Enerjinin yoğun olarak kullanıldığı diğer bir alan da gıda ve tarım sektörüdür. Tarımda temel ihtiyaç olan suyun bitkilere ulaştırılmasında elektrik en kullanışlı enerji kaynağıdır. Öte yandan tarımsal alanların zarar görmesini engellemek üzere günümüzde yeni cihazlar geliştirilmekte, bunlar da elektrik ile çalışmaktadır. Arazinin işlenmesi için kullanılan traktör ve zirai makinalar da enerjiye ihtiyaç duymaktadır. Şimdi traktörleri elektrikli motorlar ile çalıştırmak için araştırmalar yapılmaktadır.
Şüphesiz bu alanda da yoğun bir enerji gereksinimi var ve bunu da ancak verimlilik ile yönetebiliriz. Enerjinin verimli olarak kullanılması tarımın da verimli üretimini sağlayacaktır. Birim maliyetleri azalacak ve ihtiyaçtan fazlası kullanılmayarak israfın önüne geçilecektir. Sulama pompalarının enerji kaynağı, yenilenebilir enerji ile karşılanabilir.Yenişehir için 2012 yılında yaptığımız projede bunu göstermiş olduk. Enerjinin en çok ihtiyaç olduğu bir zamanda güneş de en fazla etkisini hissettiren kaynaktır. Bu projede kurulacak 5MW parabolik güneş santrali ile hem ısı hem de elektrik elde edilmesi planlanmıştır. Elektrik, pompaların enerji ihtiyacını gidermekte kullanılacak, ısı ise mamüllerin kurutulmasında değerlendirilecektir. 5 yıl gibi kısa bir sürede geri dönüş sağlayacak bu proje ile Türkiye’nin ilk ‘Yeşil Tarım’ projesini yapmayı hedeflemiş idik.
Şimdilerde bahçelerin üzerine açılan gölgelendirme sergilerinden de elektrik elde edilerek don olaylarının önüne geçilmektdir. Hem elektrik üretilen hem de gölgelendirme yapılan bu uygulamalar iyi tarım için güzel örneklerdir. Bugün AB’den gelen desteklerin tarımsal verimlilik için kullanılması çok önemli bir adımdır. Çatılarda güneş panellerinin kurulması, arıtma tesislerinin kurulması, elektrik üretim alternatiflerinin desteklenmesi, tarım için iyi uygulamlardır. Ülkemizde tarım deyince en önemli sorunların bışında suyun verimsiz kullanılması gelmektedir ki, su verimliliğinin de burada dikkate alınması çok önemlidir. Susuz tarım uygulamalarına geçilerek hem katma değer artırlması hem de üretimin daha verimli yapılması sağlanabilir.
Tarımda Elektrik sistemleri
Türkiye’de tarım sektörünün genel enerji tüketimi içerisindeki payının %5’ten az olması nedeniyle enerji verimliliği düzenlemelerinde ulaşım, sanayi ve konut sektörleri kadar etkili yeri bulunmamaktadır. Fakat teknolojinin çok hızlı artışıyla birlikte tarım sektöründeki enerji tüketim artışı ulusal ekonomiden daha hızlı olmaktadır. Aynı zamanda hayvansal üretimde ortaya çıkan atıklar, bitkisel üretimde kullanılan azotlu gübre, traktörlerde motorin, konutlarda ısı amaçlı yakıtlar, sera ve hayvan barınaklarında elektrik kullanımıyla tarım sektörü sera gazı oluşumuna da göz ardı edilemeyecek katkı sağlamaktadır. Bu kapsamda pek çok ülkede tarımda enerji verimliliği konusunda çalışmalar başlatılarak verimli uygulama ve teknolojilere yatırım yapılması sağlanmıştır.
Güneş enerjisi sistemleri yöntem, malzeme ve teknolojik düzey açısından tarımsal uygulamalara en uygun yenilenebilir enerji kaynağıdır. Çok çeşitlilik göstermekle birlikte, ısıl sistemler ve elektrik sistemleri olmak üzere iki grup altında incelenebilir. Bu sistemlerde, öncelikle güneşin ışınım enerjisinden ısı enerjisi elde edilir. Güneş ısıl sistemlerinin düşük ve yüksek sıcaklıktaki uygulamaları vardır. Düşük sıcaklıktaki uygulamalar; yapıların ısıtılmasını, konut, sanayi ve tarımda çeşitli ısı gereksinimlerinin karşılanmasını kapsarken, yüksek sıcaklıktaki uygulamalar buhar üretiminden maden ergitmeye kadar uzanmaktadır. Isıl uygulamalar içinde su ısıtıcılar, yapıların ısıtılması ve soğutucular önemlidir. Güneş enerjisinin diğer ısıl uygulamaları kurutma, acı ve tuzlu suların arıtılması, sıcak hava motorları ile diğer termodinamik ısıl çevrimler olup, tarımda ve çeşitli sanayi kesimlerinde bu uygulamalardan yararlanılabilir (Ültanır, 1998). .
