Biliyorsunuz, ben her fırsatta Hollanda Modeli Tarım başlığı altında, Hollanda’yı dünyanın ikinci tarım zengini yapan, tarımsal üretimde kooperatifleşmeyi değerlendirmenize sunarım. Kooperatifleşmeyle üretim düzenini ve çiftçi çocuklarının uygulamalı tarım meslek okullarında eğitimini, yerinde inceleme fırsatım olmuştu. Bu hafta da, bu model çatısı altında süregelen tarım sektöründeki bazı üretim bilgilerime, Ali Ekber Çiçek’in, ‘’Tarımda Hollanda Gerçeği ve Alınacak Dersler’’ başlıklı yazısından da aldığım bazı bilgileri ekleyerek, değerlendirmeniz için önünüze sereceğim. Bizim Konya Ovasından biraz büyük Hollanda’nın geçen yılki tarım ürünleri ihracatı 129milyar dolar olduğunu da hatırlatarak…
Evet, Amerika’dan sonra dünyanın en fazla tarım ürünü ihraç eden ülkesi Hollanda. Yüzölçümü 42 bin km2, bizim 784 bin km2, nüfusu 18 milyon, bizim 85 milyon, topraklarının yarısı da deniz seviyesinin altında!
Hollanda ekonomisinin yaklaşık %10’nu oluşturan tarım ve bahçecilik sektörleri halkın yaşamında çok önemli rol oynamaktadırlar. Hollanda tarımı çoğunlukla tahıllar, özellikle buğday, yem bitkileri, yemlik mısır ve patates vb. üzerine kurulmuştur. Bahçecilik tarafında ise, sebze ve çiçek soğanlarının üretimi geniş yer kaplıyor. Seracılıkta Hollanda dünyanın en önde gelen ülkelerinden biri olup seralarda genellikle sebze ve çiçek üretilir.
Hollanda sadece tarım ihracatıyla değil, değişik ürünlerle dünya ticaretinin önemli ülkelerinden birisidir. Uluslararası Ticaret Merkezi verilerine göre Hollanda dünya ihracatında ABD, Çin ve Almanya’dan sonra dördüncü sırada yer alıyor, tarım ihracatında ise, ABD’den sonra ikinci sırada. Avrupa, Hollanda için tarımsal ürünlerin hem ihracatı, hem ithalatı için önemli bir pazar. İhracatının %70’ini AB’ne gerçekleştiriyor. Geçen yıl tarımsal ihracatının %24’ünü Almanya’ya, %12’sini Belçika’ya, %8’ni Fransa’ya gerçekleştirmiş.
Hollanda ihracatında öne çıkan ürün gurupları, süt ve yumurta, çiçekçilik ürünleri, et, içecekler, doğal sıvı ve katı yağlar oluyor. Bunlar toplam tarım ürünleri ihracatının %41’ini oluşturuyor. Tarım makineleri, gıda endüstrisine yönelik makinalar, sera malzemeleri, gübreler ve bitki koruma ürünleri gibi tarımla ilgili ürünlerin ihracatı da büyük rakamlara ulaşıyor.
Hollanda denince akla gelen ürünlerin başında çiçekçilik gelir, çiçekçilikte ihracatı genelde ilk sırada yer alır. Geçen yıl bu ihracatın %26’si Almanya’ya, %12’si Birleşik Krallığa ve %9’u Fransa’ya yapıldı, bu ihracatın %85’i Hollanda’da üretilen çiçekçilik ürünlerinden oluşuyor. Bu sektörde faaliyet gösteren yaklaşık 53 bin firma ve 175 bin kişilik işgücü bulunmaktadır.
Tarım ve bahçecilik sektörü için en önemli odak noktası enerji tasarrufu iken, hayvancılık sektörünü de çevreci bir yaklaşımı etkisi altına almıştır. Ben bu yaklaşımı bizzat sahada görmüştüm. Bir hayvancılık kooperatifi beni doğal çayırdaki otlatma alanına götürmüşlerdi, çayır belli aralarla su ve tuz kanallarıyla bölünmüştü, kanallar arasındaki mesafe hayvanların en az enerji sarf ederek otlama yapmalarına uygun ayarlanmıştı. Hayvanlar suyunu içip öbür kanala çayırda otlayarak ilerliyor, öbür kanala gelince tuz ihtiyacını karşılıyorlar.
Seracılık sektöründe enerji ve gaz tüketimini de büyük ölçüde azaltmaya yönelik çalışmaları sürdürüyor, seralarda güneş enerjisi kullanımı, ışık tasarrufu sağlayan önlemler, jeotermal uygulamalar, biyoyakıt kullanımını gibi yöntemlerle enerji kullanımıyla fosil ham maddelerden arındırmayı, hedefliyor.
Avrupa Birliğinin Ortak Tarım Politikasını resmi olarak onaylayıp, tarım sektörünü son derece üretken, modern, yenilikçi ve ihracat odaklı olarak geliştiriyor. Strateji planında, süs bitkileri, süt ve yumurta, et, sebze ve meyve üretim değerleri açısından en önemli sektörler olarak belirleniyor. Hollanda’daki arazilerin yaklaşık %66’sının tarım amaçlı kullanıldığı, ortalama çiftlik büyüklüklerinin 32 hektar olduğu ve yaklaşık 51 bin çiftlik bulunduğu, belirtiliyor.
Tarımda çalışan işgücüne baktığımızda, yoğun teknoloji kullanımı, devlet-özel sektör-üniversite işbirliği ve gıda sanayinde sağlanan kümelenme ile dünyanın en fazla tarım ve gıda ürünü ihraç eden, ABD’den sonra, ikinci ülke konumundadır, ben de her zaman öneririm;
Tarım ve Orman Bakanlığının, Yerel Yönetimlerin, Üniversitelerin, tarım ve hayvancılık uzmanları ve Çiftçi Dernek temsilcilerinden oluşan bir gurup Hollanda’nın Tarım ve Hayvancılık Modelini yerinde incelesinler, dönüşlerinde ülkemizin çeşitli bölümlerinde, benzer modelleri uygulamaya soksunlar…