KVKK ve bazı eleştiriler

2016 tarihli Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na uyumluluk konusunda artık piyasada yeterli bilgi birikimi oluşmuş durumda. Zira, Veri Sorumluları Sicil Bilgi Sistemi’nin (VERBİS) kanuna uyumlulukta birçok yükümlülükten yalnızca biri olduğu; hukuken hangi verilerin hukuka uygun olarak işlenmesi için hangi hukuki ve teknik önlemlerin alınması gerektiğinin tespiti ile bu önlemlerin alınmasının daha meşakatli bir süreç olduğunu, pek çok kesim biliyor.
İlk eleştiri; VERBİS’e kayıt zorunluluğunun, yıllık çalışan sayısı elliden çok veya yıllık mali bilanço toplamı yirmibeş milyon TL’den çok olan gerçek ve tüzel kişi veri sorumlularına getirilmesine. Çalışan sayısı tespiti doğru olabilir, ancak yirmibeş milyon TL mali bilanço şartı, reel hayata pek uymuyor. Örnekleriyle sıkça karşılaşıyoruz. Bu miktar 3 Milyon USD civarına denk geliyor. Ticari hayat için ulaşılmaz rakamlar değil. Bugün, bütün sene gerçek kişi verisi ile ilgisi-alakası olmamış, yılda belki 2-3 işleme karışmış olup da 3 Milyon USD’den fazla mali bilançoya sahip olan şirket ve şahıslar var, belki de binlerce. Birçok teferruatı bulunan VERBİS kaydı ve envanter zorunluluğu karşılığında ciddi idari para cezası riskiyle karşılaşıyorlar. Yükümlülükler yerine getiriliyor getirilmesine, ancak çok da “reel” bir fayda sağlamadığını düşünüyorum.
İkinci eleştiri, aslında bir eleştiri değil; rekabet ve bilimin gelişmesi üzerine bir düşünce. Yapay zeka fark etmesek de her anımızda. Bugün bu haberi dijital ortamdan okuyorsanız, haberin karşısına çıkması bir yapay zekanın ürünü olmuş olabilir. Makine öğrenmesi geliştirilmesinde, doğru modellemelerin oluşması için geniş veri setlerine ihtiyaç duyuluyor. Elbette bazı çözüm önerileri (homomorfik şifreleme gibi) mevcut, ancak kanuna tam uyan ve uymayan şirketlerin rekabet dengeleri bozulurken, ihlal tespitlerindeki dengesizlik de haksız rekabete yol açıyor. Bugün Türkiye’de dahi veri analiz firmalarına müşterileri tarafından sağlanan veriler şifrelenerek sağlanırken, analiz firmaları da müşterileri de attıkları adımlardan çekince duyuyorlar, ”Ya KVKK’yı ihlal edersek?”.
Oldukça fazla “çatı yükümlülük” getiren kurumun, gündelik sorunları da halka açık şekilde yayınlayıp, örneğin “yüz tanıma sistemiyle giriş yasal mıdır?” gibi soruları, akademik dilden uzak, dosdoğru bir şekilde siyah-beyaz olarak cevaplayıp düzenlemesi gerektiğini düşünüyorum. Akademi elbette ki bu işin temeli, ancak ticari hayata uygulanması emredilen hususların bazen dosdoğru cevaplarının da sunulması gerekiyor.
Oldukça saygı duyduğum, bilgisayar mühendisi, hukukçu ve ekonomist olan bir üniversite hocamın sözünü hatırlıyorum; “Veri koruma kanunları yalnızca internette birkaç tık daha fazla tıklamama yarıyor! Biraz daha uygulanabilirlik ve gerçekçilik lütfen.” Bunun olmaması için, daha dolambaçsız ve dosdoğru düzenlemeler, düzenli denetimler gerekiyor.
Saygılarımla