İki senedir Rusya Ukrayna savaşından dolayı, Avrupa’nın uyguladığı Rusya yaptırım politikaları ciddi bir seviyeye ulaştı. Bu da doğal olarak, şirketlerimizin ekonomik ve ticari yaptırım mevzuatlarına uyumluluğunu gerekli kıldı. Aksi halde pek çok Türk şirket, gerek AB gerek ABD’den mal veya fon bloklaması, yaptırım ihlalci listelerine alınma gibi uygulamalarla karşılaştı ve karşılaşmaya da devam ediyor. Köşemizde daha önce pek çok defa odaklandığımız konuda, güncel ve önemli gelişmeler üzerinde konuşalım.
Bilindiği üzere ABD, yeni yönetimiyle Rusya’nın Ukrayna ile savaşı sona erdirmesine ve bu yönde barış sağlanmasına yönelik adımlar atıyor. Henüz bu yazıyı yazdığım esnada Alaska’da Trump, Putin ile bu konuları görüşüyor. Eğer sonuç çıkarsa ABD’nin Rusya yaptırımlarının hafiflemesi, sonuç çıkmazsa da yaptırımların ağırlaşması pek mümkün. Bu yüzden ABD cephesine pek bir yorum yapamıyoruz. Ancak ABD’nin yaptırım kurallarını çok net şekilde uyguladığını tekrar hatırlatalım.
Avrupa Birliği’nin yöntemi ise farklı. AB, yeni 18. yaptırım paketiyle, Rus ticaretine uyguladığı baskıyı ağırlaştırmayı hedefliyor. Bugüne kadar 23 farklı Rus bankası AB’nin swift yaptırımıyla karşılaşıyordu. Bu banka sayısı bir anda 45’e çıktı yeni yaptırım paketiyle, ve swift yasakları artık tam işlem yasağına çevrildi. Artık 45 Rus bankası, AB’nin yasaklı listesine girdi ve AB finansal sistemiyle bağı kesildi. 9 Ağustos’ta yeni banka yasağı devreye alındı. Ayrıca, Rus ham petrolüne ciddi bir yasak geldi. Artık, Rus petrolü kullanılarak bir ürün üretildiyse, üçüncü ülkeler üzerinden de (mesela Türkiye) bu ürünler Avrupa pazarına giremeyecek. Üçüncü ülkelerden Avrupa pazarına girme yasağı, 21 Ocak 2026’da devreye giriyor. Burada ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Norveç ve İsviçre istisna tutulmuş üçüncü ülkeler bakımından. Kısacası Brüksel, dolambaçlı yolları kapatmaya çalışıyor. Ülkemiz için önemli bir yaptırım ilavesi de kimyasal ürünler ve makine ihracatında yaşandı; pek çok yeni ürün gümrük kodlarıyla listeye alındı ve bu ürünlerin Rusya’ya doğrudan/dolaylı yollarla ihracı yasaklandı.
Muhtemelen artık Avrupalı şirketler, Türk şirketlerden yaptıkları tedariklerde özellikle “Rus petrolü kullanılmadığı” taahhüdünü de talep edecekler. Ayrıca artık 45 farklı Rus bankasının da Avrupa tarafından yasaklı kabul edildiğini düşünürsek, şirketlerimizin ticaretlerinde bu yaptırım kurallarını gözden geçirmemesi artık “bile bile lades” olacaktır. Yakında yeni siyasi gelişmelerle, yeni yaptırım politikaları ve ticari dengeler belli olacak.