Avrupa’nın Yeni Nesil Regülasyonları

Avrupa Birliği, son dönemde, yeni nesil iş alanlarını ve bunların kişisel yaşamlara olan etkilerini regüle etmek amacıyla pek çok adım attı. Yeşil Mutabakat kapsamındaki çevre ile ilgili regülasyonlar, daha şimdiden ihracatçı Türk firmalarının uygulamalarını Yeşil Mutabakat’a uygun hale getirmesini gerektirmeye başladı. Yapay zeka, veri işleme ve kripto varlıklar; AB’nin yoğun gündeminde olan regülasyonlarından başlıcaları.

Bu regülasyonlar, Avrupa ile iş yapan Türk firmalarına da elbette uygulanacak. Ama asıl önemli olan, bunların, bizim kanunlarımıza da yansıyacağı gerçeği. Türkiye’nin AB ile gümrük birliğine tam geçişini düzenleyen 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı, “Kanunların Birbirine Yaklaştırılması” zorunluluğu getirmektedir. AB pazarında bir AB üyesi gibi yer alması için, Türkiye’nin, kanunlarını AB mevzuatına yaklaştırması zorunlu kılınmıştır. İlgili kararın içinde yer alan ve AB mevzuatına yaklaştırılması yükümlülüğü getirilen kurallar başlıca; fikri, endüstriyel ve ticari mülkiyetin korunması ve rekabetin korunması kurallarıdır.  

Ülkemizde örneğin kişisel verileri koruma kuralları, AB mevzuatından alınmıştır ve kurallarımızı AB mevzuatı GDPR’a daha da yaklaştırma adına çalışmalar devam etmektedir. Kaldı ki, 1995 tarihli anlaşmanın içinde “kişisel veri koruma kurallarına uyum sağlanacağı” hususu pek çok kez dile getirilmiştir, ve Avrupa Konseyi 1981 tarihli kişisel verinin otomatik yollarla işlenmesi kurallarının Türkiye tarafından da uygulanacağını bu metne işlenmiştir. Avrupa’nın yeni nesil regülasyonları arasında Yeşil Mutabakat’ın başlıca gündem alanlarını; karbon sınırı, karbon vergisi, endüstriyel emisyonlar direktifi, kirletici salınım ve taşıma kaydı, atış taşıma regülasyonları, emisyon transfer sistemi, metan gazı emisyonu kuralları, yenilebilir enerji direktifi, batarya regülasyonları oluşturuyor. Bunların dışında, Yapay Zeka Kanunu (AI Act) olarak kısaltabileceğimiz yeni yapay zeka kuralları, ve Kripto Varlık Tüzüğü (MiCA) olarak kısaltabileceğimiz yeni kripto varlık kuralları; şimdiden ses getirmeye başladı. İki metin de Avrupa Konseyi’nde yasalaşma sürecinde. AI Act 85, MiCA ise 126 detaylı maddeden oluşuyor. AI Act’in amacı, temel insan haklarına daha saygılı ve riske dayalı bir yaklaşım getiren yapay zeka uygulaması kuralları getirmek. MiCA ise, kripto varlıklar ve dağıtık defter teknolojisini, bunların kullanıcılarını, yatırımcılarını, hizmet sunucularını düzenleyen bir regülasyon. İki metnin de, aynı kişisel veri koruma kurallarında olduğu gibi, ülkemiz mevzuatına da zamanı gelince uygulanacağı görüşündeyim.

Fiziki mal ticaretinin aksine, dijital pazarda sınırların olmayışı, gümrüğün bulunmayışı, geleneksel aracılara ihtiyacın pek kalmaması; kuralların çok daha “ülke sınırsız” uygulanmasına yol açıyor. O nedenle ki, AB mevzuatının dijital pazarlara yönelik yaklaşımı, bizler ve dijital ortamda faaliyet gösterenler için de oldukça önemli.
Saygılarımla