banner34

banner50

banner6

22.06.2021, 00:00

Bilgi hakkının temeli

Anayasa Mahkememizin bir kararında “Hukuk devletinde yargı denetiminin sağlanabilmesi için de; yönetimin görev ve yetkilerinin sınırlarının, yasalarda hiçbir tartışmaya yol açmayacak şekilde gösterilmesi, temel bir zorunluluktur” ifadesi yer almaktadır. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’na eklenen bir maddenin, “kamu tarafından bilgi edinme hakkı ölçüsüzce sınırlanmaktadır” hukuki gerekçesiyle, anayasaya aykırılıktan ötürü iptal edildiği bir karardan alıntıdır bu cümle. Bilgi Edinme Hakkı, bugün modern ve özgürlükçü ülkelerin hemen hemen hepsinde, hatta bazı Afrika ülkelerinde de var olan ve her bir vatandaşa tanınmış bir haktır. Ülkemizde de Anayasa ile korunur, ve 2003 senesinde çıkarılan 4982 sayılı kanun ile düzenlenir. Kanunun ilk cümlesi, aynen şu şekildedir; “Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.”
Demokratik ve şeffaf yönetimin gereği eşitlik, tarafsızlık ve açıklık. Kanun aynen bu cümleleri ifade ederek 2003 senesinde yürürlüğe konulmuştur. Ancak kanunun sınırları da elbette var. Milli güvenliğe, devletin emniyetine, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek bilgi açıklamaları; istisna kapsamındadır. Bu hükümler, yine bilgi edinme hakkını kanunla koruyan pek çok ülkede mevcut. Önemli olan, kanunun cümlelerinin ve sınırların ne kadar demokratik ve şeffaf yöntemlerle ölçülü şekilde yorumlandığında.
Bilgi Edinme Hakkı’nın kullanımına global ölçekte yakın bir zamanda, önemli bir mevkiden gelen bilgilerle şahit olduk. ABD’de pandemi kontrolünün başında olan devlet ajansının başındaki ismin (pandemi sürecinde konum olarak ülkemizdeki sağlık bakanımıza denk gelebilir diyebiliriz) pandemi başladığından beri devlet ajansı e-posta adresini kullanarak gönderip aldığı bütün e-postalar, ABD bilgi edinme kanunu (FOIA) uyarınca talep eden bir gazete tarafından hukuken elde edilip yayımlandı. Binlerce sayfalık e-posta, internette kolayca erişilebilir durumda. Az sayıda kişisel bilginin üzeri karalanmış, ancak diğer tüm e-postalar, binlerce sayfa olarak internetten kolayca erişilebilir durumda. Bilgi edinme hakkının sınırları, yoruma açık bırakmayacak şekilde keskin ifadelerle (milli güvenliğin ne olduğu ve hangi hallerde bilginin yayımlanmayacağı) belirlenmiş durumda. Öyle ki, ülkede sadece bilgi edinme hakkının hukuken tam işlenebilmesi için kurulmuş ve güçlü konumda bulunan düşünce kuruluşları mevcut.
Thomas Jefferson, aşağı yukarı 200 sene önce şu sözü ifade ediyor; “Bilgi alma hakkı, demokrasinin para birimidir”. Dolayısıyla; demokrasilerde, “birey olarak vatandaş” ve “vergi veren” olma kavramları, aslında altı oldukça dolu kavramlar.
Saygılarımla

Yorumlar (0)
12
kapalı
banner35
Günün Anketi Tümü
ABD Doları’nda yıl sonu beklentiniz nedir (TL) ?
ABD Doları’nda yıl sonu beklentiniz nedir (TL) ?
banner18
banner51