buna örnek olarak kanunda da sayılan hallerden örnekler verebiliriz; sektöre başka oyuncuların girmesini engelleyici fiiller, rakiplerin piyasadaki faaliyetlerini zorlaştırıcı adımlar, tüketicinin zararına olarak gelişimin kısıtlanması, alım-satım şartlarına ilişkin haksız sınırlamalar. Bu tarz fiiller 4054 sayılı kanun tarafından yasaklanmıştır ve fiilin durdurulması ile ciddi idari para cezası yaptırımları bulunmaktadır. Whatsapp, mesajlaşma sektörünün hakim durumdaki şirketi olması sebebiyle, soruşturmanın muhatabı olmuştur. Bu konuda, şirketin merkezi Amerika Birleşik Devletleri’nde halihazırda soruşturmalar bulunmaktadır ve Facebook grup şirketleri olan Instagram ile Whatsapp’ın yakında ABD rekabet hukuku gereğince zorla bölünebileceği öngörülmektedir. Zamanında ABD, benzer bir bölünmeyi, sektördeki tekel petrol şirketleri için gerçekleştirmiştir ve rekabetin korunarak hakim şirketlerin bağımsız hareketlerini engellemeyi amaçlamıştır.
Whatsapp, geçtiğimiz haftada bir de KVK Kurumu’ndan resen inceleme ile karşı karşıya kalmıştır. KVK Kurumu, incelemeyi, “hizmetin açık rıza şartına bağlanması” kurallarına aykırılıktan dolayı başlatmıştır. Açık rıza, KVKK uyarınca veri işlemenin hukuka uygun olmasına imkan veren yöntemlerden biridir. Bir hizmetin açık rıza şartına bağlanmış olması, yani “bir hizmetin müşteri tarafından alınmasının şartı olarak gizlilik sözleşmesini imzalama şartı bulunması”, açık rızayı sakatlayabilmekte ve hukuka aykırı veri işleme sonucunu doğurabilmektedir. Bunun sonuçları da ceza ve yaptırımları getirir. Günümüzde ticari şirketlerin birbirlerine gönderdikleri “gizlilik sözleşmesini kanun uyarınca imzalamak zorundasınız” e-posta’larının da bazıları bu kapsama girmektedir.
Saygılarımla,