Maziden esintiler -9-

Yavuz Sultan Selim tahta oturduğu zaman Osmanlı Hazinesi iyiden boşalmıştı. Ne devletin işlerini yürütecek ne de sefere çıkacak para vardı. Acilen gayrimüslim bir zenginden 150 yük tutarında altın akçe ödünç alındı. Hem idare rahatladı ve hem de ordunun ihtiyacı karşılandı. Tesadüf sefer dönüşü, tam borcun ödeneceği günlerde tüccar ölmüştü.

Arkasında reşit olmayan iki küçük varis bırakmıştı. Bunu fırsat sayan defterdar, “Mirasçısız ölümlerde uygulanan işlem gereği” mal ve mülkün hazineye kaldığından hareketle, söz konusu gayrimüslim vatandaşın varislerini görmezden gelerek, ödünç alınmış servetin hazineye gelir kaydedilmesini, Padişah’a bir yazı ile arz etti. Fakat olayın gerçek yönünü öğrenen Yavuz Selim, defterdarın “takipçisi kalmayan serveti resmen iç etmeyi öneren” istek yazısının altına şu dörtlüğü yazdı. “Ölüye rahmet, malına bereket, evlatlarına afiyet, müzevire lanet. “Hükümdarın emriyle, para tüccarın küçük varislerine derhal ödendi.

****

Gerileme dönemini adım adım hızlandıran, ibret dolu örnekler de çok fazla. İşte bir tanesi: Sultan Üçüncü Ahmet, bir gün Divan Toplantısı’nda kendisine armağan edilmiş çok kıymetli zümrüt yüzüğü vezirlerine göstererek sorar; “Dünyada bundan daha değerli bir başka yüzük var mı acaba?” Suskun kalmak olmaz. Vezirler sırayla cevaplar verirler; “Hayır yoktur. Olamaz, Hünkarım. Bugüne değin bundan daha güzel bir yüzük görmedik” şeklinde yanıtlar verip fuzuli ama zorunlu olayı geçiştirmeye çalışırken, Sadrazam Nevşehirli İbrahim Paşa devreye girerek, “Bu yüzükten daha kıymetlisi vardır Padişahım” diye itiraz eder. Bir anda keyfi kaçar Üçüncü Ahmet’in, sormadan da edemez. “Neymiş İbrahim Paşa bu yüzükten kıymetli olan?” “O yüzüğün takıldığı parmaktır Hünkarım.”

****

Zengin bir köy ağası vefat eder. Vasiyeti açılır. Mallarının yarısını (1/2) büyük oğluna, dörtte birini (1/4) ortanca oğluna ve beşte birini (1/5) küçük oğluna bırakmıştır. Bütün mallar paylaşılır ancak Ortada 19 tane de “at” vardır. 19’u ne 2’ ye ne 4’e, ne de 5’e bölmek mümkündür. Köyün en akıllı adamına gidip akıl danışırlar. Adam da onlara yardımcı olabileceğini söyler. Der ki: “Benim de bir atım var. Alın bunu size veriyorum. Oldu mu 20 at. Yarısını sen al bakalım (10). Dörtte birini de (5) ortanca kardeşin alsın. Beşte birini de (4) en küçüğünüze verelim.10, 5 daha 15. 4 daha 19. Verin bakalım şu bizim geriye kalan düldülü... Hz. Aişe bir gün Hz. Peygambere “Ya Resulallah, insanlar dünyada ne ile üstünlük kazanırlar?” diye sormuş. Peygamber Efendimiz “Akıl ile” deyince, Hz. Aişe, “Herkesin değeri ameli ile ölçülmez mi?” demiş. Peygamber Efendimiz, “Ya Aişe, onlar akıllarından fazla bir şey yapabilirler mi? Allah Teala’nın verdiği akıl nispetinde amel ederler. Ondan sonra amellerine göre de mükafat alırlar” cevabını vermiş. (Hadis-i Şerif meali) Tüm okurlarıma sağlık ve mutluluk dolu nice Bayramlar dilerim.