08.02.2021, 20:02
Enflasyon neden artıyor?
2021 yılı Ocak ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık bazda %1,68’lik artışla yıllık %14,97 düzeyinde gerçekleşti. Artış piyasa beklentilerinin çok az üzerinde gerçekleşti. Piyasada hâkim beklenti TÜFE’nin %1,48 oranında artacağı ve TÜFE’nin yıllık artışının %14,75 olacağı yönündeydi.
Ocak ayı enflasyon artışının ilk nedeni döviz kurunun birikimli ve gecikmeli etkisinin hala devam ediyor olmasıdır. TÜFE mal sepeti incelendiğinde özellikle Ocak ayında kur ile güçlü bağlantısı olan mallarda fiyat artışlarının da yüksek olduğu rahatlıkla görülebilmektedir. Evet son haftalarda kur düşüşte. Fakat döviz kurunun enflasyona geçiş etkisinin hemen azalması mümkün değil. Bilindiği gibi döviz kuru ilk olarak maliyet kanalı aracılığıyla Yurt İçi Üretici Fiyatı Endeksi’ne (Yİ-ÜFE) yansıyor. Ardından kur artışı nedeniyle artan maliyetler üreticiler tarafından ürettikleri malların fiyatlarına yansıtılıyor ve böylelikle de TÜFE’de artmış oluyor. Ocak ayı itibariyle Yİ-ÜFE yıllık %26,16 artış gösterdi, TÜFE ise %14,97. Yİ-ÜFE ile TÜFE arasındaki fark zamanla kapanma eğilimi gösterir. Çünkü biraz önce de değindiğim gibi Yİ-ÜFE artışı üreticilerin maliyet artışı anlamına geldiğinden bunu üreticiler mutlaka ürettikleri mallara yansıtacaklar ve TÜFE’de artacaktır.
Pandeminin de etkisiyle TÜİK 2021 tüketici mal sepetini güncelledi. TÜİK’e göre salgının tüketim kalıplarında yarattığı değişikliklerden bazıları geçici olacak bazıları ise uzun süreli olacaktır. Ocak ayı TÜFE artışın bir diğer nedeni de enflasyon hesaplamasında bu ağırlıklandırmaların değişmiş olmasıdır. Bu kapsamda ana grup ve madde ağırlıkları da değişti. Örneğin gıda ve alkolsüz içecekler ile sağlık harcamalarının sepetteki payı artarken lokanta ve oteller, eğitim ve eğlence ile kültürün payı azaldı. Dolayısıyla mal sepeti ağırlandırmasında yapılan bu son değişiklikte enflasyonu artıran bir diğer etmen olmuştur. Ocak ayı enflasyon rakamları ayrıntılı incelendiğinde temel mal gruplarından özellikle gıda grubu ve enerji grubunun enflasyonu artıran önemli kalemler olduğu görülebilir.
Ocak ayı enflasyonu artmış olmasına rağmen bu durum piyasaları olumsuz etkilememiş görünmektedir. Bunun da iki nedeni var. Birincisi piyasalar zaten Ocak ayında enflasyonun artacağını bekliyordu ve bunu fiyatlamıştı. İkinci olarak piyasalar artık şunu çok iyi biliyor; enflasyon kalıcı olarak düşene kadar onunla tüm gücüyle savaşacak bir Merkez Bankamız var. Son iki haftadır köşemde de yazdığım gibi yeni Başkan Naci Ağbal ile çok iyi bir performans sergileyen ve piyasalara güven veren TCMB bundan böyle ana hedefimiz fiyat istikrarıdır, enflasyon tek haneye düşene kadar sıkı duruşa ve mücadeleye devam dedi. Bu doğrultuda politika faizini %17’ye çıkardı. Hatta ekledi ve yine dedi ki, enflasyonu düşürme noktasında bir risk görürsek ilave sıkılaştırmalar gelebilir. Güven veren Merkez Bankası’nın varlığında piyasalar artan enflasyonu, ileride düşürülebileceği umuduyla sorun olarak algılamamıştır. Bu noktada piyasalar Merkez Bankası’na bir şans ve fırsat vermeyi tercih etmiş görünmektedir.
Gelelim asıl soruya; enflasyon önümüzdeki aylarda nasıl seyredecek? Azalacak mı artacak mı? Bu sorunun cevabı oldukça önemli. İlk olarak şu söylenebilir; kurun düşmeye devam etmesi ve artan faizlerle birlikte kredilerin de yavaşlamasıyla fiyatlarda düşme zamanla gerçekleşecektir. Bu noktada yılın ikinci yarısından önce fiyat azalışının ortaya çıkması pek de mümkün görünmüyor.
Ocak ayı enflasyonu yüksek gelince şimdi herkes şunu da çok merak ediyor; Şubat ayında TCMB faizleri artırır mı? Ben kendi beklentimi dile getireyim; Şubat ayında faizler artmayıp sabit kalacaktır. Çünkü TCMB politika metinlerinde sürekli olarak enflasyon konusunda riskler olduğunu dile getiriyor, yani enflasyonun hemen düşmesini beklemiyoruz diyor. Bu nedenle enflasyonun artması TCMB ve piyasalar için beklenen bir durum. Fakat şöyle de bir olasılık da yok değil; Nisan ayında TÜFE %17’leri görüp zirve yapabilir. İşte o zaman TCMB faiz artışına gidebilir diye düşünüyorum. Yani en erken Nisan’a kadar faiz artışı olmaz diye düşünüyorum. Ve hatta enflasyon %17’leri zorlamadıkça yılın üçüncü çeyreğine kadar da faiz artırımı ihtimalini oldukça zayıf görüyorum.
