GERİ KAZANIM

Tüm dünyada çöp konusu; özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde gündemin en ön sıralarında yer alıyor. Her şeyden önce; çöpü bertaraf etmekten ziyade, onu üretmemeye yönelik önlemler alınıyor. Tüm duyarlılığa karşın dünyada her gün binlerce ton atık oluşuyor. Bu atıklardan özellikle plastik olanların doğal koşullarda bertarafı için çok uzun yılların geçmesi gerekiyor.

Bu sorunun çözümü için kullanılan alternatiflerden en önemlisi; geri kazanım. Ama bunun nasıl yapılacağı; doğal çevrede yeni bir kirlilik yaratıp yaratmayacağı; bir sorun olarak dünyanın öncelikli konularından biri. Bu yazıda, bu alternatif çözümlerden birini örnek olarak belirtmeye çalışacağım. Doğanlar firması; daha birçok işinin yanında, geri kazanım konusunda da yatırım yapan bir kuruluş.

Bir süre önce, 4 tesisi olan Biotrend’i almış. Bu kuruluşu; lisanslar ve önlisanslar bazında Türkiye biyokütle pazarında birinci; toplam lisansa göre en büyük ikinci kuruluş durumuna getirmişler. Çalışma konuları; Türkiye genelinde evsel atık ayrıştırma, atıktan türetilmiş yakıt üretimi, biyometanizasyon, atık sahası işletimi, biyokütle yakma tesisi ve atık ısı tesisleri yatırımları.

Bu tesislerin bulunduğu yerler; İzmir, Balıkesir, Uşak, Sivas, İnegöl, İskenderun, Aydın, Aksaray, Çanakkale, Giresun ve Malatya’da biyokütle yakma ve elektrik üretimi yapılıyor. 2020 yılı sonu itibariyle 10 biyogaz, 1 biyokütle ve 1 atık yakıt hazırlama ve tedarik tesisi olmak üzere; toplam 12 tesisleri çalışıyor. Bunların toplam elektrik üretim gücü; 55,8 megawatt. 2021 yılında devreye girecek 1 biyokütle ve 5 biyogaz tesisiyle birlikte 11 ildeki tesis sayısı 18’e çıkacak. Kurulu elektrik gücü de 91,5 megawata yükselecek. Bu açıklamalar gösteriyor ki; yatırımcılar, önlerinin açılması halinde gelişmiş ülke uygulamalarını aynen yapabiliyorlar. Tesislerinde; Türkiye genelinde düzenli depolama sahalarına ulaştırılan evsel atıkların %20’sine yakınını, yerüstü ve yeraltı sularına karışmadan ve kanalizasyon sistemine atılmadan önce, elektrik enerjisi ve ısıya dönüştürüyorlar. Evsel atığın çürümesiyle açığa çıkan zararlı metan gazının atmosfere salınımını engelleyerek elektrik üretilmiş oluyor. Atığın içindeki organik kısım ise kompost gübre tesislerinde değerlendiriliyor. Bioenerji sisteminin döngüsel ekonomi yönüne gelince; -Belediyelerin topladığı çöp, önce ayrıştırılıyor.

Plastik, demir, kağıt, cam atıkları ilgili sektörlere hammadde olarak gönderiliyor. -Atıktan türetilmiş yakıtlar kullanıcılara satılıyor.

-Atık buhar satışı yapılabiliyor.

-Biyogaz ve deponi gazı tabanlı elektrik üretimi kapsamında, karbon ticareti geliri elde edilebilecek. İlgili yönetmelikler uygulamaya konulduğunda Karbon Sertifikası satışı yapılabiliyor.

-Evsel atıklardan kompost gübre üretiliyor.

-Çıkan buhar, makul mesafedeki seraların ısıtılmasında kullanılabiliyor.

-İzmit Büyükşehir Belediyesi Biotrend’den kompost gübre alabilecek.

-İzmir’de; kompost gübre Park ve Bahçelerde kullanılacak. Bioenerjide 13 cent’lik alım garantisi desteği mevcut. Bu destek ortalama 8,5 yıl sürüyor. Yeni yatırım yapacaklarda da bu destek aynı şekilde sürdürülebilir mi? Düşüş olması halinde yatırım cazibesini kaybeder. Geri dönüş süresi 13 cent için 5 yıl iken, 8 cent’e düşerse yatırımın geri dönüşü 7-8 yıla çıkar.

Türkiye’de çöpün %45’i geri dönüşüyor. Firma ise 4,4 milyon ton atık bertaraf ediyor. Firma olarak 2,2 milyon ton sera gazının doğaya salınması engelleniyor. Bu da 480.000 aracın trafiğe çıkmamasına denk düşüyor. Ülkemizde kişi başına günde 1 kg çöp oluşuyor. Yani günde 85.000 ton dolayında çöp ortaya çıkıyor. Konu büyük boyutludur. Zaman zaman değineceğim. Sağlıklı kentlerde yaşamak umuduyla...