Yapay zekâ (YZ) son yılların en hızlı yayılan teknolojisi. Ancak mesele yalnızca teknolojinin gelişimi değil, kimin bu dönüşümün parçası olduğu. Kadınların YZ’ye ilgisi ve katılımı, hem global hem de Türkiye özelinde hâlâ istenilen seviyeye ulaşmış değil.
Veriler Bize Ne Söylüyor?
Küresel AI iş gücü: YZ uzmanlarının sadece %22’si kadın. Çalışanların %71’i erkek, %29’u kadın.
Generatif YZ kullanımı: Erkeklerin %50’si son 1 yılda generatif YZ kullandığını belirtirken, kadınlarda bu oran %37.
ABD’de ilgi: Kadınların %77’si “YZ öğrenmek istiyorum” diyor, ama düzenli eğitim alanların oranı çok daha düşük.
Türkiye’de bireysel kullanım: TÜİK 2025 verisine göre bireylerin %19,2’si üretken YZ kullanıyor; kadınlarda %18,8, erkeklerde %19,4. Oran yakın görünse de kadınların bu kullanımı daha çok eğitim amaçlı olduğu raporlanıyor.
Eğitim etkisi: Yükseköğretimde YZ kullanım oranı %36,1 iken, ilkokul mezunlarında bu oran yalnızca %2,2.
İlgi Neden Daha Düşük?
1. Güven farkı: Kadınların %60’ı YZ’ye güven duyduğunu söylerken, erkeklerde bu oran %80.
2. Erişim sorunu: İşyerlerinde YZ araçlarına erişim erkeklerde %41, kadınlarda %35.
3. Rol modeli eksikliği: YZ alanında kadın liderlerin azlığı, genç kadınların kendini bu alanda görmesini zorlaştırıyor.
4. Toplumsal önyargılar: YZ’nin matematik/teknoloji ile özdeşleştirilmesi, kadınların ilgisini törpüleyebiliyor.
Tüm bu çıktılara karşı aksiyon alınmalı , peki ne Yapmalı?
Hızlı beceri programları: Kadınlara özel kısa süreli YZ eğitimleri (örneğin “YZ ile veri analizi”, “YZ destekli içerik üretimi”).
Mentorluk sistemleri: Kadın mühendislerin ve girişimcilerin YZ yolculuğuna deneyimli mentorlarla eşlik edilmesi.
Rol model görünürlüğü: YZ alanında başarılı kadınların hikâyelerinin daha çok paylaşılması.
Erişim eşitliği: İş yerlerinde kadınlara YZ araçlarına eşit erişim sağlanması.
Topluluklar ve ağlar: Kadınların bir araya gelerek deneyim paylaşacağı, güvenli öğrenme ortamları yaratılması.
Kadınların YZ’ye ilgisi var ama henüz potansiyelinin çok altında. Bu farkı kapatmak, sadece kadınlar için değil, Türkiye’nin dijital dönüşümü için de kritik. YZ, iş kaybı değil; işin yeniden tanımı. Ve bu yeni tanımı kadınların da kaleme alması gerekiyor.