O patron olamadı!

O patron olamadı!
Erhan Kurtarmacılık'ın sahibi Erhan Çelik, 22 yıl vinç operatörlüğü yaptıktan sonra, eniştesi ile kullanılmış bir vinç alıp kendi işini kurdu. Şimdi 20 çalışanlı bir KOBİ'nin sahibi. Ama alıştığımız patronlar gibi değil; yine bir operatörün heyecanını yaşıyor.
Dursun EROĞLU
Erhan Çelik, Artvin'in Ardanuç İlçesi bağlı Çevreli Köyünde, 1964'te doğar. Babası Ömer Çelik ilkokul öğretmenidir.
1975'de Bursa'da Yunuseli'deki bir ilkokula tayin edilir. Küçük Erkan, İlkokulu Yunuseli'ne bitirdikten sonra, öğrenime devam etmez, tamirci olmaya heveslenir.
Orta yaşın üzerindekiler iyi bilir, 1970'li yıllarda tamircilik, oto tamirciliği yapmak köydeki gençler için gökyüzündeki yıldızlar gibidir. O dönemde artık köylüler içine kapalı kırsal yapıdan yavaş yavaş kopmaktadır. Köyler "şehir görmeden ölenlerin yaşadığı yer" olmaktan çıkmaktadır. Toprak karın doyurmamakta, insanlar herşeyin kapısını açan yeni bir anahtarla tanışmaktadır: Bu yeni sihirli güç paradır...
Artık, "iyi adam" para kazanan adamdır. Para kazanabilenler el üstünde tutulur. Köydeki geleneksel değerlerin para karşısında çatırdamaya başladığı yıllardır.
Para kazanmanın yolu "sanatkar" olmaktan geçer. Sanatkarlığıyla giden yol ise çıraklıktan geçmektedir. 1970'li yıllarda Anadolu'da 10-15 yaşları arasında onbinlerce çocuk tamirhanelerde çıraklığa başlarlar. Bunlar ya şehir ve kasabalarda yaşayan dar gelirli ailelerin çocuklarıdır ya da köylerden sırf tamirci çıraklığı için şehir veya kasabalara gelen köylülerdir. Bu insanlar bugün Türkiye'de esnaf sanatkar veya küçük işletme sahiplerinin ana omurgasını oluşturur.
Erhan Kurtarmacılık'ın kurucusu Erhan Çelik'in yaşam öyküsünü dinlerken, Türkiye'de girişimciliğin 1970'li yıllardaki ortamını düşündüm. Toplumsal dinamizm, eğitim sisteminin çok üzerindeydi. Birçok alanda insanlar üretimi, imalatı el yordamı ile usta-çırak ilişkisi ile öğrendiler. Her alanda, iş okuldaki öğretmenden değil, işyerindeki ustadan öğrenildi. Eğitim üretime yön veremedi (hala da eğitim-üretimin ilişkisini doğru bir şekilde kuramadık ya...). Erhan Çelik, ilkokuldan sonra, Asım Adalı'ya ait Adalı Oto Tamirhanesi'nde çalışmaya başlar. Tamirhanede çırak olarak başlar, 5 yılda kalfa olur.
Tamirhanelerde
ciğeri su topladı
Tamirci çıraklığı, çok zor iştir. Oraya "eti senin kemiği benim" diye teslim edilmişsindir. Ne çalışma saatin bellidir, ne yaptığın iş. Ustaya emanetsindir, o nereye derse oraya koşarsın. Çalışma ortamı sağlıklı değildir. Erhan Çelik, oto tamirhanesinde işi öğrenir ama sağlığını kaybetmeye başlar. Daha reşit yaşa gelmeden ciddi hastalıklar başgösterir. Soğuk, sıcak, ter, titreme, iyi beslenememe, toz, kir, nem, ağır işçilik... Ciğerleri su toplamaya başlamıştır. Sağlığının bozulmaya başlaması üzerine tamirhanedeki işinden ayrılan Erhan Çelik, Önder Kurtarmacılık diye bir firmada çalışmaya başlar. 1985'e kadar bu firmada çalışır. Yeni işi vinç operatörlüğüdür. Bilenler bilir, oto tamircileri her türlü aracı kullanma konusunda özel bir yeteneğe sahiptirler. Markası, modeli, cinsi önemli değildir onlar için. Elinde ehliyeti falan yoktur. Ama ehliyetlilerden daha güzel vinç kullanmaktadır. Çelik, artık vinç kullanma konusunda profesyonel olmuştur. Bu işi tamircilikten çok daha fazla sever.
Askerlik dönüşü, 1986 sonunda Aydın Kurtarmacılık'ta işe başlar. Ardından başka bir kurtarma firması... Derken yıl 1998 olmuştur, Erhan Çelik aranan vinç operatörüdür. Ama anlaşılan işyerleri de çalışanının pek kıymetini bilmez. Bugün kendi işini kurmuş insanların ciddi kesimi, patronuna kızarak kendi işini kurmaya yönelen insanlardır. Önceden akıllarında işyeri açmak falan yoktur. Hani ne derler, "Kötü komşu insanı ev sahibi yapar..."
