Dünya havacılık sanayine bakınca en öndeki markaları ve bu ünlü markaları yaratarak öne çıkmış isimleri görmek mümkün. Arka planda kalan isimleri ise ancak bu şirketlerin tarihlerini yani geçmişini inceleyerek görebiliyoruz.
Bugün faaliyetini sürdüren ve global anlamda en büyük diye nitelendirilen şirketlere bakıp, daha sonra da adları markalarla özdeşleşmiş ‘efsanelerin’ kim olduğunu mercek altına alalım.
Hiç kuşku yok ki, tüm krizlere ve itibar kaybına neden olan uçak kazalarına rağmen Amerikan uçak yapım şirketi Boeing satış rakamlarıyla en öndedir.
Alman-Fransız ortaklığı olan Airbus şirketi ikinci sıradaki yerini korurken,
sırasıyla saymak istersek savunma sanayisindeki RTX, Loocheed Martin, ve Northrop Grumman gelmektedir.
GE Aerospace, Safran ve artık bir Türk şirketi diyebileceğimiz İtalyan orijinli Leonardo, BAE Systems, Rolls-Royce, Bombardier, SpaceX peşi sıra gelen büyük şirketlerdir. Dünya çapındaki bu şirketler arasında bir kamu şirketi olan TUSAŞ ve özel sektörden BAYKAR gibi iki Türk şirketini de görmek mümkün.
Geçmişte büyük başarılara imza atıp adlarını marka yaparak yaşatan ve de öne çıkan isimlere bir bakalım derim.
William Edward BOEİNG
1881’de Amerika’da dünyaya gelen bir göçmen çocuğu olan Boeing, Yale Üniversitesi mezundur. 1916 yılında Pacific Airplane Company adlı şirketi kurdu ve bir yıl sonra bu şirketin adını Boeing olarak değiştirdi.1956’da öldü.
Igor İvanovich SİKORSKY
Kiev'de doğmuş Rus asıllı Amerikalı bilim insanıdır. Hem sabit kanatlı hem de özellikle helikopterler olmak üzere havacılığın birçok konusunda öncü olmuştur. Yaptığı en önemli havacılık keşifleri 1913 yılında dünyanın ilk çok motorlu uçağı, uçan botlar ve helikopterler olmuştur.
Oleg Konstantinovich ANTONOV
Sovyet uçak tasarımcısıydı. Novosibirsk'te 153 No'lu Araştırma ve Tasarım Bürosu'nu kurdu. Bu büro 1952'de Ukrayna'ya taşındı ve şu anda onun adına ithafen Antonov bir marka olarak halen kullanılıyor.
Alexander Sergeyevich YAKOVLEV
1 Nisan 1906’da Moskova’da doğan Sovyet Uçak Mühendisi Alexander Sergeyevich Yakovlev ilk olarak YAK-1 adlı avcı uçağını tasarladı. Daha sonra YAK serisinden farklı uçak modellerini geliştirdi ve üretimini hayata geçirdi.
YAK serisinden bir de helikopter üretimini gerçekleştirerek adını Sovyet ve dünya havacılık tarihine yazdırdı. Bir çok devlet nişanı alan Yakovlev 1989 yılında hayata veda etti.
Andrey Nikolayevich TUPOLEV
Tupolev, Sovyetler Birliği döneminde kurulan askeri havacılık ve savunma şirketi. Şirketin merkezi Moskova'da olup 80. yılını 22 Ekim 2002'de kutlamıştır. Rus Hükûmeti Tupolev'i; Mikoyan, İlyuşin, İrkut, Suhoy ve Yakovlev firmalarını birleştirmiştır.
Artyom Ivanovich MİKOYAN
Rus Uçak Şirketi "MiG", yaygın olarak Mikoyan ve MiG olarak bilinen havacılık ve savunma şirketidir. 1905’te Ermenistan’da doğan Artyom Mikoyan Sovyet Mikoyan ve Gureviç Tasarım Bürosu'nun halefiydi. MIG serisinden farklı savaş uçakları üretti.
1970 yılında Moskova’da öldü.
Sergey Vladimirovich İLYUŞİN
1894 yılında dünyaya gelen Sovyet havacılık mühendisi, tasarımcısı olan
Sergey Vladimirovich İlyuşin, havacılık alanında 1. ve 2.Dünya Savaşları’nda ülkesine pilot olarak hizmet etmiştir.
1936’da ilk çift motorlu bombardıman uçağı Db-3'ün üretimini gerçekleştirdi. Sonra kendi adını verdiği bir fabrika kurarak İlyuşin İl-2 uçağını tasarladı. 1976’da İlyuşin İl-86’yı hayata geçiren ve 50 farklı model uçak tasarımını da gerçekleştiren İlyuşin 1977’de öldü.
HAVACILIĞIMIZIN MARKA İSİMLERİ
——————————————————-
Nuri DEMİRAĞ
1886’da Sivas'ın Divriği kasabasında doğdu. Devlet memurluğu sonrasında demiryolu müteahhitliğine başladı.
1936 yılında havacılık sanayiinin ilk temellerini atmaya başladı. Besiktaş İskelesi’nin yanında Tayyare Etüd Atölyesini kurdu ve bu atölye daha sonra fabrika haline geldi. Yeşilköy'de tayyare alanı yaptırdı. İstanbul fabrikalarında yapılan ilk yerli Türk uçağı, Nu.D 38, 1941 yılında Divriği'ye gidip gelmiştir. Çalışmaları hükümet tarafından gerekli desteği görmeyince siyasete atılan ve milletvekili olan Nuri Demirağ 1957 yılında İstanbul’da öldü.
Vecihi HÜRKUŞ
Vecihi Hürkuş, 18 Ocak 1896'da İstanbul'da doğdu. Tophane Sanat Okulu’ndan mezun oldu. Tayyare Makinist Mektebi’nden sonra 1916 yılında pilot oldu. Projesini hazırladığı ilk Türk uçağı "Vecihi K-VI'yı 1924'te tasarladı ve üretti. 28 Ocak 1925'te "Vecihi K-VI" ile ilk uçuşunu yaptı. Ancak bu uçuşu izinsiz yaptığı için cezalandırılırdı.
27 Eylül 1930'da Fikirtepe’de uçuş gerçekleştirdiği Vecihi XIV adlı uçak Türkiye'nin ilk sivil uçağı ve onun ürettiği ikinci uçak oldu.
Ömrünün sonuna kadar Türk havacılığının gelişmesi için büyük çabalar sarf eden Vecihi Hürkuş, 16 Temmuz 1969’da hayatını kaybetti.
Özdemir BAYRAKTAR
Özdemir Bayraktar 1949 yılında Sürmeneli (Trabzon) Lütfi Reis’in oğlu olarak Sarıyer’de doğdu. Kabataş Erkek Lisesi’ni ve İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi’ni bitirdi.
Baykar Tekonoloji’ye dönüştürülen Baykar Makine’yi kurdu. Bayraktar TB2 ve Bayraktar Akıncı’nın tasarımcısıdır. 2021 yılında hayatını kaybeden Özdemir Bayraktar’tan sonra şirketin yönetimini oğulları Haluk ve Selçuk Bayraktar devraldı.
Mutlu yarınlar Türkiyem.