Tarımsal üretim işlemleri arasında çok fazla miktarda enerji tüketilen başlıca işlemler: sulama, ürün kurutma, sera ve hayvan barınaklarının ısıtma ve soğutulmasıdır. Bu işlemler sırasında yaygın olarak; motorin, doğal gaz, elektrik, sıvılaştırılmış petrol gazı veya propan gibi yakıtlar kullanılır. Fosil yakıtların doğrudan veya dolaylı olarak kullanımıyla ortaya çıkan çevresel sorunların etkin bir şekilde önlenebilmesi için, yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılması gerekir. Bununla birlikte, tarım sektöründe yenilenebilir enerji kaynaklarının ekonomik uygulanabilirliği ve uygulama yöntemi, bölgesel koşullara bağlı olarak değişir. Tarım sektöründe etkin olarak yararlanılabilecek başlıca yenilenebilir enerji kaynakları; güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, jeotermal enerji ve biyokütle enerjisidir
Güneş enerjili aktif ısıtma sistemlerinde, seradan bağımsız durumda tasarımlanan ısı toplama ve depolama ünitelerinden yararlanılır. Sera örtüsüyle güneş ışınımından kazanılan ısı enerjisiyle birlikte, aktif ısıtma sistemindeki ısı toplama ünitesiyle toplanılan ısı enerjisi uygun şekilde depolanarak, ısı gereksiniminin önemli bir bölümü karşılanabilir.
Bununla birlikte, bu sistemlerdeki özellikle ısı toplama ünitelerinin fazla alan kaplaması, ilk yatırım ve daha sonraki işletme giderlerinin yüksek olması, bu sistemlerin, ekonomik uygulanabilirliğini önemli ölçüde kısıtlamaktadır. Son yıllarda, güneş enerjili aktif ısıtma sistemlerine ilişkin araştırma ve geliştirme çalışmalarıyla, uygulamada karşılaşılan bu tür sorunların giderilmesine yönelik belirli teknik çözümler sağlanmıştır.
Avrupa Rüzgar Enerjisi Birliği’nin bir raporuna göre, rüzgar türbinlerinin fiyatı üç kat azalma göstermiştir. 1997 yılında 1000 $/kW olan rüzgar türbinlerinin yatırım maliyetleri, 2020 yılında 600 $/kW’a düşmüştür (Öztürk, 2008b). Rüzgar enerjisinin tarımsal uygulama alanları şunlardır (Vardar, 2009):
* Elektriksel uygulamalar
* Sera iklimlendirme
* Sulama ve drenaj uygulamaları
* Isı pompası uygulamaları
* Soğutma uygulamaları
* Rüzgar değirmen tesisleri
Jeotermal enerji, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş olan ısının oluşturduğu, sıcaklığı sürekli 20 °C’den fazla ve çevresindeki normal yer altı ve yer üstü sulara oranla daha fazla erimiş mineral, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen, elektrik üretiminde, ısıtmada ve soğutmada, çeşitli sanayi tesislerinde enerji hammaddesi olarak kullanılan, kimyasal madde üretimine elverişli olabilen ayrıca, sağlık ve turizm amacıyla da yararlanılabilen, basınç altındaki sıcak su ve buhar (akışkan) yolu ile sürekli yüzeye taşınan ısı olarak tanımlanmaktadır. Jeotermal enerji kısaca yer ısısı olup, yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş basınç altındaki sıcak su, buhar, gaz veya sıcak kuru kayaçların içerdiği ısı enerjisi olarak tanımlanır. Ayrıca herhangi bir akışkan içermemesine rağmen bazı teknik yöntemlerle çok derinlerdeki ısısından yararlanılan “Sıcak Kuru Kayalar” teknolojisi de jeotermal enerji kaynağı olarak nitelendirilmektedir.
Yorumlar