Kadrinin bilinmediğini düşünmeye başlayan Erhan Çelik, çoktan kendi başına çalışmak istemektedir; ama kulanılmış da olsa bir vinç satın alması mümkün değildir. Eniştesi Adnan Tunar'la konuşur. Kız kardeşi ve eniştesi serbest muhasebeci ve mali müşavirdirler. Adnan Tunar, kayınbiraderle çalışmak için, işi eşine bırakarak ayrılır. Bir arsayı, otomobili satar, biraz da borç bulup AS 600 Dodge marka kullanılmış araç satın alırlar. Bu, "HıUp" denilen, kamyon kasası üzerine yerleştirilmiş bir vinçtir. Bugün Küçükbalıklı'da hala kullandıkları büroyu da kiralarlar.
Eniştesi, en büyük destek
Erhan Çelik artık, gözü gibi baktığı bir kurtarma aracına sahiptir. Bir de ortağı vardır: Eniştesi, üniversite mezunu, işletme ve finansman konularını bilen Adnan Tunar.
"Bir elin nesi var, iki elin sesi var. Ölene kadar da olacak" diyor Erhan Çelik. Sırt sırta, omuz omuza, ele ele veren iki ortak kendi aralarında bir tür işbirliği ve işbölümü yaparlar. Mesela işin nasıl yapılacağı konusunda, makinenin seçimi, bakımı, hangi işte hangi aracın kullanılacağı, müşterilerle ilişkiler vs. Erhan Çelik'in işi.
Ortak Adnan Tunar, "İşi kurduğumuzda en büyük sermayemiz, Erhan'ın kurtarma işindeki birikimi, 22 yıllık tecrübesiydi. Vinç işletme işinde en önemli şey vinci iyi kullanmaktı. Sermaye yetersizdi, talep fazlaydı. Ne kadarına yetişebilirsen o kadar iş... Erhan olmadan elbette bu iş olmazdı"diyor. İkisi de birbirine "olmazsa olmaz" gözü ile bakıyor. Erhan Çelik ise ortağı için "Adnan olmazsa ben başlayamazdım bile" diyor. Ve "Erhan Kurtarma", tek bir vinçle gece gündüz demeden durmadan çalışır. Yaptıkları işin adı kurtarma olmakla birlikte aslında kurtarma işi, işlerinin küçük bir bölümü. Yani kaza yapıp yoldan çıkan bir aracın çekilmesi, yıkılan bir binadan birşeyler kurtarma falan, çok ender işler. Asıl yaptıkları iş vinççilik işi. El gücü ile indirilip kaldırılmayan herşeyde onlar var.
Büyük fabrikalara çalışıyor
Otomotiv, tekstil, makine sanayi başta olmak üzere bütün sanayi kuruluşlarında hammadde ve mamül maddelerin indirilip kaldırılması, istiflenmesi, yeni fabrikalara vs. makinelerin montajı, prefabrik inşaatlarının yapılması, yol, cadde kenarlarına elektrik, telefon direklerinin dikilmesi, yüksek katlı binalara makine taşınması vs.
Erhan Çelik'in faaliyet gösterdiği sektör, sanayinin gelişmesine paralel olarak büyüyor. Bugün organize sanayi bölgelerinde yaygınlaşan fabrika inşaatları daha çok indirme boşaltma yükleme ve vinç işi demek. Bursa'da bu tür firmaların yaygınlaşması bu potansiyelin işareti değil mi? Bu alanda kazanılan paralar sürekli yatırıma gider ve Erhan Kurtarmacılık bugün 15 -75 ton arasında taşıma kapasitesi olan 12 vince, 3-7 ton arasında taşıma kapasitesi olan 4 fortklifte, 1 kamyon, 1 TIR'a sahip. 20 çalışanı var. Ağırlıkla otomotiv ve tekstil fabrikalarına çalışıyorlar. Tek bir vincin 150-200 milyar liradan aşağı olmadığı düşünülürse, firmanın hızlı büyümesi ortaya çıkar. Erhan Çelik, "Benim hayatım operatörlük. Mutlu olduğum yer makineye oturup çalışmak" derken şunları söyledi:
"Benim işim hizmet. İşimizin sadece 5'te birisi kurtarmadır. Esas olarak sanayiye çalışıyoruz. Bizim işimiz ağır iştir. Soğuk sıcak, ıslak, kuru demeyiz. Bütün hava koşullarında, dışarda, içerde çalışırız. Özellikle gençlerin pek rağbet ettiği bir iş değil. Bu yüzden vasıflı eleman sıkıntımız oluyor. Vinç operatörleri normal şoförden daha yüksek ücret alıyor, ama iş zor olduğu için rağbet görmüyor."
Yıllarca kurtarma şirketlerinde ehliyetsiz çalışan Erhan Çelik, artık operatör kullanabilen C Sınıfı ehliyete, Ticari Araç Kullanma Belgesi, Çalışma Karnesi gibi her türlü standarda ve belgeye sahip.
Erhan Çelik, evli, bir oğlu, bir kızı var. Hatırı sayılır bir KOBİ'nin sahibi. Ama "patron" havasına girememiş gibi duruyor. "Hedefiniz nedir?, sorusuna "Çok çalışmamız lazım çok" yanıtını verdi. Hala bir vinç operatörü olmanın heyecanını yaşıyor. Soğuk kış gününde, bir ayağı, yoğun sigara dumanı ile heyecanlı sohbetlerin, iş görüşmelerinin yapıldığı ofiste, bir ayağı iş makinelerinin yanındaydı. Ortalıkta patron gibi değil, biraz sonra yöneticisinden aldığı görevle direksiyona atlayıp vinç kullanacak bir operatörün heyecanını yaşar gibiydi.
Hedefi, Bursa'da bu işin lideri olabilmek. Ayrıca çevre illerde de piyasanın aranan firmasını kurmak.