Milletlerarası satımlarda uyuşmazlık darboğazı

Milletlerarası satım hukukunda en sık karşılaşılan cevap, sözleşme yapılmadığıdır. Ancak ülkemiz, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması ("CISG) metnine taraftır ve bu metin, taraflar aksini belirlemedikçe milletlerarası satım hukukuna uygulanır. CISG'nin 11. Maddesi ise açıkça, sözleşmenin yazılılık şartı bulunmadığını gösterir ve hatta, tanıkla bile ispatlanabileceğini söyler.
Hatta bu yüzden, bazı firmalar özellikle e-mail imzalarının altına format olarak "işbu e-mail, sözleşme ihtiva etmeyecektir benzeri terimler kullanırlar. Çünkü e-mail ile karşılıklı yazışırken de, istemeden de olsa, gayet bir milletlerarası sözleşme kurulmuş olabilir ve bunun sonuçları doğar.
Gelelim bu konunun uyuşmazlık kısmına. Toplam üç harften oluşan ve teslim şekli olarak anılan Incoterms atıfları, aslında aranızda oluşan "sözleşmeye birkaç sayfalık hukuki terim eklemiştir. Bunların arasından en önemlilerinden biri, yargılamanın yapılacağı yer mahkemesidir.
Örneğin ürünü E-terms, F-terms veya C-terms ile gönderiyorsanız; genellikle satıcının olduğu ülkede yargılama yapılmak zorundadır. Ürünü D-terms'lerden birini kullanarak gönderiyorsanız, alıcının ülkesinde yargılama yapılır. Buradaki mantık, teslimatın o Incoterms'e göre gerçekleştiği yerde uyuşmazlığın çözülmesidir. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanunu ("MOHUK) 24. Maddesi de, bu konudaki önceliği tarafların anlaşmasına vermiştir. Taraflar hiçbir aksi terim-sözleşme metni de kullanmadılarsa, aradaki uyuşmazlığın pek çok yönüne uygulanacak hukuk da, yerel kanunlar değil, CISG'nin içindeki kurallardır. Bu konuda yine MOHUK gereğince, taraf avukatlarının mahkemeye bu hususları tespit etmekte yardım etme yükümlülüğü vardır.
Taraflar arasında uyuşmazlığın nerede, nasıl ve hangi hukukla çözüleceği bu yüzden en baştan önemli bir konudur. Bir anda kendinizi Afrika'da, Orta Asya'da avukat ararken bulabilirsiniz, ve istediğiniz sonucu almanız zorlaşır. Sadece teslim şekli ve fiyatı belirlediğini düşündüğünüz Incoterms seçiminiz, aslında size on sayfadan daha uzun bir hukuki sözleşme sunmuştur.
İşinize yaraması dileklerimle, saygılarımla.