Ocak ayı enflasyon artışının ilk nedeni döviz kurunun birikimli ve gecikmeli etkisinin hala devam ediyor olmasıdır. TÜFE mal sepeti incelendiğinde özellikle Ocak ayında kur ile güçlü bağlantısı olan mallarda fiyat artışlarının da yüksek olduğu rahatlıkla görülebilmektedir. Evet son haftalarda kur düşüşte. Fakat döviz kurunun enflasyona geçiş etkisinin hemen azalması mümkün değil. Bilindiği gibi döviz kuru ilk olarak maliyet kanalı aracılığıyla Yurt İçi Üretici Fiyatı Endeksi’ne (Yİ-ÜFE) yansıyor. Ardından kur artışı nedeniyle artan maliyetler üreticiler tarafından ürettikleri malların fiyatlarına yansıtılıyor ve böylelikle de TÜFE’de artmış oluyor. Ocak ayı itibariyle Yİ-ÜFE yıllık %26,16 artış gösterdi, TÜFE ise %14,97. Yİ-ÜFE ile TÜFE arasındaki fark zamanla kapanma eğilimi gösterir. Çünkü biraz önce de değindiğim gibi Yİ-ÜFE artışı üreticilerin maliyet artışı anlamına geldiğinden bunu üreticiler mutlaka ürettikleri mallara yansıtacaklar ve TÜFE’de artacaktır.
Pandeminin de etkisiyle TÜİK 2021 tüketici mal sepetini güncelledi. TÜİK’e göre salgının tüketim kalıplarında yarattığı değişikliklerden bazıları geçici olacak bazıları ise uzun süreli olacaktır. Ocak ayı TÜFE artışın bir diğer nedeni de enflasyon hesaplamasında bu ağırlıklandırmaların değişmiş olmasıdır. Bu kapsamda ana grup ve madde ağırlıkları da değişti. Örneğin gıda ve alkolsüz içecekler ile sağlık harcamalarının sepetteki payı artarken lokanta ve oteller, eğitim ve eğlence ile kültürün payı azaldı. Dolayısıyla mal sepeti ağırlandırmasında yapılan bu son değişiklikte enflasyonu artıran bir diğer etmen olmuştur. Ocak ayı enflasyon rakamları ayrıntılı incelendiğinde temel mal gruplarından özellikle gıda grubu ve enerji grubunun enflasyonu artıran önemli kalemler olduğu görülebilir.
Ocak ayı enflasyonu artmış olmasına rağmen bu durum piyasaları olumsuz etkilememiş görünmektedir. Bunun da iki nedeni var. Birincisi piyasalar zaten Ocak ayında enflasyonun artacağını bekliyordu ve bunu fiyatlamıştı. İkinci olarak piyasalar artık şunu çok iyi biliyor; enflasyon kalıcı olarak düşene kadar onunla tüm gücüyle savaşacak bir Merkez Bankamız var. Son iki haftadır köşemde de yazdığım gibi yeni Başkan Naci Ağbal ile çok iyi bir performans sergileyen ve piyasalara güven veren TCMB bundan böyle ana hedefimiz fiyat istikrarıdır, enflasyon tek haneye düşene kadar sıkı duruşa ve mücadeleye devam dedi. Bu doğrultuda politika faizini %17’ye çıkardı. Hatta ekledi ve yine dedi ki, enflasyonu düşürme noktasında bir risk görürsek ilave sıkılaştırmalar gelebilir. Güven veren Merkez Bankası’nın varlığında piyasalar artan enflasyonu, ileride düşürülebileceği umuduyla sorun olarak algılamamıştır. Bu noktada piyasalar Merkez Bankası’na bir şans ve fırsat vermeyi tercih etmiş görünmektedir.
Gelelim asıl soruya; enflasyon önümüzdeki aylarda nasıl seyredecek? Azalacak mı artacak mı? Bu sorunun cevabı oldukça önemli. İlk olarak şu söylenebilir; kurun düşmeye devam etmesi ve artan faizlerle birlikte kredilerin de yavaşlamasıyla fiyatlarda düşme zamanla gerçekleşecektir. Bu noktada yılın ikinci yarısından önce fiyat azalışının ortaya çıkması pek de mümkün görünmüyor.
Ocak ayı enflasyonu yüksek gelince şimdi herkes şunu da çok merak ediyor; Şubat ayında TCMB faizleri artırır mı? Ben kendi beklentimi dile getireyim; Şubat ayında faizler artmayıp sabit kalacaktır. Çünkü TCMB politika metinlerinde sürekli olarak enflasyon konusunda riskler olduğunu dile getiriyor, yani enflasyonun hemen düşmesini beklemiyoruz diyor. Bu nedenle enflasyonun artması TCMB ve piyasalar için beklenen bir durum. Fakat şöyle de bir olasılık da yok değil; Nisan ayında TÜFE %17’leri görüp zirve yapabilir. İşte o zaman TCMB faiz artışına gidebilir diye düşünüyorum. Yani en erken Nisan’a kadar faiz artışı olmaz diye düşünüyorum. Ve hatta enflasyon %17’leri zorlamadıkça yılın üçüncü çeyreğine kadar da faiz artırımı ihtimalini oldukça zayıf görüyorum.
12
kapalı
ABD Doları’nda yıl sonu beklentiniz nedir (TL) ?
