Kanunların ruhu ve sözcüklerin ikilemi ?

Kurallara sadakat ve bağlılıkta sınıfta kalmış bizim gibi medeniyetler, çokça ve sürekli kanun –kural ihdas eder.
Kurala sadakatte evrimini geçirmiş medeniyetlerde ise yeni kanun- kural arzını bırakınız, toplumca fertçe kural - kanun talebi bile olmaz. Nerdeyse senede bir neşet eden bir Yargı Reformu söylemi geleneğimiz oldu ki ! evlere şenlik.
Altı yıl sonra avukatlığa adım atacak hukuk mezunlarına avukatlıkta sınav getirilmesine dair kural, gündemimize –reform- adıyla sunulmakta. Şu meşhur 15 yıl kıdemli avukatlara pasaportu da reform addeyledik.
Şimdiden ve maalesef iddiaya girerim ki önümüzdeki altı sene içinde bu kural dahi altı defa delinecek. Hoş delinmese ne olacak? Memleketi içi boş hukuk fakülteleri ve eğitim, tecrübeden yoksun hukukçularla doldurduk zati. Nicelikçe altı değil altmış sene de idare eder .
Ceza ve usul kanunlarını yine değiştirmişiz. 1/3 az üzeri olan infaz süresini 2/3 yapmış adına reform demiştik. Üstüne sekiz defa daha reformla infaz sürelerini değiştirip şimdi de 1/2 infaz falan feşmekan olmuş. Devam eden pek çok ceza davası mevzuat değişiklikleri ile kevgire dönmüş durumda. Davalara bakan hakimlerin başı dönmekte. Sonuçta da kanuna- kurala saygı denen o asıl kavram, o temel yok olmakta.
Sözün özü, kanun ve kurallara sadakat ve kuralların maç oynanırken değişmeyeceğine dair inancı, yani gerçek hukuku nasıl temin edeceğiz?
Gerçek hukuk, gerçek adalet, ancak kurallara sadakat ve o kuralları kanun, vicdana, kuralın ruhuna uygun karar veren bağımsız, tarafsız, tecrübe bilgi sahibi ehil hukukçularla, dahası yöneten ve yönetilenler bütününün sadakati ile sağlanabilecek. Kanun ve kuralların ruhuna uygun biçimde karar verme yetisi olan biri için memleketimiz mevzuatı yetersiz değil bilakis anarşik bir fazlalık içermekte.
Geçtiğimiz günlerde yayımlanan bir üst mahkeme kararı diyor ki; "Kanunu yorumlamak demek, kanunun ruhunu ortaya koymak demektir. Bu durum karşısında hukuk kuralının içinde yatan anlamın, dil tekniğine dayanılarak yüze çıkarılamayacağı açıktır. Hâkimin kanuna bağlı olduğu yolundaki ilke, lafza bağlılık olarak yorumlanmamalıdır. Bize kalırsa yanlış bir ifade tarzı, hatalı bir çeviri, hâkimi bağlayamaz; çünkü bir hükmün yorumlanmasında, söz konusu olan kelimenin sözlük anlamından çok, o kelime ile kastedilen anlam önemlidir.
Bu fikrin doğruluğunu Medeni Kanun'un 1. Maddesi hükmü de teyit eder. Demek oluyor ki yorumda, yalnız bu bakımdan kanun koyucunun iradesi; daha doğrusu, onun kanun müzakere edilirken etkisi altında kaldığı etmenler göz önüne alınacaktır. Kanun görüşmelerine esas olan tasarılar ve gerekçeleri, ... Komisyon tutanakları, tasarının kabulü hakkındaki karar özetleri özel kaynak grubuna girer. (Pratik Hukukta Metot, Ernst E. Hirş sayfa103-110) Kanun hükmünün yorumunda kullanılan sözcükler esas tutulur. Kullanılan sözcüklerin kanun koyucunun amacına, hükmün ruhuna uygun olması asıldır. Ancak sözün, öze aykırı olduğu yani kanun koyucunun asıl amacına, hakiki maksadına aykırı olduğu sonucuna varılırsa kanun hükmünü ruhuna, kanun koyucunun amacına uygun olarak yorumlamak gerekir. Bu kanunun üstünlüğünün, hâkimin yasama organının kanun şeklinde oluşan iradesine uygun karar verme görevinin sonucudur. Kullanılan deyimler veya üslup yasama organının gerçek iradesinin kolayca anlaşılmasına imkan vermeyebilir. Sözleşmenin yorumunda olduğu gibi kanun hükümlerinin yorumunda da hakiki maksadı (ratio legis) kanun koyucunun gerçek maksadını (amacını) aramak gerekir. (Hukukda Öğretim-Kaynaklar-Metod, Problem Çözme, Yaşar Karayalçın, Aynur Yongalık 7. Baskı sayfa 136) TMK 1. Maddesinin "Kanun sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır hükmü de kanunun ruhunun uygulamada dikkate alınması gerektiğini belirtmektedir.
Güzel paragraflar. İnsan etkileniyor. Keşke tüm mahkemeler ve karar vericiler de etkilense.
Sorun, yüksek mahkememizin bu isabetli cümleleri ile hukuk bilimci üstadlarımızın KANUNLARIN RUHUNA BAĞLILIK konusunda neşrettikleri ilkeleri sahaya yansıtabilmekte. Sahaya yansımayan yetenek, beceri, paha nasıl başarı ve şampiyonluk getirmiyorsa, kural uygulayıcıların reformist! ruhtan yoksun yaklaşımları da adalet getirmiyor.
Büyük Atatürk önderliğinde kurduğumuz Cumhuriyetimizin 96'ncı yılında hepinize adil, yaşanılası, sağlık ve esenlik dolu bayramlar dileklerimle.